Nokardioza to choroba zakaźna wywoływana przez bakterie z rodzaju Nocardia, które są Gram-dodatnimi, tlenowymi, nitkowatymi bakteriami występującymi powszechnie w glebie, kurzu i wodzie. Mogą one zaatakować różne tkanki, najczęściej jednak gromadzą się w układzie oddechowym. Jako że jest to infekcja bakteryjna, leczenie obejmuje antybiotykoterapię.
Co to jest nokardioza?
Bakterie z rodzaju Nocardia spp. to Gram-dodatnie aeroby, występujące na całym świecie. Wywołują one nokardiozy, których najczęstszymi postaciami są: nokardioza płucna, rozwijająca się w konsekwencji aspiracji drobnoustrojów do dróg oddechowych, skórna, w tym tzw. stopa madurska oraz nokardioza rozsiana, w której zajęte mogą być inne narządy – często ośrodkowy układ nerwowy. Infekcje dotyczą zwykle osób o obniżonej odporności, np. zarażonych wirusem HIV, u których rozwinęło się AIDS. Główne drogi zakażenia to inhalacja (wdychanie bakterii z powietrzem zawierającym cząstki gleby) oraz przenikanie przez skórę (przez rany lub otarcia).
Nokardioza – objawy
Objawy omawianej choroby zależą głównie od jej postaci. Mogą prezentować się następująco:
- nokardioza płucna (diagnozowana najczęściej) – kaszel (często z ropną lub krwistą plwociną), gorączka, duszność, bóle w klatce piersiowej, osłabienie, utrata masy ciała. Na zdjęciu RTG zaobserwować można ponadto nacieki, jamy, guzki w płucach;
- nokardioza skórna – ropnie, guzki, owrzodzenia, przetoki, zwykle zlokalizowane na kończynach (np. po skaleczeniu kolcem rośliny);
- nokardioza rozsiana – gdy bakterie przedostaną się do krwi, mogą zakażać inne narządy, np. mózg, nerki, serce, skórę. Zajęcie mózgu prowadzi do powstawania ropni mózgu, co z kolei daje objawy neurologiczne takie jak drgawki czy zaburzenia świadomości.
Postać rozsiana występuje głównie u osób z obniżoną odpornością.
Nokardioza – diagnostyka
Diagnostyka nokardiozy polega przede wszystkim na kilkukrotnym pobraniu plwociny. Ewentualnie materiał do badań może stanowić: popłuczyny oskrzelowe, płyn mózgowo-rdzeniowy, krew, materiał z drenażu ran, ropni, zainfekowanych tkanek. Strzępki nokardii znajdujące się w zakażonych tkankach są bardzo podobne do bakterii Actinomyces spp. W przeciwieństwie do nich są słabo kwasooporne, na podstawie czego można je od siebie odróżnić. Pobraną próbkę powinno ocenić się makroskopowo. Inną metodą diagnostyczną są testy chemotaksonomiczne. Polegają one na badaniu obecności w komórkach kwasów mezodiaminopelinowych oraz specyficznych węglowodanów. Dalsze badania, np. badania krwi, badania obrazowe, są dobierane indywidualnie w zależności od potrzeb pacjenta i zgłaszanych objawów.
Nokardioza – leczenie
Nokardiozę leczy się głównie farmakologicznie, za pomocą antybiotyków. Lekiem I rzutu jest sulfonamid np. sulfametoksazol, połączony z trimetoprimem (3–6 g na dzień). W przypadku zajęcia ośrodkowego układu nerwowego rekomenduje się kotrimoksazol i ceftriakson. Niestety większość szczepów bakteryjnych wywołujących tę chorobę wykazuje oporność na wankomycynę, erytromycynę, klindamycynę oraz penicylinę, dlatego warto przed rozpoczęciem leczenia wykonać antybiogram. Leczenie powinno trwać od 6 do 12 miesięcy, a w przypadku zajęcia ośrodkowego układu nerwowego co najmniej 12 miesięcy. Niestety aktualnie nie ma żadnych szczepionek przeciwko bakteriom z rodzaju Nocardia spp.
Przebieg nokardiozy charakteryzuje się nawrotowością, nawet przy prawidłowym leczeniu, co dodatkowo czyni tę chorobę trudną do prowadzenia. Rokowanie jest poważne, zależy od postaci choroby, przy zajęciu ośrodkowego układu nerwowego śmiertelność sięga nawet 80%. Dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie choroby.
Bibliografia
- Anderson M., Kuźniar T., Nokardioza Płucna u Pacjenta z Przewlekłą Obturacyjną Chorobą Płuc—Opis Przypadku i Przegląd Literatury.
- Trześniewska-Ofiara Z., Sikora K., Beck B., Mendrycka B., Woźniak-Kosek A., Ropień mózgu wywołany przez Nocardia Abscessus, Lekarz Wojskowy, 3/2022.
- Wiciński M., Leis K., Węclewicz M., Malinowski B., Żak J., Grześk E., Grześk G., Nocardia Spp. – charakterystyka, chorobotwórczość, leczenie, Postępy Mikrobiologii, 1/2018.
Zostaw komentarz