Brak enzymów trawiennych

Aktualizacja: 21 czerwca 2025

Brak enzymów trawiennych jest problemem zdrowotnym, który w dłuższej perspektywie czasu może mieć wiele poważnych konsekwencji dla organizmu. Nie tylko w kontekście trawienia, ale i ogólnego stanu zdrowia. Brak enzymów trawiennych konsultuje się z lekarzem gastroenterologiem.

Enzymy trawienne

Mianem enzymów trawiennych nazywa się białkowe katalizatory, które umożliwiają rozkład złożonych składników pokarmowych (białek, tłuszczów, węglowodanów) na prostsze cząsteczki, które organizm może wchłonąć i wykorzystać. Jeśli pojawia się niedobór lub brak enzymów trawiennych, bardziej złożone składniki pokarmowe diety nie są w stanie przeniknąć przez barierę śluzówki jelit i dotrzeć do krwi. Może więc dojść do licznych niedoborów pokarmowych i innych problemów zdrowotnych.

Zobacz również: Zaburzenia trawienia.

Enzymy trawienne działają na zasadzie hydrolizy – rozcinają wiązania chemiczne z udziałem cząsteczki wody. Każdy enzym działa bardzo specyficznie: rozpoznaje konkretny typ wiązania i działa w określonym środowisku (np. kwaśnym w żołądku lub zasadowym w jelicie). Takie związki chemiczne powstają w wielu różnych miejscach w organizmie: w śliniankach, żołądku, trzustce, jelicie cienkim. Może więc dojść do niedoboru wyłącznie konkretnego enzymu. Przykładowo przy chorobach żołądka typowy będzie brak enzymów żołądkowych (np. pepsyny), lecz inne grupy enzymów będą funkcjonować raczej prawidłowo.

Brak enzymów trawiennych – przyczyny

Przyczyny braku enzymów trawiennych możemy podzielić na organiczne (czyli związane z chorobami) oraz funkcjonalne i środowiskowe (czyli związane np. z niewłaściwymi nawykami). W pierwszej grupie przyczyn znajdują się między innymi:

• zapalenie trzustki, zapalenie jelit, zapalenie żołądka;
• wrzody jelita grubego;
• choroba Leśniowskiego-Crohna;
• zespół nieszczelnego jelita;
• usunięcie pęcherzyka żółciowego;
• stomie wskutek chorób jelit lub urazów mechanicznych jelit;
• celiakia;
• nowotwory układu pokarmowego;
• mukowiscydoza;
• wrzody żołądka i/lub jelit.

Przyczynami funkcjonalnymi i środowiskowymi mogą być natomiast:

• silny, przewlekły stres;
• zaburzenia mikroflory jelitowej związane np. z nieprawidłową dietą;
• dieta uboga w probiotyki, węglowodany złożone, witaminy, NNKT, minerały i antyoksydanty;
• dieta bogata w kwasy tłuszczowe nasycone (w tym tłuszcze trans), cukry proste i żywność wysokoprzetworzoną.

Warto też wspomnieć, że niedobór enzymów trawiennych może wiązać się z wiekiem (im jesteśmy starsi, tym komórki syntezujące enzymy pracują wolniej), niedoborem kwasu żołądkowego (utrudnia aktywację enzymów, w szczególności proteaz), a także czynnikami genetycznymi, na które już jednak nie mamy wpływu.

Brak enzymów trawiennych – objawy

Charakterystyczne objawy związane z brakiem enzymów trawiennych można podzielić na te dotyczące układu pokarmowego i te dotyczące innych części układu pokarmowego. W pierwszym przypadku są nimi:

• wzdęcia i gazy;
• bóle brzucha nasilające się zwłaszcza po spożyciu posiłku;
• biegunki o charakterze tłuszczowym;
• uczucie ciężkości i pełności po spożyciu posiłku;
• zgaga;
• nudności i wymioty;
• puste odbijanie;
• zaparcia (zwykle naprzemiennie z biegunkami).

Z kolei pozostałymi możliwymi objawami są:

• zmęczenie i osłabienie;
• spadek odporności;
• bóle głowy, bóle mięśni, zaburzenia koncentracji;
• nadmierne wypadanie włosów;
• łamliwość paznokci;
• wypryski, problemy dermatologiczne;
• niepłodność, zaburzenia libido, zaburzenia miesiączkowania;
• spadek masy ciała pomimo normalnego odżywiania się.

I wiele innych. Są to objawy raczej związane z niedoborami pokarmowymi, do których dochodzi w przebiegu braku enzymów trawiennych.

Brak enzymów trawiennych – diagnostyka i leczenie

Podstawą diagnostyki jest wywiad zdrowotny, ale również bardziej szczegółowe badania, zwłaszcza badania krwi i badania dotyczące czynności poszczególnych elementów układu pokarmowego. Zwykle jest to gastroskopia lub endoskopia kapsułkowa, USG jamy brzusznej, testy wchłaniania tłuszczów wykonywane na próbce kału oraz tomografia komputerowa wybranych narządów wewnętrznych. Na tej podstawie lekarz ustala dalsze postępowanie, które najlepiej, by było przyczynowe.

Przyczynowo stosuje się więc leczenie choroby podstawowej za pomocą diety, farmakoterapii i suplementacji, zaś doraźnie dąży się do uzupełniania niedoboru poszczególnych enzymów za pomocą specjalnych preparatów przepisanych przez lekarza. Dodatkowo warto zmienić nawyki żywieniowe. Liczy się m.in. spożywanie posiłków małych objętościowo, lecz częściej, ograniczenie spożycia tłuszczów nasyconych, cukrów prostych i żywności wysoko przetworzonej, suplementacja, systematyczna aktywność fizyczna, która świetnie wpływa na trawienie.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu …
Zobacz tutaj ...

Chlorella i młody jęczmień – oczyszczanie i odchudzanie
Chlorella i młody jęczmień w postaci sproszkowanego soku to w 100% naturalne produkty wysokiej jakości premium. W połączeniu uzupełniają składniki odżywcze i wspomagają oczyszczanie organizmu z zalegających toksyn …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
2. Dąbrowski A., Wielka interna – gastroenterologia, Wydawnictwo Medical Tribune Polska, Warszawa 2019.