Piperyna

Piperyna to organiczny związek chemiczny izolowany z pieprzu czarnego. Wykazuje szerokie właściwości prozdrowotne – to silny antyoksydant o działaniu przeciwzapalnym, przy czym ostatnio wykonywane badania sugerują, że może nawet mieć pewne działanie przeciwnowotworowe. Co warto o nim wiedzieć?

Piperyna – charakterystyka

Piperyna, to alkaloid występujący w owocach pieprzu (Piper nigrum L. i Piper longum L.), odpowiadający za ostry smak przyprawy. Obecnie pieprz to jedna z najpopularniejszych przypraw używana na całym świecie, natomiast w ludowej medycynie Azji był to znany surowiec o właściwościach przeciwlękowych, uspokajających czy nasennych. Obecnie piperyna uznawana jest za biologicznie czynny, prozdrowotny związek, wykazujący szeroki zakres właściwości, głównie antyoksydacyjnych, przeciwnowotworowych, przeciwzapalnych, immunomodulujących, a także zmieniających biodostępność ksenobiotyków.

Piperyna jest naturalnym alkaloidem, wtórnym metabolitem roślinnym, pochodną piperydyny. Pod względem chemicznym stanowi żółtą, krystaliczną substancję nierozpuszczalną w wodzie, o temperaturze topnienia 128‑130 stopni C i ogólnym wzorze chemicznym C17H19NO3. Piperyna, to bardzo słaba zasada, która rozkłada się pod wpływem kwasowej i zasadowej hydrolizy.

Piperyna – właściwości prozdrowotne

Jednymi z właściwości farmakologicznych pieprzu wykorzystywanymi w medycynie ludowej było działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe. Jest ono cenione do dnia dzisiejszego. Mówiąc w skrócie, piperyna może odpowiadać między innymi za:

• poprawę funkcji trawiennych – stymuluje wydzielanie soków trawiennych i enzymów, przez co poprawia ruchy perystaltyczne, zmniejsza zaparcia, wzdęcia i biegunki;
• zwiększanie przyswajania składników odżywczych – szczególnie witamin (np. B6, C) i minerałów (np. selen, żelazo);
• wspomaganie odchudzania – przyspiesza metabolizm i spalanie tłuszczu;
• zmniejszanie stanów zapalnych i łagodzenie dolegliwości bólowych – może łagodzić bóle stawów i mięśni;
• wzmacnianie i stymulowanie odporności – wspiera funkcje immunologiczne organizmu;
• działanie antyoksydacyjne – neutralizuje wolne rodniki, chroniąc komórki przed uszkodzeniem za pomocą stresu oksydacyjnego.

Ostatnimi czasy uważa się, że piperyna i sam pieprz mogą mieć działanie przeciwnowotworowe – badania wskazują na potencjał w hamowaniu wzrostu komórek rakowych, jednak nie wszystkich linii. Wymagane są dalsze badania w tym kierunku.

Piperyna – przeciwwskazania zdrowotne

Piperyna z całą pewnością jest jednym z najzdrowszych związków chemicznych w naturze i w diecie człowieka. Jednak nie zawsze powinna być spożywana w nadmiarze, a już na pewno jest przeciwwskazana jako suplement diety w niektórych grupach konsumentów. Przeciwwskazaniami do niej są:

• choroby przewodu pokarmowego – pacjenci zmagający się z wrzodami żołądka, refluksem, nadkwaśnością czy zespołem jelita drażliwego powinni unikać piperyny, ponieważ może nasilać objawy;
• choroby wątroby i trzustki – piperyna może obciążać wątrobę i wpływać na metabolizm leków, co jest ryzykowne przy schorzeniach tych narządów;
• ciąża i karmienie piersią – brakuje badań potwierdzających bezpieczeństwo piperyny w tych okresach, dlatego jej stosowanie nie jest rekomendowane;
• dzieci i młodzież – ze względu na brak wystarczających danych, suplementacja piperyną u osób poniżej 18. roku życia nie jest rekomendowana.

Dodatkowo piperyna może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami. Wykazano, że zwiększa biodostępność niektórych leków, co prowadzi do ich nadmiernego stężenia we krwi. Dotyczy to m.in. leków przeciwpadaczkowych, przeciwzakrzepowych, antybiotyków i leków stosowanych w chemioterapii. U niektórych osób może rozwinąć się reakcja alergiczna na piperynę — objawy to m.in. wysypka, swędzenie, bóle brzucha.

Bibliografia

1. Newerli-Guz J., Zawartość piperyny w różnych rodzajach pieprzu dostępnych na rynku Trójmiasta, BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. – XLIV, 2011, 3, str. 890 – 893.
2. Krzystanek A., Różańska D., Piperyna – związek biologicznie czynny, Problemy Higieny i Epidemiologii, 99/2018.