Tarczyca

Aktualizacja: 26 sierpnia 2025

Tarczyca (inaczej: gruczoł tarczowy, łac. glandula thyroidea) to jeden z kluczowych narządów układu dokrewnego (układu hormonalnego) odpowiedzialny za prawidłową gospodarkę hormonalną całego organizmu. Choć jest stosunkowo niewielka i położona w przedniej części szyi, pełni niezwykle istotne funkcje. Przede wszystkim reguluje tempo przemiany materii, wpływa na pracę serca, układu nerwowego, mięśni, a także na procesy wzrostu i rozwoju. Niestety, w dzisiejszych czasach choroby tarczycy występują bardzo często i coraz częściej zaliczane są do chorób cywilizacyjnych. Mogą objawiać się m.in. przewlekłym zmęczeniem, wahaniami nastroju, problemami z utrzymaniem prawidłowej masy ciała czy pogorszeniem kondycji skóry i włosów. Ich diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz endokrynolog. Profilaktyka i wsparcie prawidłowej pracy tarczycy obejmują zdrową dietę oraz odpowiednią podaż składników odżywczych, takich jak jod, selen czy cynk, które często dostarcza się w formie naturalnych suplementów diety.

Tarczyca – anatomia

Tarczyca jest gruczołem mocno zmiennym i asymetrycznym, może mieć różną wielkość, kształt oraz dokładne umiejscowienie. Lokalizuje się jednak w okolicy przewodu krtaniowo-tchawiczego, ściśle do niego przylegając. Pod względem budowy anatomicznej tarczyca składa się z 2 części zwanych płatami bocznymi, od których bardzo często odchodzi wąski wyrostek – płat piramidowy.

Choć, jak wspomniano wcześniej, dokładna masa i wielkość gruczołu tarczowego są wartościami mocno zmiennymi osobniczo, ustalono przeciętne dane. Średnia masa tarczycy u dorosłego mężczyzny wynosi około 17-20 g, u kobiet będzie nieco niższa. Jeżeli tarczyca w przebiegu chorób nie jest powiększona, wysokość płata bocznego wynosi około 4-5 cm, zaś jego szerokość 2-3 cm i grubość około 2 cm. Ciekawostką jest natomiast, że tarczyca u noworodka jest większa, niż u osoby dorosłej.

W warunkach prawidłowych powierzchnia tarczycy jest zazwyczaj całkowicie gładka. Niekiedy jednak płacikowa budowa wewnętrzna gruczołu zaznacza się na powierzchni w postaci płaskich guzków. Obowiązkowo należy zróżnicować je z guzkami pochodzenia patologicznego, jako że choroby tarczycy należą do grona najczęściej występujących w endokrynologii.

Pod względem anatomicznym należy też wspomnieć, że tarczyca objęta jest torebką, z której łącznotkankowe przegrody wraz z naczyniami krwionośnymi i nerwami wnikają do wnętrza narządu. Tworzą tam zrąb gruczołu, wewnątrz którego leżą lekko okrągłe pęcherzyki o różnej wielkości.

Rozwój tarczycy

Tarczyca jest gruczołem rozwijającym się w organizmie człowieka bardzo wcześnie, ponieważ już w połowie 4. tygodnia życia płodowego. Pod koniec 2. miesiąca życia płodowego pojawiają się pierwsze jamki w tarczycy, zaś w 4. miesiącu tkanka łączna wrasta w gruczoł i dzieli go na drobne, wypełniające się koloidem pęcherzyki.

Całkowity wrodzony brak tarczycy zdarza się skrajnie rzadko, zazwyczaj takie dzieci umierają we wczesnym dzieciństwie. Bez gruczołu tarczowego nie można też osiągnąć dojrzałości płciowej. Równie rzadko zdarza się połowiczy brak gruczołu tarczowego, jednak jeśli już wystąpi, dotyczy płata lewego.

Tarczyca – funkcje

Tarczyca pełni istotną rolę w wielu różnych procesach fizjologicznych. Odpowiada za produkcję hormonów: tyroksyny (T4) oraz trójjodotyroniny (T3), które regulują metabolizm, wpływają na tempo przemiany materii, produkcję energii, dojrzewanie płciowe. Wspierają też syntezę białek i stabilizują poziom cholesterolu, są kluczowe dla właściwego rozwoju mózgu i całego układu nerwowego (zwłaszcza u dzieci), jak również wpływają na płodność oraz cykl miesiączkowy u kobiet.

Tarczyca produkuje również hormon o nazwie kalcytonina, który bierze udział w utrzymaniu prawidłowej gospodarki wapniowo-fosforanowej. Wspomaga ona utrzymanie zdrowia kości – stają się mocne, wytrzymałe, odpowiednio gęste. To ważne na każdym etapie życia, jednak szczególnie doceniane u kobiet po menopauzie, gdy naturalna gęstość kości z reguły maleje w związku z nagłymi zmianami hormonalnymi (niedobór estrogenów).

Tarczyca – unaczynienie

Tarczyca jest narządem wewnętrznym o bardzo bogatym unaczynieniu. Główne źródło zaopatrzenia tętniczego w krew stanowią obustronne tętnice tarczowe górne (odchodzące od tętnic szyjnych zewnętrznych) oraz tętnice tarczowe dolne (będące gałęziami tętnic podobojczykowych).

Tarczyca – unerwienie

Gruczoł tarczowy jest również nadzwyczaj bogato unerwiony. Przeważają w tym unerwieniu włókna współczulne i przywspółczulne, a wszystkie one pochodzą z części szyjnej pnia współczulnego i nerwu błędnego przez gałęzie nerwu krtaniowego górnego i nerwu krtaniowego wstecznego. Jeśli chodzi o poziomy rdzenia kręgowego, unaczynienie tarczycy pochodzi z segmentów C5-C7.

Spirulina + Selen 100% naturalny
Spirulina z organicznie związanym, naturalnie pozyskanym selenem, w znacznym stopniu uzupełnia niedobory tego pierwiastka w organizmie. Pomaga on zachować zdrowe włosy i paznokcie, wspomaga prawidłowe funkcjonowanie tarczycy, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Sokołowska-Pituchowa J., Anatomia człowieka, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.