Zgłębnikowanie żołądka

Aktualizacja: 13 listopada 2025

Zgłębnikowanie żołądka to bardzo często wykonywany zabieg medyczny polegający na wprowadzeniu elastycznej sondy (zgłębnika) przez nos lub usta do żołądka. Procedura ma zarówno zastosowanie diagnostyczne (np. ocena wydzielania żołądkowego), jak i terapeutyczne (np. płukanie żołądka, podawanie leków czy żywienie dojelitowe pacjentów). Działania te muszą być podjęte przez doświadczonego specjalistę, ponieważ nieprawidłowe wykonanie zabiegu wiąże się z pewnym ryzykiem działań niepożądanych.

Zgłębnikowanie żołądka – na czym polega?

Zgłębnikowanie żołądka to diagnostyczno-terapeutyczna procedura medyczna polegająca na wprowadzeniu elastycznej rurki (tzw. zgłębnika) przez nos lub usta do żołądka. Wykonuje się go w warunkach szpitalnych lub ambulatoryjnych, najczęściej przez lekarza lub przeszkoloną pielęgniarkę. Cały zabieg można przedstawić następująco:

1. Przygotowanie pacjenta – najczęściej znajduje się on w pozycji siedzącej lub półsiedzącej. Do nosa lub ust można podać żel znieczulający lub lubrykant (z lidokainą), aby zmniejszyć dyskomfort.
2. Wprowadzenie zgłębnika po dokładnym zmierzeniu długości sondy (od nosa do ucha i do mostka) – pozwala to trafić bezpośrednio do żołądka bez większych przeszkód czy komplikacji w aspekcie sprzętowym. Przed wprowadzeniem zgłębnika do ciała końcówkę sondy smaruje się żelem. Pacjent jest proszony o połykanie śliny, co ułatwia przejście rurki;
3. Sprawdzenie położenia sondy – jeszcze zanim cokolwiek zostanie podane lub odessane, koniecznie należy upewnić się, że zgłębnik znajduje się w żołądku, a nie w drogach oddechowych. Sprawdzić to można przez aspirację (pobranie odrobiny treści żołądkowej), osłuchiwanie (podanie powietrza przez zgłębnik i nasłuchiwanie bulgotania w nadbrzuszu), rzadziej kontrolę RTG (jeśli sonda ma pozostać na dłużej).
4. Właściwa procedura – zależności od celu.

Wspomnianymi procedurami właściwymi zgłębnikowania żołądka mogą być:

• odsysanie treści żołądka – do zgłębnika podłącza się aspirator, który usuwa nadmiar treści z tego narządu wewnętrznego;
• płukanie żołądka – przez zgłębnik wprowadza się porcje roztworu soli fizjologicznej i odsysa go z powrotem;
• podawanie pokarmu – roztwór odżywczy lub płyn jest podawany powoli przez zgłębnik bezpośrednio do żołądka.

Po wykonanych działaniach właściwych następuje zakończenie zabiegu lub pozostawia się sondę na swoim miejscu w ciele pacjenta. Zwłaszcza w przypadku żywienia dożołądkowego sonda może pozostać kilka dni lub tygodni w żołądku, a miejsce w nosie zabezpiecza się plastrem.

Zgłębnikowanie żołądka – wskazania

Zgłębnikowanie żołądka jest procedurą diagnostyczno-terapeutyczną wykonywaną z różnych przyczyn klinicznych. Do najczęstszych wskazań należą:

• odsysanie treści żołądkowej – m.in. w przypadku niedrożności przewodu pokarmowego, zatruć lub przed zabiegami operacyjnymi w celu opróżnienia żołądka;
• podawanie pokarmu (żywienie dożołądkowe) – u pacjentów, którzy nie są w stanie samodzielnie przyjmować pokarmów lub mają zaburzenia połykania;
• podawanie leków lub płynów – gdy podanie doustne jest niemożliwe lub niewskazane;
• płukanie żołądka – w celu usunięcia toksyn, np. po spożyciu substancji trujących.

Zabieg zgłębnikowania żołądka jest zazwyczaj bezbolesny, choć może być nieprzyjemny ze względu na miejsce i sposób wprowadzania sondy. U pacjenta często pojawia się łzawienie oczu oraz odruch wymiotny, które ustępują po zakończeniu procedury.

Zgłębnikowanie żołądka – przeciwwskazania

Bezwzględne przeciwwskazania do zgłębnikowania żołądka to:

• spożycie substancji żrących (kwasów, zasad, wybielaczy, środków czyszczących);
• podejrzenie lub potwierdzona perforacja (pęknięcie) przełyku lub żołądka;
• silne zwężenia lub niedrożność przełyku (np. po oparzeniach chemicznych, guzach);
• świeże urazy twarzoczaszki lub podstawy czaszki;
• brak drożności nosa lub ciężkie zapalenie zatok / nosa.

Względnymi przeciwwskazaniami (lekarz na podstawie dokładnej i indywidualnej analizy przypadku decyduje, czy zgłębnikowanie żołądka może zostać wykonane) są:

• zaburzenia krzepnięcia krwi (skaza krwotoczna, hemofilia, przyjmowanie leków przeciwzakrzepowych);
• bardzo silny, trudny w kontroli odruch wymiotny lub ryzyko zachłyśnięcia;
• stan nieprzytomności bez intubacji;
• żylaki przełyku (np. przy marskości wątroby);
• zaburzenia psychiczne lub brak współpracy pacjenta.

Szczególną ostrożność należy zachować przy świeżych ranach pooperacyjnych i pourazowych w obrębie jamy ustnej oraz górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu …
Zobacz tutaj ...

Chlorella i młody jęczmień – oczyszczanie i odchudzanie
Chlorella i młody jęczmień w postaci sproszkowanego soku to w 100% naturalne produkty wysokiej jakości premium. W połączeniu uzupełniają składniki odżywcze i wspomagają oczyszczanie organizmu z zalegających toksyn …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Zasady żywienia dojelitowego dietą przemysłową pacjentów ze zgłębnikiem nosowo-żołądkowym, 2024.
2. Ślusarska B., Zarzycka D., Podstawy pielęgniarstwa tom 1 – założenia koncepcyjno-empiryczne opieki pielęgniarskiej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Lublin 2017.