Arcydzięgiel lekarski

Arcydzięgiel lekarski to roślina dwuletnia, występująca w całej środkowej i północno-wschodniej Europie. W Polsce rośnie głównie na terenach Tatr i Sudetów, w związku z czym zalicza się ją do gatunków chronionych. Arcydzięgiel znany jest ze swoich właściwości leczniczych. W ziołolecznictwie ceni się wiele jego surowców, zwłaszcza jednak korzeń i kłącze.

Arcydzięgiel lekarski – charakterystyka

Roślina posiada prostą i wzniesioną łodygę, wewnątrz pustą, wyrastającą na wysokość nawet do 2,5 m. Liście są duże, gładkie, błyszczące, natomiast część podziemna rośliny składa się z krótkiego, walcowatego kłącza przechodzącego w korzeń główny, od którego odchodzą liczne korzenie boczne. W drugim życia rośliny wyrasta rozgałęziona łodyga kwiatowa – kwiaty są drobne, o kolorze żółto-zielonym.

Naturalnie, w stanie dzikim, wzrasta na terenach górzystych i wilgotnych, głównie w Europie i Azji. W Polsce wyróżnia się natomiast 2 podgatunki arcydzięgla. Podgatunek typowy znaleźć można w Sudetach i Karpatach, z kolei podgatunek nadbrzeżny rośnie w pasie wybrzeża i w dolinach rzek. Roślina preferuje stanowiska w połowie zacienione, osłonięte od wiatru. Najlepiej sprawdza się gleba bardzo kwaśna lub lekko zasadowa, zawsze żyzna i wilgotna. Posiada wysoką odporność na mrozy.

Arcydzięgiel lekarski – skład

Kłącze i korzeń są niezwykle bogate w cenne składniki wykorzystywane z medycynie alternatywnej do profilaktyk i leczenia rozmaitych schorzeń. Roślina wyróżnia się przede wszystkim dużą zawartością:

• kwasów alifatycznych;
• fenolokwasów;
• flawonoidów;
• fitosteroli;
• ostolu;
• angelicyny;
• beta-felandrenu;
• kumaryn i furanokumaryn;
• terpenów.

Jest również bogatym źródłem olejków eterycznych wykorzystywanych w aromaterapii. W arcydzięglu lekarskim oznaczono blisko 120 substancji chemicznych.

Arcydzięgiel lekarski – właściwości zdrowotne

Arcydzięgiel lekarski wykazuje właściwości:

• neuroprotekcyjne;
• przeciwdrgawkowe – to działanie przypisuje się głównie zawartości imperatoryny i ostolu w olejku eterycznym;
• hepatoprotekcyjne – ogranicza tworzenie się wolnych rodników tlenowych w wątrobie, wspiera funkcję wątroby i hepatocytów (podstawowych, budulcowych komórek wątroby);
• spazmolityczne – poprzez blokowanie kanałów wapniowych rozkurcza mięśnie gładkie, co bywa wykorzystywane w nadciśnieniu tętniczym, zespole napięcia miesiączkowego PMS i bólach menstruacyjnych;
• odtruwające – poprzez zwiększanie produkcji potu i działanie moczopędne;
• nasenne i przeciwlękowe;
• hipotensyjne – powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych. Ze względu na ten sam mechanizm arcydzięgiel bywa stosowany jako afrodyzjak u mężczyzn;
• antybakteryjne – w szczególności w stosunku do szczepów: Enterococcus faecalis, Clostridium difficile, Clostridium perfringens, Eubacterium limosum, Peptostreptococcus anaerobius;
• przeciwwirusowe – redukuje replikację HSV-1 (wirusa opryszczki pospolitej) oraz wirusa Ebola i wirusa Zika;
• przeciwgrzybicze – w szczególności do grzybów z rodziny Candida albicans;
• przeciwpierwotniakowe.

Preparaty z arcydzięgla lekarskiego stosuje się celem zmniejszania dolegliwości przewodu pokarmowego, takich jak np. bezsoczność żołądka. Można go przyjmować celem poprawy apetytu i trawienia. Jest zalecany w chorobach otępiennych oraz w profilaktyce osteoporozy i leczeniu odwykowym. Inhalacje olejkiem eterycznym zmniejszają kaszel i poprawiają stan zdrowia astmatyków. Olejek wykorzystywany jest również w przemyśle perfumeryjnym jako stabilizator zapachu, jego aromat jest przyjemny i lekko piżmowy.

Dawka dobowa korzenia arcydzięgla stosowanego doustnie w formie naparu lub odwaru nie powinna przekraczać 4,5 g na dobę, a jednorazowo 1,5 g.

Arcydzięgiel lekarski – przeciwwskazania

Ze względu na działanie spazmolityczne po roślinę tę nie powinny sięgać kobiety ciężarne. W I trymestrze arcydzięgiel zwiększa bowiem ryzyko poronienia, natomiast w III trymestrze zwiększa ryzyko porodu przedwczesnego. Innymi przeciwwskazaniami do stosowania arcydzięgla lekarskiego są:

• ostry nieżyt żołądka i jelit;
• zapalenie kłębuszków nerkowych;
• zapalenie wyrostka robaczkowego;
• zaawansowana choroba wrzodowa;
• choroby przebiegające z zaburzeniami krzepnięcia krwi i tendencją do nadmiernego krwawienia.

Ponadto arcydzięgla nie należy przyjmować w połączeniu z aspiryną oraz innymi lekami rozrzedzającymi krew. Ze względu na działanie fotouczulające nie powinny stosować go osoby, które często i długo przebywają na słońcu.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ściborowicz A., Arcydzięgiel litwor – właściwości i zastosowanie, Herbalism, 1/2019.
2. Sazońska B., Ekologiczna uprawa wybranych gatunków ziół, Radom 2019.
3. Lamer-Zarawska E., Kowal-Gierczak B., Niedworok J., Fitoterapia i leki roślinne, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.