Duszności

Aktualizacja: 11 lipca 2023

Duszności to subiektywne odczucie braku powietrza o różnym nasileniu. Zależy od wielu współistniejących czynników fizjologicznych, środowiskowych, psychologicznych i społecznych. U osób zdrowych może się pojawiać podczas dużego wysiłku fizycznego, natomiast u chorych występuje już przy niewielkim wysiłku lub nawet w spoczynku. Często towarzyszy jej lęk. Duszności mogą występować w przebiegu chorób serca lub płuc. Są wskazaniem do wykonania spirometrii i badania tomograficznego klatki piersiowej.

Przyczyny duszności

Mechanizmy powstawania uczucia duszności są słabo poznane. Nie zidentyfikowano receptorów dla duszności ani dróg nerwowych. W przebiegu chorób układu oddechowego duszności są objawem wzmożonego ośrodkowego napędu oddechowego, niezbędnego do uzyskania wystarczającej wentylacji. Przykładowo, pacjent z przewlekłą obturacyjną chorobą płuc z narastającym rozdęciem płuc odczuwa nasiloną duszność, ponieważ wymaga większej pracy mięśni oddechowych. Dolegliwość może mieć charakter ostry lub przewlekły. Najczęściej diagnozowane przyczyny duszności przewlekłej to między innymi:

• POChP (przewlekła obturacyjna choroba płuc);
• przewlekła niewydolność serca;
• choroby śródmiąższowe płuc;
• niedokrwistość;
• astma oskrzelowa;
• przewlekłe zapalenie płuc;
• choroby układu nerwowo-mięśniowego.

Napadowa duszność nocna jest charakterystyczna dla niewydolności lewej komory mięśnia sercowego. Występuje również w przypadku chorób przewlekłych płuc przebiegających z utrudnieniem wykrztuszania wydzieliny w nocy, zmniejszeniem objętości płuc w pozycji leżącej lub indukowanym snem wzrostem oporu dróg oddechowych. Duszność może pojawić się również w przebiegu następujących schorzeń:

• ostre zapalenie płuc;
• zawał serca;
• odma opłucnowa;
• guzy tchawicy i krtani;
• rozstrzenie oskrzeli;
• dławica piersiowa;
• rozwarstwienie aorty;
• tamponada serca.

W warunkach fizjologicznych duszność może towarzyszyć zbyt intensywnemu treningowi aerobowemu, np. przebiegnięciu maratonu. Zwykle jednak szybko ustępuje po zakończeniu aktywności fizycznej i odpoczynku. Zjawisko obserwuje się również u kobiet, choć ze względów bezpieczeństwa warto skonsultować je ze swoim lekarzem.

Duszności – objawy

Duszność objawia się przede wszystkim niemożnością zaczerpnięcia głębokiego wdechu. Chory ma wrażenie braku powietrza, zaczyna się więc hiperwentylować (brać szybkie i krótkie wdechy). Pojawia się ucisk w klatce piersiowej i gwałtowna potrzeba nabrania powietrza. Obraz kliniczny epizodu duszności może być różny. Nierzadko obserwuje się świst wdechowy, wskazujący zazwyczaj na aspirację ciała obcego w drogach oddechowych lub guzy czy narośla. Ból zamostkowy w klatce piersiowej najczęściej jest wskazaniem do diagnostyki kardiologicznej. Może pojawić się krwioplucie, osłabienie siły mięśniowej czy świszczący oddech (świsty wydechowe).

Duszność – diagnostyka

Występowanie duszności należy skonsultować z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej, który pokieruje nas do odpowiedniego specjalisty. Można również bezpośrednio udać się do kardiologa lub pulmonologa. Nasilenie i przyczyny duszności diagnozuje się za pomocą następujących badań:

• badanie gazometryczne krwi – monitorowanie wysycenia krwi tlenem, aby potwierdzić lub wykluczyć hipoksemię czy hiperkapnię;
• RTG klatki piersiowej – zwykle w projekcji AP, ale nierzadko także w bocznych;
• badanie spirometryczne – ocena parametrów wentylacyjnych płuc, a więc pojemności życiowej, objętości wydechowej i wskaźnika obturacji;
• badanie wysiłkowe;
• oznaczenie troponiny w organizmie.

W przypadku podejrzenia przyczyn kardiologicznych warto wykonać EEG i EKG (Holter).

Leczenie duszności

Leczeniem duszności zajmuje się specjalista, w którego zakres zainteresowań wchodzi zdiagnozowana przyczyna. Wdraża się terapię przyczynową, a więc określenie przyczyny duszności staje się niezbędne. W niektórych przypadkach nie jest możliwe zlikwidowanie choroby podstawowej, leczy się więc objawy i tym samym poprawia jakość życia pacjenta. Nie ma jednej skutecznej metody leczenia duszności. Przykładowo, w odmie opłucnowej stosuje się chirurgiczny drenaż jamy opłucnowej, zaś w alergii wziewnej leczenie immunosupresyjne lub odczulanie.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Wysokiej jakości oryginalna, egipska czarnuszka siewna (Nigella sativa) w kapsułkach to wygodny sposób na codzienne wsparcie odporności, układu pokarmowego i zdrowej skóry, z pełnią cennych składników aktywnych. Chroni komórki przed wolnymi rodnikami …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kozielski J., Diagnostyka duszności w chorobach płuc, Folia Cardiologica, 8/2013.
2. Marciniak E., Górniak A., Hanke W., Długo utrzymujące się objawy duszności, kaszlu i zmęczenia po przebyciu Covid-19 – przegląd narracyjny badań epidemiologicznych, Medycyna Pracy, 6/2021.
3. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom I, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.