Limonen

Limonen jest monoterpenem powszechnie występującym w przyrodzie, zwłaszcza w owocach. Ze względu na swoje cenne właściwości znalazł zastosowanie w różnych gałęziach przemysłu, m.in. w kosmetologii czy medycynie, choć nie tylko. Występuje w dwóch izomerach, a oba różnią się budową i działaniem.

Limonen – charakterystyka

Limonen jest podstawowym składnikiem olejku ze skórek pomarańczy (to właśnie w nich występuje w największych ilościach). Można go otrzymywać na wiele sposobów, m.in. w procesie destylacji z parą wodną, destylacji wodnej, ekstrakcji cieczą nadkrytyczną bądź z użyciem mikrofal. Dzięki niezwykle przyjemnemu, świeżemu zapachowi omawiany związek jest często wykorzystywany jako dodatek do żywności, perfum, środków czyszczących, myjących i kosmetycznych. Limonen pod względem chemicznym jest monoterpenem występującym w formie 2 izomerów (R i S), które są względem siebie enancjomerami. Limonen ma wzór sumaryczny C10H16 i masę molową 136,24 g/mol. Jest bezbarwną cieczą, choć może przybierać lekko żółtawy odcień.

Przeciętny konsument wzbogacający swoją dietę o umiarkowaną liczbę owoców spożywa około 0,27 mg limonenu na kg masy ciała dziennie i są to ilości znaczne. Dla człowieka o masie 60 kg ilość spożytego limonenu w ciągu jednego dnia wynosi więc średnio 16,2 mg. R-limonen wchłania się bardzo szybko i niemal całkowicie w przewodzie pokarmowym. Jego metabolity znaleźć można w wyższym stężeniu w tkankach zbudowanych zwłaszcza z komórek tłuszczowych, a także w gruczołach mlecznych, choć znajdują się też w surowicy krwi, wątrobie, nerkach i w innych tkankach. Połowiczny rozpad limonenu w organizmie człowieka wynosi 12-24 godziny.

Zastosowanie limonenu

Zastosowanie limonenu jest niezwykle szerokie. Może być bowiem stosowany jako:

• rozpuszczalnik, np. w farbach;
• substytut dla chlorków węglowodorów;
• środek czyszczący w przemyśle i branży gospodarstwa domowego;
• wzmacniacz smaku w wielu różnych produktach spożywczych;
• konserwant w produktach spożywczych;
• środek zapachowy w odświeżaczach, preparatach myjących, perfumach, detergentach i wielu innych produktach;
• odtłuszczacz do powierzchni metalowych.

Zainteresowanie wzbudza jednak głównie zastosowanie limonenu w medycynie i kosmetologii.

Limonen w medycynie

Dawniej limonen był wykorzystywany w leczeniu takich dolegliwości jak zgaga czy kamienie żółciowe, choć jego wadą były właściwości alergizujące produktów jego utleniania. Ponadto limonen wykazuje właściwości przeciwgrzybicze, przeciwzapalne, bakteriostatyczne oraz bakteriobójcze. Gromadzi się w błonie komórkowej drobnoustrojów i tym samym powoduje utratę jej spójności oraz zaburza transport protonów przez błonę. Jest cennym wsparciem dla układu odpornościowego, a nawet może wspierać protekcję chorób nowotworowych. Niedawno udowodniono ponadto, że w odpowiednich ilościach może wykazywać działanie gastroochronne.

Limonen w kosmetykach

Limonen może być składnikiem kosmetyków stosowanych do pielęgnacji skóry trądzikowej i cery tłustej, ponieważ ma właściwości antybakteryjne i odświeżające. Może regulować produkcję sebum. Ponadto jest ceniony ze względu na właściwości zapachowe, urozmaicając kompozycję aromatyczną kosmetyków, dezodorantów i perfum.

Należy jednak mieć na uwadze, że limonen może wywoływać reakcję alergiczną, zwłaszcza jeśli dojdzie do jego utlenienia. Wywołuje wówczas np. wyprysk powietrznopochodny, pokrzywkę, wysypkę, świąd i zaczerwienienie skóry, a w niektórych przypadkach nawet obrzęk. Szczególne zagrożenie stanowi dla osób z cerą wrażliwą, a także z różnymi schorzeniami dermatologicznymi, np. z łojotokowym zapaleniem skóry czy atopowym zapaleniem skóry. Właśnie dlatego przed użyciem dowolnego kosmetyku z limonenem na większą powierzchnię ciała rekomenduje się wykonanie próby uczuleniowej.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Wysokiej jakości oryginalna, egipska czarnuszka siewna (Nigella sativa) w kapsułkach to wygodny sposób na codzienne wsparcie odporności, układu pokarmowego i zdrowej skóry, z pełnią cennych składników aktywnych. Chroni komórki przed wolnymi rodnikami …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Malko W., Wróblewska A., Znaczenie R-(+)-limonenu, jako surowca do syntez w chemii organicznej i dla przemysłu organicznego, Chemik, 2016, 70, 4, 193–202.
2. Retajczyk M., Wróblewska A., Lecznicze zastosowania limonenu, Pomeranian Journal of Life Sciences, 64/2018.