Smółka

Aktualizacja: 20 listopada 2023

Smółka (łac. meconium) stanowi pierwszy stolec w życiu każdego noworodka. Ma on dość charakterystyczny wygląd – jest ciemny, gęsty, lepki, na co wpływa jego skład. W praktyce wiele osób zwie smółką kilka kolejnych stolców, które zanikają w okolicach 4. dnia życia, przybierając postać klasyczną, typową dla późniejszego wieku. Jednak stolce te nie są smółką z biologicznego punktu widzenia, lecz tzw. stolcem przejściowym.

Smółka – charakterystyka

U noworodka pierwszym stolcem jest smółka – ciemnozielona lub niekiedy nawet czarna, gęsta i lepka masa składająca się z wód płodowych, mazi płodowej, złuszczonego nabłonka błony śluzowej przewodu pokarmowego i enzymów trawiennych. Znajdują się w niej również: cholesterol, bilirubina oraz meszek pokrywający fizjologicznie skórę noworodka. Dzięki takiemu składowi smółka przybiera tak charakterystyczny wygląd. Smółka zaczyna zbierać się w jelitach płodu w okolicach 16. tygodnia ciąży (4-5 miesiąc ciąży).

Oddanie smółki następuje u 99% donoszonych noworodków i 95% wcześniaków w ciągu 24 godzin po narodzinach. Może ona ważyć od 60 do 200 gramów. Następnie przez kilka kolejnych dni dziecko oddaje tzw. stolce przejściowe. Mają one zielonkawą barwę i luźniejszą konsystencję.

Mikroflora jelitowa noworodka

Powszechnie przyjmowano jeszcze do niedawna, że przewód pokarmowy zdrowego noworodka jest jałowy, a kolonizacja rozpoczyna się dopiero w momencie porodu (intensywniej przy porodzie siłami natury, ponieważ jama ustna dziecka kontaktuje się z drogami rodnymi matki). W dużej mierze to prawda, choć udowodniono, że flora bakteryjna matki oddziałuje w pewnym stopniu na płód znajdujący się w jej łonie. Kolonizacja przewodu pokarmowego noworodka jest kluczowym procesem warunkującym jego późniejsze samopoczucie i zdrowie. Najważniejsze czynniki determinujące skład mikroflory jelitowej to: rodzaj porodu, sposób karmienia i wiek ciążowy. Niemniej jednak pojawiają się dowody na to, że czynniki prenatalne także mogą wpływać na skład mikroflory jelitowej noworodków.

Do najistotniejszych funkcji mikroflory jelitowej należą m.in.: stymulacja rozwoju układu immunologicznego, oporność na kolonizację mikroorganizmami patogennymi, funkcja metaboliczna i troficzna. Z perspektywy noworodka szczególną uwagę należy zwrócić na rozwój i koordynowanie czynności układu immunologicznego. Jeśli dziecko znajduje się w potrzebie (np. jest wcześniakiem, zmaga się z chorobami przewlekłymi lub urodziło się drogą cięcia cesarskiego) matka po konsultacji z pediatrą może podawać mu probiotyki i prebiotyki. Oddanie smółki ma po części spore znaczenie dla prawidłowego późniejszego działania całego układu pokarmowego, a więc i mikroflory jelitowej.

Smółka – problem z wydalaniem

W przypadku ciąż przenoszonych, gdy dziecko urodzi się po terminie, może dojść do oddania smółki jeszcze w momencie, gdy znajduje się ono w łonie matki. To poważne zagrożenie dla jego zdrowia, ponieważ tak oddana smółka może zostać ponownie połknięta. Przy zachłyśnięciu się płodu smółką mówi się o zespole aspiracji smółki. Dochodzi do niego w 2-10% przypadków. Konsekwencją może być zachłystowe zapalenie płuc, znacznie osłabienie organizmu, odma opłucnowa, niedrożność oskrzelików, nadciśnienie płucne, a nawet groźne niedotlenienie, będące czynnikiem ryzyka m.in. dziecięcego porażenia mózgowego. Charakterystycznym objawem wskazującym na przedwczesne oddanie smółki jest odejście zielonych wód płodowych. Ich obserwacja powinna wiązać się z pilną wizytą w szpitalu.

Odwrotną sytuacją jest zbyt późne oddanie lub brak smółki u noworodka. Może się zdarzyć, że rodzice pomimo właściwej opieki nad noworodkiem, nie są w stanie doczekać się pierwszej kupy. Może to mieć zarówno fizjologiczne podłoże (niewielki odsetek noworodków oddaje smółkę po 24 godzinach od narodzin), jak i patologiczne. Taką sytuację obserwuje się w przebiegu niektórych problemów zdrowotnych, np. choroby Hirschsprunga (niedrożność przewodu pokarmowego) czy mukowiscydozy. Jeśli więc minęło ponad 24 godziny, a dziecko wciąż nie oddało smółki, warto skonsultować ten stan z lekarzem pediatrą.

Probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają aż 150 milionów wyselekcjonowanych, naturalnych i żywych szczepów bakterii. Uzupełniają dietę w składniki probiotyczne i roślinne takie jak Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Pniewska M., Janiec A., Niedojrzałość układu pokarmowego niemowlęcia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.
2. Bartnicka A., Gałęcka M., Mazela J., Wpływ czynników prenatalnych i postnatalnych na mikrobiotę jelitową noworodków, Standardy Medyczne. Pediatria, 13/2016.
3. Lissauer T., Carroll W., Pediatria, Wydawnictwo Urban&Partner, Wrocław 2023.