Żołądek

Aktualizacja: 16 września 2022

Żołądek (łac. ventriculus) to ważna część układu pokarmowego, w której po raz pierwszy gromadzą się rozdrobnione kęsy pokarmowe. Choć trawienie rozpoczyna się już w jamie ustnej, to właśnie w żołądku zaczyna przebiegać intensywnie. Diagnozowaniem i leczeniem chorób żołądka zajmuje się lekarz gastroenterolog, zaś badaniem pozwalającym dokładnie uwidocznić wnętrze żołądka jest gastroskopia.

Żołądek – budowa

Żołądek zbudowany jest z 3 błon:

• surowiczej – gładkiej, zawierającej dwa silniejsze pasma włókniste, dzięki którym spożyte pokarmy kierują się w dół żołądka;
• mięśniowej – dzielonej na warstwę podłużną, okrężną i skośną;
• śluzową – tworzącej fałdy, a także zawierającej liczne naczynia krwionośne i chłonne oraz nerwy.

W błonie śluzowej żołądka odróżniamy ponadto 3 rodzaje gruczołów:

• wpustowe – lokalizujące się przy granicy z przełykiem, wydzielają przede wszystkim śluz;
• żołądkowe właściwe – wydzielają pepsynę i kwas solny, lokalizują się na całej powierzchni żołądka;
• odźwiernikowe – zajmują jedynie 10% powierzchni żołądka, wytwarzają wydzielinę śluzową zbliżoną do tej produkowanej przez gruczoły wpustowe.

Omawiając budowę anatomiczną żołądka wyróżnia się także poszczególne jego części. Górną granicą narządu jest zwieracz przełyku, który znajduje się między żołądkiem a przełykiem i odpowiada za zapobieganie cofaniu się pokarmów. Tuż pod nim znajduje się wpust żołądka, a jeszcze niżej kolejno: dno żołądka, trzon, część odźwiernikowa oraz odźwiernik. W części górnej narządu przechowywany jest głównie spożyty pokarm, w części dolnej natomiast następuje trawienie właściwe.

Unaczynienie

Tętnice żołądka biegną wzdłuż jego krzywizn i pochodzą od wszystkich 3 gałęzi pnia trzewnego. Są to przede wszystkim:

• tętnica żołądkowa prawa;
• tętnica żołądkowa lewa;
• tętnica żołądkowo-sieciowa prawa;
• tętnica żołądkowo-sieciowa lewa;
• tętnice żołądkowe krótkie.

Dobre odżywienie błony śluzowej żołądka jest kluczowym aspektem do prawidłowego wydzielania gruczołów.

Unerwienie

Żołądek (jak wszystkie narządy wewnętrzne jamy brzusznej) unerwiony jest dzięki układowi anatomicznemu: współczulnemu i przywspółczulnemu. Włókna współczulne pochodzą ze splotu trzewnego, zaś włókna przywspółczulne pochodzą z nerwu błędnego.

Funkcje żołądka

Podstawową i główną funkcją żołądka jest gromadzenie, mieszanie i dalsze rozdrabnianie pokarmów. Żołądek ma zdolność wykonywania ruchów falowych, co umożliwia powyższe czynności. Dodatkowo jego ściany są mocno rozciągliwe, dlatego wielkość i kształt tego narządu dostosowują się do ilości aktualnie spożytych pokarmów. Cała zawartość żołądka nasyca się sokiem żołądkowym i małymi porcjami kieruje się w stronę odźwiernika, a więc jelita cienkiego. W warunkach prawidłowych pokarmy pozostają w żołądku 2-4 godziny, zależy to od stopnia ich strawności. W żołądku trawieniu ulegają przede wszystkim białka (za sprawą pepsyny), rozpoczyna się również wstępne trawienie tłuszczy (za sprawą lipazy).

Sok żołądkowy jest bogaty w składniki o działaniu bakteriobójczym, co ma kluczowe znaczenie dla utrzymania zdrowia i wysokiej odporności organizmu. Wszelkie patogeny czy niekorzystne związki mogą ulegać neutralizacji w żołądku, co chroni przed infekcjami. Mówi się, że kwas solny stanowi pierwszą główną barierę ludzkiego ciała (w kontekście układu pokarmowego) – większość bakterii nie przeżywa kontaktu z jego pH i wydzielinami.

Jak dbać o zdrowie żołądka?

Aby jak najdłużej cieszyć się zdrowiem i chronić się przed chorobami układu pokarmowego, przede wszystkim należy zwrócić uwagę na to, aby:

• wszystkie pokarmy jeść w spokoju, nie denerwując się i nie śpiesząc;
• dokładnie gryźć każdy kęs pokarmowy;
• pić odpowiednią ilość płynów, przynajmniej 1,5 l dziennie. Najlepiej sięgać po wodę mineralną;
• codziennie pozostawać aktywnym fizycznie, co wpłynie pozytywnie na czynność żołądka i jego ukrwienie;
• unikać nadmiernego stresu, który zakłóca prawidłową motorykę żołądka.

Przy bólach żołądka i dyskomforcie związanym ze spożyciem nieodpowiednich czy ciężkostrawnych pokarmów warto sięgnąć po napary ziołowe. Najlepiej sprawdzają się: rumianek, mięta, korzeń prawoślazu, babka lancetowata, siemię lniane czy nagietek.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.
2. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, tom II, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
3. Wasilewska G., Polskie zioła lecznicze i uzdrawiające, Wydawnictwo RM, Warszawa 2017.