Parabeny

Parabeny to estry kwasu p-hydroksybenzoesowego, powszechnie stosowane jako środki konserwujące w kosmetykach, lekach i żywności. Skutecznie hamują rozwój bakterii, pleśni i grzybów chorobotwórczych, dzięki czemu wydłużają trwałość produktów. Cenione są za wysoką efektywność, stabilność chemiczną oraz niski koszt produkcji. Choć przez lata uznawano je za bezpieczne, coraz częściej zwraca się uwagę na ich potencjalny wpływ na gospodarkę hormonalną i możliwość kumulacji w organizmie przy długotrwałym stosowaniu. Świadome podejście do tematu parabenów pozwala lepiej ocenić ich rzeczywisty wpływ na zdrowie i wybierać preparaty dopasowane do indywidualnych potrzeb.

Czym są parabeny?

Parabeny są estrami kwasu 4-hydroksybenzoesowego (para-hydroksybenzoesowego), a różnią się między sobą długością i rozgałęzieniem łańcucha alkilowego w cząsteczce. Wraz ze zwiększającą się długością łańcucha alkilowego wzrasta ich rozpuszczalność i aktywność antybakteryjna oraz przeciwgrzybicza. Parabeny wyróżniają się wysoką odpornością chemiczną, stabilnością w szerokim zakresie pH (4-8). Nie mają zabarwienia oraz smaku. W środowisku silnie zasadowym ulegają hydrolizie. Równie łatwo ulegają biodegradacji w środowisku wodnym, w obecności mikroorganizmów.

Dzięki właściwościom antybakteryjnym i przeciwgrzybiczym, parabeny znajdują szerokie zastosowanie w różnych dziedzinach przemysłu. Używa się je jako środki konserwujące w przemyśle kosmetycznym, żywnościowym i farmaceutycznym. Można je znaleźć w kosmetykach takich jak:

• pasta do zębów;
• kremy, balsamy;
• lakiery do włosów;
• toniki;
• mydła;
• żele do mycia;
• kosmetyki kolorowe.

Znajdują się też w farmaceutykach i lekach oraz suplementach diety. Są składnikami żywności i napojów.

Warto podkreślić, że parabeny to substancje o charakterze lipofilowym i w zależności od długości łańcucha alkilowego w cząsteczce estru, słabo lub bardzo słabo rozpuszczają się w wodzie. Parabeny nie wykazują właściwości konserwujących w fazie olejowej, w związku z czym w celu zwiększenia ich rozpuszczalności w fazie wodnej dodaje się do formulacji glikolu propylenowego, gliceryny lub etanolu.

Czy parabeny są szkodliwe?

Przy zachowaniu dopuszczalnych dawek parabeny uznaje się za substancje bezpieczne, które skutecznie chronią produkty przed rozwojem drobnoustrojów. W praktyce ich obecność często przynosi więcej korzyści niż potencjalnych zagrożeń. Szacuje się, że maksymalna dzienna ekspozycja dorosłego człowieka na parabeny wynosi około 76 mg, z czego około 50 mg pochodzi z kosmetyków, 25 mg z leków, a 1 mg z żywności. Maksymalne stężenie pojedynczego parabenu w kosmetykach nie może przekraczać 0,4%, natomiast dla mieszaniny parabenów dopuszcza się do 0,8%. W przypadku leków bez recepty limit ten wynosi 1%, a w preparatach dostępnych na receptę 0,1%.

Parabeny – wpływ na organizm człowieka

Parabeny wykazują silne właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze, dzięki czemu skutecznie zapobiegają rozwojowi mikroorganizmów w produktach kosmetycznych i farmaceutycznych. Mechanizm ich działania nie został jeszcze w pełni poznany. Uważa się, że mogą one hamować syntezę kwasów nukleinowych (DNA i RNA) lub aktywność enzymów niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania komórek bakteryjnych.

W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań mających na celu ocenę wpływu parabenów na zdrowie człowieka, zarówno w okresie życia płodowego, jak i po urodzeniu. Największe wątpliwości budzi ich potencjalne oddziaływanie na układ hormonalny, w szczególności męski układ rozrodczy i płodność, a także ewentualny związek z rozwojem raka piersi. Wyniki badań laboratoryjnych na zwierzętach i hodowlach komórkowych sugerują, że parabeny mogą naśladować działanie estrogenów oraz gromadzić się w tkance tłuszczowej.

Wykazano również obecność parabenów w tkankach nowotworowych piersi, zwłaszcza w rejonie dołów pachowych, co skłoniło część badaczy do postawienia hipotezy o możliwym udziale tych związków w procesie nowotworzenia. Należy jednak podkreślić, że sama obecność parabenów w tkance nie stanowi dowodu na ich rakotwórczość. Trwające badania mają na celu jednoznaczne określenie, czy istnieje rzeczywisty związek przyczynowy między stosowaniem parabenów a rozwojem nowotworów.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu …
Zobacz tutaj ...

Chlorella i młody jęczmień – oczyszczanie i odchudzanie
Chlorella i młody jęczmień w postaci sproszkowanego soku to w 100% naturalne produkty wysokiej jakości premium. W połączeniu uzupełniają składniki odżywcze i wspomagają oczyszczanie organizmu z zalegających toksyn …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kozarska A., Krzyżewska I., Chromatograficzne metody oznaczania parabenów w próbkach środowiskowych i kosmetykach (cz. I), LAB 1/2022.
2. Marwicka J., Niemyska K., Wieczorek M., Parabeny jako substancje konserwujące stosowane w preparatach kosmetycznych oraz ich wpływ na apoptozę fibroblastów skóry człowieka, Kosmetologia Estetyczna, 6/2017.
3. Bojarowicz H., Wnuk M., Buciński A., Efektywność i bezpieczeństwo stosowania parabenów, Problemy Higieny i Epidemiologii, 93/2012.