Penicylina

Aktualizacja: 13 czerwca 2022

Penicylina to nie jeden antybiotyk, lecz ich grupa, uznawana za najstarsze leki bakteriobójcze. Penicyliny odkryto już w 1928 roku, jednak mają ogromne znaczenie także w medycynie współczesnej. Są bezpieczne i skuteczne, choć u niektórych osób mogą powodować alergię. Wytwarzają je grzyby z gatunku pędzlaków.

Penicylina – charakterystyka

Omawiając budowę tych leków, warto wyróżnić obecność pierścienia tiazolidynowego, pierścienia beta-laktamowego oraz łańcucha bocznego. To baza dla każdej penicyliny, bez względu na rodzaj. Wszystkie leki tej grupy wykazują silne działanie bakteriobójcze, a ich podział wynika głównie z budowy chemicznej i spektrum działania przeciwbakteryjnego. Poniżej przedstawione zostały przykładowe rodzaje penicylin wraz z przykładami leków i ich najważniejszym zastosowaniem.

Zobacz również: Bakterie oporne na antybiotyki.

Penicyliny naturalne

Zalicza się do nich penicylinę benzylową oraz fenoksymetylopenicylinę. Są lekami pierwszego wyboru przy:

• zakażeniach paciorkowcami grupy A;
• promienicy;
• zakażeniach paciorkowcami beta-hemolizującymi;
• zakażeniach ziarenkowcami beztlenowymi;
• kile.

W zależności od okoliczności penicyliny naturalne można także zastosować w leczeniu listeriozy i różycy. Aktywność wobec innych gatunków bakterii jest zróżnicowana.

Penicyliny półsyntetyczne

Zaliczamy do nich metycylinę oraz penicyliny izoksazolowe, w skład których wchodzą oksacylina, kloksacylina, nafcylina czy fluksoklacylina. Głównymi wskazaniami do ich stosowania są:

• zakażenia gronkowcami;
• wyjątkowo zakażenia paciorkowcami.

Penicyliny półsyntetyczne są nieaktywne wobec enterokoków i pałeczek Gram-ujemnych, jak również wobec beztlenowców.

Aminopenicyliny

Są aktywne także wobec ziarenkowców Gram-ujemnych i beta-laktamaz, dlatego znajdują szerokie zastosowanie w medycynie. Zalicza się do nich ampicylinę i amoksycylinę, a głównymi wskazaniami do ich przyjmowania są:

• ostre zapalenie zatok przynosowych;
• zaostrzenie POChP;
• ostre zapalenie ucha środkowego;
• pozaszpitalne zapalenie płuc;
• zakażenia układu moczowego spowodowane przez enterokoki.

Aminopenicyliny można stosować w leczeniu skojarzonym.

Ureidopenicyliny

Zalicza się do nich mezlocylinę, azlocylinę i piperacylinę, z czego w Polsce dostępny jest jedynie ostatni wymieniony lek. Wykazują rozszerzoną aktywność wobec pałeczek Gram-ujemnych i działają także w stosunku do enterokoków. Stosuje się je przede wszystkim w leczeniu ciężkich zakażeń szpitalnych.

Penicylina – działanie

Grupa antybiotyków penicylinowych wykorzystywana jest celem zwalczania następujących szczepów bakterii:

• paciorkowce;
• gronkowce;
• dwoinki Gram-ujemne;
• Clostridium;
• Pasteurella;
• ziarenkowce beztlenowe;
• krętki;
• gonokoki i meningokoki.

W zależności od swojego działania leki te mogą być szerokowachlarzowe (aktywne wobec różnych szczepów), przeciwgronkowcowe oraz o wąskim spektrum (działają wyłącznie na jeden szczep). Antybiotyki z grupy penicylin uznaje się za jedne z najbezpieczniejszych, są także najlepiej tolerowane przez organizm człowieka.

Penicylina – przeciwwskazania

Głównym przeciwwskazaniem do przyjmowania penicyliny jest nadwrażliwość na tę grupę leków, co mogłoby doprowadzić do niebezpiecznego wstrząsu anafilaktycznego. Omawiane antybiotyki nie są również zalecane osobom cierpiącym na zaburzenia żołądkowo-jelitowe, w tym biegunki czy wymioty. Może to bowiem znacznie zmniejszać ich skuteczność. Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku pacjentów chorujących na astmę oskrzelową, alergie, niewydolność nerek, niewydolność serca, a także w przypadku osób przyjmujących leki moczopędne lub zawierające w składzie potas.

Penicylina – skutki uboczne

Każdy lek, także penicylina, może powodować skutki uboczne. Najczęściej obserwuje się obniżenie odporności oraz zaburzenia żołądkowo-jelitowe, ponieważ (jako antybiotyk) oddziałuje na wszystkie bakterie w organizmie, także te wchodzące w skład mikroflory jelitowej. Aby zmniejszyć ryzyko działań niepożądanych warto wraz z antybiotykami przyjmować probiotyki. Penicylina może doprowadzić do wystąpienia rumienia, gorączki, bólu stawów czy wysypki.

Probiotyki
Probiotyki od bioalgi zawierają aż 150 milionów wyselekcjonowanych, naturalnych i żywych szczepów bakterii. Uzupełniają dietę w składniki probiotyczne i roślinne takie jak Lactobacillus Sporogenesis (Bacillus Coagulans), Lactobacillus Acidophilus, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Łata A., Barg W., Rola penicyliny w antybiotykoterapii – skuteczność i bezpieczeństwo stosowania „starych” antybiotyków, Zakażenia XXI Wieku, 2/2019.
2. Ubysz J., Tobiasz E., Penicylina – pleśń, która ratuje życie, Analit, 2/2016.
3. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.