Antropologia

Aktualizacja: 17 sierpnia 2025

Antropologia to – mówiąc w znacznym skrócie – nauka o człowieku. Obejmuje analizowanie między innymi jego pochodzenia, ewolucji, kultury, społeczeństwa, a nawet relacji z otoczeniem. Nie jest to jedna, konkretna dziedzina, łączy ona bowiem w sobie kilka nauk: humanistycznych, społecznych, przyrodniczych.

Spis treści

Czym zajmuje się antropologia?
Znaczenie antropologii
Jak zostać antropologiem?

Czym zajmuje się antropologia?

Znaczenie słowa antropologia wywodzi się z języka greckiego od słów: „anthropos” – człowiek, „logos” – słowo, nauka. Antropologia jest więc nauką, która obejmuje ogół wiedzy o człowieku z zakresu różnych dyscyplin naukowych, m.in. biologii, psychologii, nauk społecznych. Badaniem zmienności cech biologicznych człowieka zajmuje się antropologia fizyczna. Jedną z dziedzin antropologii fizycznej, stanowiącą zbiór metod badawczych ciała ludzkiego jest antropometria, która z kolei zajmuje się pomiarami i opisem ciała człowieka żywego i szkieletu. Wyróżnia się kilka typów (dziedzin wchodzących w jej skład) antropometrii i są to:

antropometria właściwa – zajmuje się badaniem cech ilościowych, które można zmierzyć i które da się zapisać za pomocą wartości bezwzględnych. Tutaj wymienia się kolejne podtypy (kefalometria – pomiary głowy, somatometria – pomiary ciała, craniometria – pomiary czaszki, osteometria – pomiary szkieletu);
antroposkopia – zajmuje się badaniem cech opisowych ludzkiego ciała, czyli takich, które są niemożliwe do zmierzenia. Przykłady to: barwa włosów, barwa oczu, barwa skóry, kształt twarzy. Także tutaj wymienia się dodatkowe podtypy (kefaloskopia – cechy opisowe głowy, somatoskopia – cechy opisowe ciała).

W antropologii istotnym pojęciem są tak zwane punkty antropometryczne. Odnoszą się one do ściśle określonych miejsc na ciele lub szkielecie człowieka, za pomocą których lokalizuje się miejsce pomiaru. Dzielą się na nieparzyste – położone w płaszczyźnie pośrodkowej ciała i parzyste położone symetrycznie w stosunku do tej płaszczyzny po stronie prawej i lewej w osi poprzecznej.

Znaczenie antropologii

Antropologia jest ważną, choć często niedocenianą nauką. Dzięki niej można:

zrozumieć różnorodność kulturową;
zbadać ewolucję człowieka i dowiedzieć się, jak zmieniał się na przestrzeni lat;
badać, jak człowiek organizuje życie społeczne: rodziny, religie, politykę, ekonomię. Pomaga zrozumieć mechanizmy władzy, hierarchii i współpracy;
wdrożyć refleksję nad tożsamością, spojrzeć na siebie z dystansu, zadać pytania, co nas definiuje jako ludzi.

Ważne są ponadto wspomniane wcześniej punkty antropometryczne, na podstawie których można określić wskaźniki antropometryczne. Te zaś pozwalają na:

ocenę proporcjonalności budowy ciała;
kontrolę prawidłowego rozwoju dziecka;
określenie budowy somatycznej człowieka;
określanie różnic dysmorficznych;
stwierdzanie istnienia tendencji przemian międzypokoleniowych w populacji;
określanie różnic międzypopulacyjnych;
charakteryzować budowę ciała różnych zawodników sportowych, co z kolei pozwala na dobranie takiego treningu, który uwidoczni wszystkie zalety danej osoby i pozwoli na jak najlepsze dla niej osiągi sportowe.

Pewnym istotnym elementem omawianej dziedziny jest też ergonometria, która wykorzystuje pomiary ciała człowieka w celu dostosowania przedmiotów, urządzeń i obiektów do
jego budowy, w taki sposób, aby korzystanie z nich było jak najwygodniejsze.

Jak zostać antropologiem?

Aby zostać antropologiem, trzeba ukończyć studia wyższe na kierunku antropologia lub pokrewnym, takim jak etnologia lub biologia człowieka. W Polsce wiele uniwersytetów oferuje te kierunki w ramach instytutów lub zakładów etnologii i antropologii. Studia są z reguły dwustopniowe (licencjackie i magisterskie). W zależności od obranej ścieżki kariery mogą być wymagane dodatkowe kwalifikacje, takie jak studia doktoranckie czy kursy.