Kolagen do picia
Kolagen do picia

Aktualizacja: 6 lutego 2025

Kwasy organiczneKwasy organiczne to różnorodne związki chemiczne zawierające w swoich cząsteczkach grupy karboksylowe (-COOH). Z tego względu są nazywane także kwasami karboksylowymi. Przykładami powszechnie występujących związków tego typu są m.in.: kwas mrówkowy, kwas cytrynowy, kwas octowy.

Kwasy organiczne – czym są?

Kwasy organiczne są organicznymi związkami chemicznymi, a inna ich nazwa brzmi „kwasy karboksylowe”. Wiąże się to bezpośrednio z nich charakterystyczną budową cząsteczkową, w której wyszczególnia się grupę karboksylową -COOH. Są pochodnymi węglowodorów i występują powszechnie w środowisku naturalnym. Kwasy organiczne posiadają nazwy zwyczajowe, ewentualnie ich nazwa powstaje poprzez dodanie słowa kwas przed nazwą węglowodoru, od którego pochodzą.

Kwasy organiczne – przykłady:

Przykłady podstawowych kwasów organicznych:

  • HCOOH – kwas metanowy, kwas wodorokarboksylowy, kwas mrówkowy;
  • CH3COOH – kwas metanokarboksylowy, kwas etanowy, kwas octowy;
  • CH3CH2COOH – kwas propanowy, kwas propionowy;
  • CH3CH2CH2COOH – kwas butanowy, kwas masłowy;
  • CH3(CH2)10COOH – kwas dodekanowy, kwas laurynowy;
  • C6H5COOH – kwas benzoesowy;
  • HOOCCH2-CH2COOH – kwas etanodiowy, kwas szczawiowy.

Kwasy organiczne – podział:

Kwasy organiczne dzieli się na

  • alifatyczne;
  • aromatyczne;
  • wielofunkcyjne.

Kwasy organiczne alifatyczne to inaczej związki organiczne zawierające w swojej budowie grupę funkcyjną karboksylową (-COOH) przyłączoną do alifatycznego łańcucha węglowego. Określa się je również jako związki łańcuchowe, a więc związki organiczne, w których atomy węgla tworzą łańcuchy proste lub rozgałęzione, lecz nie tworzą struktur zamkniętych (cyklicznych). Z kolei kwasy aromatyczne to inaczej kwasy karboksylowe zawierające w swojej budowie grupę karboksylową przyłączoną bezpośrednio do pierścienia aromatycznego. Mając na uwadze tak różnorodną budowę, można wywnioskować, że kwasy organiczne mogą spełniać różne funkcje i mogą wykazywać odmienne właściwości na różnych płaszczyznach.

Właściwości kwasów organicznych

Warto w skrócie opisać poszczególne kwasy organiczne:

  • kwas metanowy – E236. W przyrodzie znaleźć go można m.in. w jadzie mrówek (stad nazwa kwas mrówkowy) oraz we włoskach parzących niektórych roślin, np. pokrzyw. W wysokich stężeniach jest związkiem żrącym, wywołującym korozję. Biologicznie natomiast hamuje aktywność niektórych enzymów. Bywa wykorzystywany w przemyśle ze względu na swoje właściwości grzybobójcze, zwłaszcza jako składnik preparatów grzybobójczych i zakwaszających;
  • kwas octowy – można go bardzo łatwo rozpoznać po ostrym, charakterystycznym zapachu. Najpowszechniej występuje w occie, który z kolei znajduje szerokie zastosowanie zarówno podczas domowych porządków, jak i w gastronomii. Z etykiety tego typu produktów można się dowiedzieć, że ocet jest 10% wodnym roztworem kwasu octowego;
  • kwas propanowy – naturalnie znaleźć go można m.in. w mleku oraz w układzie pokarmowym niektórych zwierząt. To bezbarwna ciecz o nieprzyjemnym, ostrym zapachu. Najczęściej stosuje się go przy wyrobie rozcieńczalników oraz substancji zapachowych;
  • kwas masłowy – znaleźć go można np. w zjełczałym maśle. Charakteryzuje się dość gorzkim smakiem. Ciekawostką jest, że w organizmie człowieka kwas masłowy ma podstawowe znaczenie jako substrat używany przez komórki nabłonka jelitowego do produkcji energii;
  • kwas laurynowy – wspomaga układ odpornościowy. W warunkach naturalnych występuje w niektórych tłuszczach i olejach, np. w oleju kokosowym;
  • kwas benzoesowy – E210, bywa wykorzystywany jako środek konserwujący w żywności. W warunkach naturalnych spotkać go można w malinach, czereśniach i innych owocach. W nadmiernych ilościach związek ten niestety może powodować astmę oskrzelową, pokrzywkę oraz problemy behawioralne. Dlatego jego zastosowanie w gastronomii jest coraz bardziej ograniczane;
  • kwas szczawiowy – występuje naturalnie w rabarbarze i szczawiu (stąd nazwa). Jest on jednym z najsilniejszych kwasów organicznych znanych człowiekowi. Znajduje zastosowanie m.in. podczas usuwania rdzy, do zwalczania roztoczy oraz w farbiarstwie.

Kwasy organiczne mają więc szerokie zastosowanie w wielu różnych dziedzinach przemysłu, a niektóre spośród nich występują nawet w organizmie człowieka.

Polecane produkty

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

  1. Solomons T., Fryhle C., Snyder S., Chemia organiczna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 2022.
Zioła i leczenie naturalnymi sposobami
Zioła i leczenie naturalnymi sposobami