Aktualizacja: 2 lipca 2025
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) to jeden z najważniejszych hormonów peptydowych w organizmie człowieka. Za jego syntezę odpowiada przedni płat przysadki mózgowej. Najważniejszą rolą biologiczną ACTH jest stymulacja nadnerczy do produkcji kortyzolu, czyli tzw. hormonu stresu. Ma jednak znacznie więcej właściwości.
Spis treści
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) – charakterystyka
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) jest peptydowym hormonem przysadki mózgowej, organicznym związkiem chemicznym składającym się pod względem budowy z pojedynczego łańcucha polipeptydowego zawierającego 39 aminokwasów. Wydzielanie ACTH jest regulowane przez kortykoliberynę (CRH) z podwzgórza, czyli kolejnej istotnej struktury nerwowej zlokalizowanej w mózgowiu. Biologiczny okres półtrwania hormonu adrenokortykotropowego wynosi około 10 minut. Hamowanie wydzielania ACTH i kortykoliberyny następuje na zasadzie sprzężenia zwrotnego. Na jego wydzielanie wpływa ponadto układ nerwowy, głównie kora mózgu. Wzrost stężenia ACTH we krwi jest jedną z pierwszych reakcji organizmu na stres.
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) – normy
Hormon adrenokortykotropowy działa w rytmie dobowym – najwyższe jego stężenie obserwuje się rano, a najniższe wieczorem. Dlatego wyniki mogą różnić się w zależności od tego, o jakiej porze dnia pobrano próbkę krwi do badań laboratoryjnych. Z samego rana około godziny 8:00 normy dla ACTH wynoszą mniej niż 18 pmol/l. Natomiast wieczorami, w okolicach godzin 20:00-22:00, normy to mniej niż 11 pmol/l.
Zobacz również: Zaburzenia hormonalne.
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) – działanie
W momencie, w którym fizjologicznie poziom kortyzolu (hormonu stresu pobudzającego współczulny układ nerwowy do działania) we krwi spada, kortykoliberyna pobudza przysadkę mózgową do produkcji ACTH. ACTH w późniejszym czasie stymuluje nadnercza do wydzielania kortyzolu. Z kolei gdy poziom kortyzolu wzrasta, mechanizm ujemnego sprzężenia zwrotnego hamuje dalsze wydzielanie kortykoliberyny i hormonu adrenokortykotropowego. Można zatem podsumować, że ACTH działa jako podstawowy przekaźnik między przysadką mózgową a nadnerczami, uruchamiając produkcję hormonów kluczowych do przetrwania stresu i utrzymania równowagi metabolicznej.
To jednak nie wszystkie funkcje tego związku. Udowodniono, że hormon adrenokortykotropowy może mieć pewne działanie przeciwzapalne i przeciwalergiczne, wspiera gospodarkę białkową, węglowodanową i mineralną, hamuje proliferację (proces namnażania się) komórek. Zwłaszcza ta ostatnia właściwość daje nadzieję na nowe możliwości terapii niektórych chorób przewlekłych, w tym nowotworów. ACTH współcześnie wykorzystuje się m.in. w leczeniu choroby Addisona (niewydolności kory nadnerczy).
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) – nadmiar
Podwyższone normy hormonu adrenokortykotropowego mogą wskazywać na problemy zdrowotne takie jak:
- choroba Addisona (pierwotna niedoczynność nadnerczy);
- chorobę Cushinga (nadmierna produkcja ACTH przez przysadkę);
- ektopowe wydzielanie ACTH (np. przez niektóre nowotwory).
Diagnostyką i leczeniem zaburzeń hormonalnych zajmuje się lekarz endokrynolog. Dlatego właśnie to on powinien w pierwszej kolejności ocenić wyniki badań, jeśli ukazane na karcie normy ACTH odbiegają od normy.
Hormon adrenokortykotropowy (ACTH) – niedobór
Możliwym zjawiskiem jest także obniżenie poziomu ACTH, co z kolei może wskazywać na wtórną niedoczynność nadnerczy (np. poprzez uszkodzenie przysadki), bądź długotrwałe leczenie glikokortykosteroidami. Typowe objawy obniżonego poziomu ACTH obejmują przede wszystkim przewlekłe zmęczenie, osłabienie mięśni, spadek ciśnienia tętniczego, zawroty głowy, hipoglikemię, utrata apetytu, a także zaburzenia miesiączkowania i spadek libido.
Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmuChlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...
Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkowąChlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu …
Zobacz tutaj ...
Chlorella i młody jęczmień – oczyszczanie i odchudzanieChlorella i młody jęczmień w postaci sproszkowanego soku to w 100% naturalne produkty wysokiej jakości premium. W połączeniu uzupełniają składniki odżywcze i wspomagają oczyszczanie organizmu z zalegających toksyn …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
- Zgliczyński W., Wielka interna – endokrynologia, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszazw 2020.
Zostaw komentarz