Białka kolagenowe

Aktualizacja: 24 października 2025

Białka kolagenowe to grupa białek fibrylarnych (włóknistych), będących głównym, podstawowym składnikiem macierzy pozakomórkowej w organizmach zwierzęcych. Kolagen stanowi aż 25-35% całkowitej masy białek w ludzkim ciele, co czyni go najobficiej występującym białkiem u człowieka. Tworzy skórę, naczynia krwionośne, tkankę kostną i stawową, narządy wewnętrzne. Choć organizm potrafi wytwarzać kolagen samodzielnie, z wiekiem jego produkcja stopniowo maleje. Dlatego warto wspierać naturalną syntezę tego białka poprzez odpowiednią dietę i suplementację, zwłaszcza w okresach zwiększonego zapotrzebowania, np. przy intensywnym wysiłku fizycznym, rekonwalescencji lub procesach starzenia się.

Białka kolagenowe – charakterystyka

Kolagen to grupa białek strukturalnych, które stanowią podstawowy składnik macierzy pozakomórkowej w tkankach zwierzęcych. Jest to najpowszechniej występujące białko w organizmie człowieka. Pod względem budowy kolagen składa się z trzech łańcuchów polipeptydowych, które tworzą potrójną helisę.

Sekwencja aminokwasów to najczęściej Gly–X–Y, gdzie: Gly – glicyna (co trzeci aminokwas), X i Y – z reguły prolina i hydroksyprolina. Aby stymulować naturalną produkcję kolagenu w organizmie człowieka, warto więc dostarczać wraz z dietą te właśnie aminokwasy, podobnie jak witaminę C. Witamina C jest bowiem kluczowa do produkcji kolagenu (bierze udział w procesie hydroksylacji proliny i lizyny), które tworzą włókna kolagenowe, nadając im stabilną strukturę.

Na przestrzeni czasu udało się wyszczególnić 29 różnych typów kolagenu. Różnią się one między sobą budową, lokalizacją oraz pełnioną rolą. Białka kolagenowe nie rozpuszczają się w wodzie (poza formami zhydrolizowanymi). Wykazują dużą odporność mechaniczną na rozciąganie. Wraz z wiekiem ich ilość i jakość w organizmie maleje. Synteza kolagenu odbywa się najintensywniej do 25. roku życia, po czym szacuje się, że maleje o około 1% rocznie.

Białka kolagenowe we współczesnej medycynie

Poznanie mechanicznych i strukturalnych właściwości naturalnych włókien kolagenowych umożliwiło opracowanie metod otrzymywania syntetycznego i rekombinowanego kolagenu. Produkty powstałe podczas tych zabiegów znajdują zastosowanie w takich dziedzinach nauki, jak nanotechnologia czy biomedycyna. Białka kolagenowe w medycynie wyróżniają się minimalną toksycznością, niską antygenowością, wysoką biozgodnością oraz zdolnością do biodegradacji. Kolagen w formie atelokolagenu wykorzystuje się m.in. do produkcji gąbek stosowanych w leczeniu oparzeń i ran, tabletek i minigranulek, gdzie pełni funkcje nośnika białek, w tzw. systemach podawania leków czy implantów, takich jak substytuty kości, skóry i naczyń krwionośnych.

Źródła białek kolagenowych

Źródłem białek kolagenowych mogą być wszystkie zwierzęta, w tym także organizmy morskie, takie jak gąbki, ryby czy meduzy. W diecie człowieka w największych ilościach kolagen dostarczany jest w trakcie spożywania podrobów, chrząstek, galaretek zwierzęcych oraz produktów na bazie żelatyny. Niestety większość tych produktów jest jednocześnie bogata w cholesterol, którego nadmiar wpływa niekorzystnie na zdrowie człowieka i jest ryzykiem licznych chorób cywilizacyjnych (m.in. nadciśnienia tętniczego, otyłości, miażdżycy). Dlatego też warto dostarczać kolagen z innymi, alternatywnymi źródłami.

Najbardziej optymalną opcją jest suplementacja kolagenu. Preparaty kolagenowe dostępne są w różnych formach: kapsułek, proszku do rozpuszczania w wodzie czy wygodnych shotów. Aby suplementacja przyniosła zauważalne efekty, powinna być systematyczna (najlepiej codzienna) i trwać minimum 4 tygodnie. Przed rozpoczęciem kuracji warto jednak wykluczyć ewentualne przeciwwskazania zdrowotne oraz zwrócić uwagę na jakość i pochodzenie produktu. Najwyższą skutecznością wyróżniają się naturalne kolageny hydrolizowane w proszku, które rozpuszczają się w wodzie, takie jak np. kolagen bioalgi. Warto wybierać preparaty zawierające minimum 8000 mg czystego kolagenu w porcji, najlepiej wzbogacone o witaminy (np. witaminę C) i minerały wspierające jego syntezę. Szczególnie polecany jest hydrolizowany kolagen wołowy, który cechuje się bardzo wysoką biodostępnością i skutecznie wspiera regenerację tkanek, stawów oraz skóry u człowieka.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Krasnowska G., Charakterystyka i wykorzystanie białek kolagenowych, Medycyna Weterynaryjna, 61/2005.
2. Banaś M., Pietrucha K., Typy i struktura białka kolagenowego, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, 73/2009.
3. Czubak K., Żbikowska M., Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów, ANN. ACAD. MED. SILES. 2014, 68, 4: 245–254.