Czaszka

Aktualizacja: 5 maja 2025

Czaszka (łac. cranium) jest wytrzymałą strukturą kostną stanowiącą szkielet głowy i chroniącą niezwykle ważne struktury (np. narząd wzroku, mózgowie) znajdujące się w tej okolicy. Stanowi zbór mocno połączonych ze sobą kości, które zrastają się ze sobą silnymi kościozrostami (szwami) dopiero po narodzinach. Wcześniej połączenia te (ciemiączka) są dość plastyczne, aby możliwe było przejście noworodka przez kanał rodny kobiety.

Czaszka – anatomia

Anatomicznie czaszkę podzielić można na dwa kompleksy kostne: mózgoczaszkę oraz twarzoczaszkę. Mózgoczaszka, jak wskazuje nazwa, stanowi jej górno-tylno-boczną część i ma za zadanie chronić mózg. Składają się na nią następujące kości:

• kość czołowa – w życiu płodowym i we wczesnym dzieciństwie to parzysta kość, rozdzielona wtedy szwem czołowym, który zwykle zarasta między pierwszym a drugim rokiem życia. Znaleźć ją można w obrębie czoła, które tworzy;
• kość ciemieniowa – parzysta kość znajdująca się po obu stronach głowy na jej górnej powierzchni. W okresie noworodkowym i we wczesnym niemowlęctwie przebiega przez nią tzw. ciemiączko, dzięki któremu przyjście dziecka na świat jest łatwiejsze;
• kość potyliczna – znajduje się na potylicy, a więc z tyłu głowy. Duży owalny otwór w kości nazywa się otworem wielkim, przez który rdzeń kręgowy wychodzi ze sklepienia czaszki;
• kość skroniowa – znajduje się przy skroniach, czyli po bokach głowy w okolicy uszu. Zdecydowanie jest jedną z najważniejszych kości w czaszce człowieka, ponieważ chroni mózg dzięki swojej ponadprzeciętnej wytrzymałości i tworzy miejsce dla narządu słuchu;
• kość klinowa – centralna kość łącząca pozostałe elementy czaszki, znajdująca się w środkowej części czaszki. Swoim kształtem przypomina motyla;
• kość sitowa – uczestniczy w budowie jamy nosowej, jest kością nieparzystą, wybitnie pneumatyczną i należącą do kości mózgoczaszki.

Z kolei twarzoczaszkę budują kości takie jak:

• kość nosowa – tworzy mostek nosa, jest strukturą parzystą o czworokątnym kształcie;
• kość łzowa – leży pomiędzy kośćmi: jarzmową, czołową, szczęką. Znajduje się w niej dół woreczka łzowego, który odpowiada za wydzielanie i gromadzenie łez;
• kość jarzmowa – tworzy kości policzkowe. U niektórych osób może być bardziej wystająca, u innych nieco bardziej płaska, co w dużym stopniu wpływa na estetykę twarzy i indywidualizm jej wyglądu;
• kość podniebienna – buduje podniebienie twarde, do którego mamy dostęp przez jamę ustną;
• kość szczękowa (szczęka) – górna część jamy ustnej, tworząca łuk, w którym znajdują się górne zęby. Zawiera bardzo ważne zatoki szczękowe;
• kość żuchwowa (żuchwa) – jedyna ruchoma kość czaszki, dzięki której możliwe jest jedzenie, mówienie oraz otwieranie i zamykanie ust. Znajduje się w dolnej części czaszki, tworząc brodę i linię żuchwy, która również u niektórych może być ostrzejsza. Lokalizują się w niej dolne zęby;
• kość gnykowa – znajduje się w górnej części szyi i nie łączy się bezpośrednio z innymi kośćmi. Mimo tego zazwyczaj zalicza się ją jeszcze do kości czaszki;
• małżowina nosowa dolna – tworzy boczne ściany jamy nosowej.

Jak zatem widać, czaszka to twór składający się z dużej liczby kości, dzięki czemu może śmiało spełniać swoją rolę.

Funkcje czaszki

Czaszka buduje bardzo twardą osłonę dla mózgu, chroniąc go przed urazami mechanicznymi i wstrząsami. Zapewnia stabilne miejsce dla oczu, uszu, nosa i jamy ustnej, a więc dla narządów zmysłu takich jak wzrok, słuch, węch oraz smak. Dodatkowo do jej powierzchni kostnych przyczepiają się ważne więzadła i mięśnie, także mięśnie mimiczne odpowiadające za ekspresję twarzy. Umożliwiają one ponadto prawidłowe oddychanie, mówienie i spożywanie pokarmów, są więc niezbędne do życia już od najmłodszego wieku. Na koniec warto wspomnieć, że czaszka zabezpiecza istotne struktury, takie jak nerwy czaszkowe i naczynia krwionośne.

Przy wszelkich urazach czaszki (np. przy upadku, wypadku komunikacyjnym, uderzenia się lub po bójce) powinno się wykonać badania obrazowe czaszki, a zwłaszcza jej zawartości (mózgowia), aby upewnić się, że nie doszło do wstrząsu mózgu i innych bardziej poważnych powikłań (np. krwiaków). Diagnostyką i leczeniem uszkodzeń mózgowia zajmuje się lekarz neurolog, zaś same uszkodzenia kostne może leczyć lekarz ortopeda.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.