Warzywa kapustne należą do roślin krzyżowych (Cruciferae) z rodzaju Brassica. Pełnią kluczowe znaczenie w diecie człowieka i zwierząt od tysięcy lat. Charakteryzują się ponadprzeciętną zawartością związków antyrakotwórczych i antyoksydantów, przez co z całą pewnością można je określić jednymi z najzdrowszych warzyw. Warto uprawiać niektóre z nich w przydomowym ogródku, aby cieszyć się nimi ze sprawdzonego pochodzenia.
Spis treści
Warzywa kapustne – charakterystyka
Spożycie warzyw kapustnych w Polsce jest wysokie, a na przestrzeni ostatnich lat wręcz w dalszym ciągu rośnie. Największe znaczenie w żywieniu człowieka posiadają: kapusta biała, kapusta czerwona, kapusta włoska, kapusta pekińska, brokuł, kalafior, brukselka, rzodkiewka, rzepak. Innymi warzywami kapustnymi są: kalarepa, jarmuż, pak choi, rukola, gorczyca, wasabi i inne. Nie sposób opisać wszystkich warzyw kapustnych pojedynczym określeniem, ponieważ różnią się one między sobą wyglądem, smakiem, aromatem, potrzebami uprawnymi. pochodzeniem, wymaganiami, sposobem spożywania. Każde z nich ma wiele właściwości prozdrowotnych. Pewne jest, że warzywa kapustne powinny stanowić stały element diety człowieka.
Warzywa kapustne są niskokaloryczne, jednak w wielu przypadkach dość ciężkostrawne. Spożywane w nadmiarze lub przez osoby z wrażliwym układem pokarmowym czy chorobami gastrycznymi mogą nasilać wzdęcia i bóle brzucha. U zdrowych osób działają jednak niezwykle korzystnie na trawienie i kondycję całej mikroflory jelitowej. Warzywa kapustne kupić można w każdym sklepie spożywczym, warto też uprawiać je samodzielnie w ogrodzie lub donicach, w zależności od rodzaju rośliny.
Czy warzywa kapustne są zdrowe?
Warzywa kapustne uznawane są za jedne z najzdrowszych warzyw w diecie współczesnego człowieka. Ich przeciwrakotwórcze właściwości wiążą się z wysoką zawartością wtórnych metabolitów, szczególnie tioglikozydów (glukozynolanów), jak również występowaniem innych związków bioaktywnych, które odgrywają kluczową rolę w zdrowiu człowieka. Z żywieniowego punktu widzenia warzywa te stanowią istotną pozycję naszej diety, gdyż jest to cenne źródło składników mineralnych, witamin oraz przeciwutleniaczy takich jak flawonoidy, polifenole, witamina C, PP, kwas foliowy, karoten, selen, wapń, magnez, potas czy żelazo. Co więcej, dla przykładu dawka witaminy C pobierana z tymi warzywami jest znacznie większa w porównaniu z owocami cytrusowymi.
Warzywa kapustne zawierają wspomniane glukozynolany, które po rozkładzie tworzą sulforafan i izotiocyjaniany – substancje o działaniu antynowotworowym. Badania sugerują, że systematyczne spożycie warzyw kapustnych może obniżać ryzyko raka jelita grubego, piersi, prostaty i płuc. Dodatkowo glukozynolany i sulforafan pomagają w oczyszczaniu organizmu z toksyn, wspierają enzymy detoksykacyjne wątroby. Obniżają poziom cholesterolu i regulują ciśnienie krwi. Zawierają błonnik, który poprawia profil lipidowy i wspiera florę jelitową.
Jak jeść warzywa kapustne?
Kapusta w formie świeżej i kiszonej była w przeszłości często wykorzystywanym składnikiem wielu tradycyjnych polskich potraw: bigosu, gołąbków, kapuśniaku, kapusty zasmażanej, surówek i innych co z pewnością wynikało z prawie całorocznej dostępności, trwałość, niskiej ceny, a także cech sensorycznych. Warzywa kapustne można spożywać na wiele sposobów, świetnie nadają się do eksperymentowania z kuchnią, nawet w przypadku osób mniej doświadczonych. Część tych warzyw (np. sałata, jarmuż, rukola) sprawdzają się jako produkt na surowo, np. na kanapce lub w sałatce. Inne wymagają gotowania, smażenia lub innej obróbki termicznej. Warzywa kapustne są częstym składnikiem zup i dań jednogarnkowych w kuchniach na całym świecie. Nadają się też jako osobne przekąski, np. smażony kalafior.
Warzywa kapustne – przeciwwskazania
Warzywa kapustne mogą fermentować w jelitach (szczególnie jeśli są surowe) – osoby z wrażliwym przewodem pokarmowym (np. przy celiakii, SIBO, nietolerancjach pokarmowych, zespole jelita drażliwego) powinny je gotować lub ograniczyć ilość. Niektóre z nich (np. surowa kapusta, kalafior) mogą hamować wchłanianie jodu przez wzgląd na zawartość goitrogenów. Warzywa kapustne (szczególnie jarmuż, brukselka, kapusta) zawierają dużo witaminy K, która wpływa na krzepliwość krwi, a tym samym może osłabiać działanie leków przeciwzakrzepowych, np. warfaryny.
Bibliografia
- Krochmal-Marczak B., Sawicka B., Stryjecka M., Pisarek M., Bienia B., Wartość odżywcza i prozdrowotna wybranych warzyw z rodzaju kapusta (Brassica L.), Herbalism nr 1(3)/2017.
- Korzeniowska-Ginter R., Grużyńska M., Probl Hig Epidemiol 2013, 94(3): 639-641.
- Szwejda-Grzybowska J., Antykancerogenne składniki warzyw kapustnych i ich znaczenie w profilaktyce chorób nowotworowych, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 4/2011.
Zostaw komentarz