Substrat

Aktualizacja: 6 maja 2025

Substrat to pojęcie najczęściej wykorzystywane w chemii, odnoszące się do substancji wyjściowej, która ulega przemianie pod wpływem enzymów bądź innych związków chemicznych, dając w rezultacie związek zwany produktem. Tak naprawdę może nim być zarówno związek chemiczny, jak i pierwiastek lub jon.

Co to jest substrat?

W chemii substrat to substancja, która uczestniczy w reakcji chemicznej i ulega przemianie w produkty. W równaniach reakcji substraty umieszcza się po lewej stronie, a produkty po prawej. Przykładowo można przedstawić następujące równanie chemiczne:

MgO + H2CO3 -> MgCO3 + H2O

W przedstawionej reakcji chemicznej substratami są więc: MgO oraz H2CO3, natomiast związki po stronie prawej, będącej efektem połączenia substratów, są produktami i są to MgCO3 oraz H2O. Podobnie jak w równaniu matematycznym, liczba i rodzaj atomów po prawej stronie równania musi być identyczna jak po lewej stronie. Właśnie dlatego też należy uzgodnić równanie reakcji, czyli wpisać przed symbolami lub wzorami odpowiednie liczby, tzw. współczynniki stechiometryczne.

Substraty mogą być związkami chemicznymi, pierwiastkami lub jonami, które reagują ze sobą pod wpływem odpowiednich warunków, takich jak temperatura, ciśnienie czy obecność katalizatora. Pełnią bardzo ważną rolę w chemii i fizjologii, ponieważ bez nich niemożliwe byłoby powstawanie związków i substancji o większym znaczeniu, m.in. niezbędnych człowiekowi do życia. Są też kluczowe w produkcji rozmaitych materiałów, które wykorzystuje się w przemyśle i niemal wszystkich dziedzinach życia.

Substraty w organizmie człowieka

W organizmie człowieka przykładami substratów są:

• glukoza – uczestniczy choćby w oddychaniu komórkowym, przekształca się w energię w postaci cząsteczkowego ATP (adenozynotrójfosforan), a ta zaś jest następnie wykorzystywana praktycznie we wszystkich procesach życiowych;
• aminokwasy – łącząc się w łańcuchy uczestniczą w produkcji polipeptydów oraz białek, a te zaś stanowią podstawowy materiał budulcowy ludzkich tkanek, w tym narządów wewnętrznych, skóry, kości czy mięśni;
• kwasy tłuszczowe – wykorzystywane są do produkcji błon komórkowych lub hormonów;
• tlen – jest podstawowym substratem w oddychaniu komórkowym, co z kolei ponownie wykorzystywane jest w produkcji energii ATP;
• kwas pirogronowy – istotny substrat w cyklu Krebsa (cykl kwasu cytrynowego), powstający w efekcie glikolizy. Odgrywa kluczową rolę w metabolizmie komórkowym;
• amoniak – substrat w cyklu mocznikowym, który pomaga w usuwaniu toksycznych produktów przemiany białek.

Zobacz również: Oczyszczanie organizmu z toksyn.

I wiele, wiele innych. Tak naprawdę takich związków jest wiele, każdy pierwiastek może stać się substratem w określonych sytuacjach. Występują one w organizmie ludzi i zwierząt, w roślinach oraz w otaczającej nas na co dzień przyrodzie. Warto zaznaczyć, że procesy metaboliczne, w których substraty odgrywają ważną rolę, można podzielić na anaboliczne (reakcje budujące, wymagające nakładu energii) i kataboliczne (reakcje rozkładu, uwalniające energię).

Koenzym Q10 (100 mg) bioalgi
Koenzym Q10, który Państwu oferujemy pozyskiwany jest przy użyciu naturalnego procesu fermentacji. Jest to czysty izomer trans, w 100% naturalny i identyczny jak Koenzym Q10 występujący w naszym organizmie, dzięki czemu bardzo wysokiej biodostępności.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. https://up.lublin.pl/weterynaria/wp-content/uploads/sites/3/2025/02/Kinetyka_enzymatyczna.pdf.
2. Atkins P., Leroy L., Jones L., Chemia ogólna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2020.