Choroba posurowicza

Aktualizacja: 2 listopada 2025

Choroba posurowicza to reakcja nadwrażliwości typu III (immunokompleksowa). Powstaje w wyniku wprowadzenia do organizmu obcogatunkowego białka (np. surowicy odpornościowej lub niektórych leków), które układ odpornościowy rozpoznaje jako zagrożenie. W efekcie tworzą się kompleksy immunologiczne, wywołujące stan zapalny w różnych tkankach organizmu. Objawy choroby posurowiczej zazwyczaj pojawiają się po 7-14 dniach od kontaktu z czynnikiem i mają charakter ogólnoustrojowy. Choć zwykle przebieg jest łagodny i samoograniczający, odpowiednia opieka lekarska i wsparcie regeneracji organizmu (np. poprzez właściwą dietę, nawodnienie, odpoczynek i suplementację wspierającą odporność) mogą znacząco przyspieszyć powrót do zdrowia.

Choroba posurowicza – przyczyny

Choroba posurowicza nie jest klasyfikowana jako typowa choroba autoimmunologiczna, lecz jako reakcja nadwrażliwości typu III, czyli tzw. reakcja immunokompleksowa. Jej przyczyną jest nadmierna odpowiedź układu odpornościowego na obce białko lub lek wprowadzony do organizmu. W wyniku tej reakcji tworzą się kompleksy antygen-przeciwciało, które odkładają się w tkankach i wywołują miejscowy stan zapalny.

Najczęściej chorobę posurowiczą wywołują:

• surowice odpornościowe pochodzenia zwierzęcego (np. końska surowica przeciwtężcowa lub przeciwbłonicza);
• niektóre antybiotyki (zwłaszcza cefalosporyny i penicylina);
• leki przeciwpadaczkowe i przeciwzapalne;
• szczepionki lub preparaty zawierające obce białka.

Nie jest do końca poznane, dlaczego u jednych osób taka reakcja rozwija się po kontakcie z danym czynnikiem, a u innych nie. Przypuszcza się, że znaczenie mogą mieć indywidualne predyspozycje immunologiczne i uwarunkowania genetyczne.

Choroba posurowicza – objawy

W znacznej większości przypadków choroba posurowicza przebiega raczej łagodnie i ma tendencję do samoograniczania się. Pierwsze objawy pojawiają się z reguły 7–14 dni po kontakcie z obcym białkiem. Najczęściej są nimi:

• gorączka – często pierwsza oznaka, zwykle umiarkowana (38–39°C);
• wysypka – plamisto-grudkowa, pokrzywkowa, często swędząca. Pojawia się w największym stopniu na tułowie i kończynach;
• bóle i obrzęki stawów – zwłaszcza kolan, nadgarstków, łokci;
• powiększenie węzłów chłonnych – najczęściej szyjnych;
• obrzęki twarzy i kończyn;
• bóle mięśni;
• złe samopoczucie, osłabienie;
• objawy ze strony przewodu pokarmowego – nudności, bóle brzucha, biegunka (rzadziej).

Przy pojawieniu się powyższych dolegliwości zawsze warto skonsultować się z lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej bądź z lekarzem specjalistą, jeśli problem pojawia się po rozpoczęciu specyficznego leczenia choroby przewlekłej.

Diagnostyka choroby posurowiczej

Podstawą rozpoznania choroby posurowiczej jest oczywiście zebranie od pacjenta wywiadu zdrowotnego. Powinny paść pytania między innymi odnośnie narażenia na obce białka (np. surowice odpornościowe, leki biologiczne), przyjmowania w ostatnim czasie antybiotyków, sulfonamidów, NLPZ, jak również choroby ogólnoustrojowe i przewlekłe, czas trwania i moment pojawienia się objawów. Następnie lekarz oceni występujące objawy kliniczne oraz te, których nie widać gołym okiem, lecz które są zgłaszane przez pacjenta jako jego subiektywne odczucia.

W dalszej kolejności indywidualnie planuje się badania krwi, zwłaszcza takie jak morfologia, OB, CRP, badanie moczu oraz hormony. Bardziej specyficzne badania takie jak biopsja są wykonywane raczej bardzo rzadko, zwykle tylko w przypadkach niejasnych lub podejrzenia innych chorób (np. zapalenia naczyń, chłoniaka).

Choroba posurowicza – leczenie

Leczenie choroby posurowiczej skupia się głównie na łagodzeniu objawów i eliminacji czynnika wywołującego (np. leku lub surowicy). W większości przypadków choroba ustępuje samoistnie, ale w cięższych przebiegach konieczne jest leczenie farmakologiczne. Jeśli objawy pojawiły się po podaniu leku, surowicy odpornościowej lub szczepionki — należy natychmiast przerwać ekspozycję. Leczenie objawowe może obejmować przyjmowanie przez pacjenta leków przeciwhistaminowych, sterydów bądź NLPZ. W bardzo rzadkich przypadkach, gdy występują powikłania (np. zapalenie naczyń, zajęcie nerek), konieczna może być hospitalizacja i leczenie specjalistyczne.

Polecane produkty

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Spirulina w proszku (100% naturalna)
Spirulina w proszku to słodkowodna alga, zawierająca duże stężenie witamin, minerałów i innych, ważnych składników odżywczych. Wysoką jakość uzyskano dzięki odpowiednim warunkom klimatycznym, przestrzeganiu restrykcyjnych norm podczas hodowli i …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Padjas A., Choroba posurowicza, Medycyna Praktyczna, 2015.
2. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.