Oparzenia

Aktualizacja: 6 września 2022

Oparzenia to różnego rodzaju i stopnia uszkodzenia naskórka i skóry właściwej, które mogą sięgać także głębszych partii ciała, dochodząc aż do kości. Najczęściej przyczyną oparzeń jest działanie bardzo wysokich temperatur, choć nie zawsze. W momencie ich pojawienia się kluczowe znaczenie ma pierwsza pomoc, której należy udzielić natychmiast.

Oparzenia – przyczyny

Przyczyny oparzeń dzielimy w zależności od rodzajów:

• termiczne – spowodowane wysokimi temperaturami bezpośrednio kontaktującymi się ze skórą, np. płomieniem ognia;
• chemiczne – wywołane działaniem substancji żrących i chemicznych, w tym kwasów i silnych zasad;
• elektryczne – spowodowane działaniem prądu elektrycznego, co może mieć miejsce choćby przy nieostrożnej naprawie usterek instalacji elektrycznej czy wymianie żarówek;
• przez promieniowanie – wywołane działaniem każdego rodzaju energii promienistej.

Najczęściej jednak mamy do czynienia z oparzeniami termicznymi, które mogą dotknąć każdą osobę bez względu na wiek, płeć czy stan zdrowia. Tego typu oparzenia są konsekwencją nie tylko pożarów, ale i braku ostrożności podczas gotowania, prasowania czy pieczenia. Także przypadkowe wylanie na ciało gorących płynów (zupy, kawy, herbaty) skutkuje oparzeniem.

Stopnie oparzenia i objawy

Wyróżniamy 4 stopnie oparzenia, a na ich podstawie ustala się dalsze postępowanie.

• I – dotyczy wyłącznie naskórka, goi się bardzo szybko bez pozostawiania trwałych blizn. Objawami podstawowymi są zaczerwienienie, nieznaczny obrzęk oraz piekący ból, który ustępuje podczas chłodzenia skóry zimną wodą czy okładem;
• II – dotyczy nie tylko naskórka, ale i górnej warstwy skóry właściwej. Pojawiają się pęcherzyki skórne wypełnione płynem surowiczym, czemu towarzyszy silny ból o charakterze piekącym;
• III – oparzenie dotyczy wszystkich warstw skóry właściwej, nierzadko dochodząc nawet na poziom tkanki podskórnej i mięśniowej. Wskutek tego skóra staje się blada, szara lub ciemnobrązowa. Dolegliwości bólowe nie pojawiają się, ponieważ uszkodzone zostały także zakończenia nerwowe odpowiedzialne za przewodzenie bólu;
• IV – dochodzi do zwęglenia tkanek, czemu towarzyszy ich martwica. Często jedynym rozwiązaniem jest amputacja celem uniknięcia zakażenia.

Oparzenia dzieli się również ze względu na stopień zajęcia powierzchni ciała. Wyróżniamy więc oparzenia:

• lekkie – I lub II stopnia, zajmujące mniej niż 10% powierzchni ciała, a także oparzenia III stopnia zajmujące mniej niż 2% powierzchni ciała, o ile ich lokalizacja nie wpływa na upośledzenie ważnych funkcji życiowych;
• średnie – II stopnia zajmujące 10-25% powierzchni ciała u dorosłych i 5-15% powierzchni ciała u dziec, a także oparzenia III stopnia zajmujące 2-10% powierzchni ciała, o ile ich lokalizacja nie wpływa na upośledzenie ważnych funkcji życiowych;
• ciężkie – II stopnia zajmujące ponad 25% powierzchni ciała u dorosłych i ponad 15% powierzchni ciała u dzieci, a także oparzenia III stopnia zajmujące ponad 10% powierzchni ciała.

Wszystkie oparzenia II i III stopnia znajdujące się przy naturalnych otworach ciała, a także na szyi, rękach, pod kolanami i w okolicach krocza zaliczamy do oparzeń ciężkich. Bez względu na ich powierzchnię.

Oparzenia – pierwsza pomoc

Pierwsza pomoc różni się w zależności od stopnia oparzenia. Przy oparzeniach I stopnia należy jak najszybciej umieścić dłoń pod bieżącą, zimną wodą, a następnie przyłożyć do skóry zimny okład. Skórę chłodzimy 10-15 minut przez ściereczkę lub szmatkę, aby nie dopuścić do odmrożenia. Następnie aplikujemy na skórę preparat chłodzący na oparzenia. Największą popularnością cieszy się pantenol w postaci pianki. Równie skuteczny jest żel z aloesu.

Oparzenia II stopnia chłodzimy pod zimną wodą 30 minut, zaś III stopnia – zaledwie kilka minut, ponieważ dłuższe chłodzenie mogłoby spowodować wyziębienie organizmu. Na ranę oparzeniową nie nakładamy żadnych substancji natłuszczających, maści czy olejów, gdyż zwiększają one ryzyko infekcji. W przypadku oparzeń ciężkich lub III i IV stopnia należy wezwać pogotowie ratunkowe. Jeśli do oparzenia doszło wskutek działania kwasów i zasad należy szybko usunąć je z powierzchni skóry pod bieżącą wodą.

Leczenie oparzeń

Szpitalne leczenie oparzeń zależy od lokalizacji, rozległości i stopnia uszkodzenia tkanek. Najpierw dąży się do ustabilizowania krążenia i oddechu pacjenta, następnie wyrównuje się utracone elektrolity i wodę, zwykle działając dożylnie. Jeśli doszło do martwicy chirurg usuwa tkanki lub amputuje je (w zależności od lokalizacji). Duże znaczenie ma farmakoterapia, zarówno ogólnoustrojowa, jak i miejscowa. Po zagojeniu się ran można zmniejszać widoczność blizn za pomocą zabiegów takich jak laseroterapia czy krioterapia. Ostatecznością jest przeszczep skóry, gdy oparzenia znajdują się na częściach ciała znacznie pogarszających estetykę wyglądu.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Janiszewska E., Pierwsza pomoc. Oparzenia, Polskie Towarzystwo Pielęgniarstwa Ratunkowego.
   Frosik W., Postępowanie ratownicze w oparzeniach, Kraków 2018.
2. Wieczorek M., Wawrzynek J., Standardy postępowania w ratownictwie medycznym, Wydawnictwo Elamed, Katowice 2022.
3. Kmieciak B., Zawadzki D., Sikora J., Pierwsza pomoc w stanach zagrożenia życia i zdrowia, Wydawnictwo Medical Education, Warszawa 2021.