Rybia łuska

Aktualizacja: 22 kwietnia 2022

Rybia łuska to grupa chorób cechujących się nadmiernym rogowaceniem naskórka oraz jednoczesnymi zaburzeniami w jego usuwaniu. Prowadzi to do powstawania na powierzchni skóry charakterystycznych zmian przypominających swoim wyglądem rybią łuskę. Każdy przypadek może mieć nieco inny przebieg i obraz kliniczny, zawsze jednak jest problemem przewlekłym. Większość przypadków ma charakter wrodzony.

Rybia łuska – przyczyny

Najczęściej rybia łuska występuje w formie dziedzicznej, ujawniającej się tuż po urodzeniu lub we wczesnym dzieciństwie. Jej najcięższe postacie dziedziczy się autosomalnie recesywnie, a obciążone dzieci niestety zazwyczaj nie przeżywają pierwszego tygodnia życia. Łagodniejszy typ, zwany powszechnie nadmiernym rogowaceniem epidermolitycznym, zwykle nie wiąże się z poważnymi powikłaniami, jednak ma tendencję do nasilania się wraz z wiekiem. Zarówno rybia łuska wrodzona, jak i dziedziczona powstają wskutek genetycznych uszkodzeń bądź mutacji genów oraz powstających w związku z tym zaburzeń wielu organelli komórkowych naskórka, skóry właściwej i innych tkanek. Warunkują one defekty strukturalne naskórka oraz zaburzenia biochemiczne lipidów warstwy rogowej i keratyn naskórkowych.

Jak wygląda rybia łuska?

Charakterystycznym objawem rybiej łuski jest występowanie uogólnionego, rozlanego i zaburzonego rogowacenia naskórka. Mimo swojej nazwy, zmiany skórne nie obrazują całkowicie rybiej łuski, ponieważ nie nachodzą na siebie lecz układają się obok siebie, a pomiędzy nimi znajduje się rozpadlina. Swoim wyglądem bardziej przypominają więc skórę gada niż łuski ryby.

Zmiany skórne są rozległe i mogą dotyczyć różnych części ciała, także szyi, twarzy, dłoni, podeszw stóp, tułowia, kończyn czy owłosionej skóry głowy. Co nietypowe, rybia łuska rozprzestrzenia się również na przydatki, czyli włosy i płytki paznokciowe. Omawiając objawy warto wyróżnić kilka rodzajów rybiej łuski, choć w praktyce jest ich znacznie więcej.

Rybia łuska arlekinowa

Zmiany skórne występują już podczas narodzin dziecka – zdarza się, że noworodki rodzą się już martwe lub jako wcześniaki z niską masą urodzeniową. Ich całe ciało pokryte jest grubą warstwą nadmiernie zrogowaciałego naskórka o szarożółtym zabarwieniu. Podczas ruchów warstwa rogowa pęka, tworząc miejsca porozdzielane rozpadlinami sięgającymi nawet do skóry właściwej. Kończyny ułożone są w przykurczu, co ma związek z rogowaceniem skóry nad stawami.

Zespół dziecka kolodionowego

W momencie urodzenia ciało dziecka ściśle jest pokryte zgrubiałym naskórkiem, mocno przylegającym do skóry. Towarzyszy temu widoczny przez napięty, przezroczysty naskórek rumień, słabiej widoczny w miejscach wzmożonego rogowacenia. W obrębie twarzy nasilone rogowacenie utrudnia mimikę i powoduje zniekształcenie rysów twarzy. Pojawia się m.in. wywinięcie powiek i warg, obrzęk spojówek czy deformacja kształtu nosa. Paznokcie i włosy posiadają prawidłowy wygląd.

Wrodzona erytrodermia rybiołuskowata sucha

Charakterystyczną cechą tej postaci jest występowanie erytrodermii. Zmiany skórne zwykle mają stosunkowo łagodny przebieg w porównaniu do poprzednich postaci rybiej łuski. Częste jest wywinięcie powiek, choć skóra twarzy może wykazywać jedynie zwiększone napięcie i suchość bez dodatkowych objawów. Przebieg choroby może wykazywać zmienne nasilenie z tendencją do poprawy w wieku dojrzewania. W tej postaci dłonie i podeszwy stóp mają rozległe zmiany rogowaciejące, jednak o łagodnym przebiegu.

Rybia łuska – leczenie

W przypadku chorób o podłożu genetycznym nie ma możliwości leczenia przyczynowego, dlatego stosuje się wyłącznie objawowe. Leczeniem najczęściej zajmuje się lekarz dermatolog. Dobre efekty uzyskuje się podając choremu retinoidy (pochodne witaminy A), ponieważ ich działanie skupia się po części na regulacji mechanizmu rogowacenia naskórka i redukcji wydzielania łoju. Niektórzy preferują stosowanie glikokortykosteroidów działających przeciwzapalnie i zmniejszających ilość komórek ulegających rogowaceniu. Bezpieczniejszą alternatywą są maści z mocznikiem i maści z 5% kwasem salicylowym.

Jeśli chodzi o domowe sposoby, lekarze rekomendują codzienne kąpiele w ciepłej wodzie, które zmiękczą naskórek. Najlepiej z dodatkiem soli kuchennej. Choroby nie da się całkowicie wyleczyć, można jedynie łagodzić jej objawy. Co istotne, leczenie musi trwać przez cały czas, ponieważ nawet krótkotrwałe przerwanie go skutkuje nasileniem objawów.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bio olej z czarnuszki w płynie 100% naturalny
Tłoczony na zimno olej z czarnuszki egipskiej dzięki swoim właściwościom może pomóc w zwalczaniu wszelkiego rodzaju zmian skórnych. Chroni komórki organizmu przed wolnymi rodnikami co powoduje, że skóra wygląda młodziej ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Wertheim-Tysarowska K., Genodermatozy – patogeneza i diagnostyka molekularna, Postępy Biochemii, 4/2018.
2. Urban J., Wybrane zagadnienia genodermatoz wieku rozwojowego – rybia łuska wrodzona i dziedziczna, Nowa Medycyna, 11/2000.