Aktualizacja: 26 lipca 2025
Test ELISA to test immunoenzymatyczny, powszechnie wykorzystywany w badaniach biomedycznych zarówno naukowych, jak i diagnostycznych w przypadku chorób o podłożu bakteryjnym i wirusowym, ale także nieinfekcyjnych. Służy do wykrywania i ilościowego oznaczania określonych antygenów (np. białek osocza, antygenów bakteryjnych, wirusowych, pasożytniczych, hormonów i leków) lub przeciwciał w badanym materiale. Stanowi istotną część współczesnej diagnostyki medycznej.
Na czym polega test ELISA?
Test ELISA polega na wykrywaniu określonych białek w badanym materiale (np. surowica krwi, płyny ustrojowe, mocz, medium po hodowli komórkowej, homogenaty tkankowe) przy użyciu przeciwciał poliklonalnych lub monoklonalnych skoniugowanych (czyli takich, które zostały chemicznie połączone) z odpowiednim enzymem. Testy ELISA standardowo wykonuje się na polistyrenowych płytkach 96-dołkowych, a cały proces można zaprezentować w trzech etapach:
- Opłaszczanie płytki odpowiednim antygenem lub przeciwciałem.
- Blokowanie wolnych miejsc za pomocą roztworu owoalbuminy lub odtłuszczonego mleka w celu zapobiegania nieselektywnego wiązania białek do fazy stałej;
- Łączenie antygenu ze specyficznym przeciwciałem (reakcja antygen-przeciwciało), co uwidacznia reakcja barwna tworząca się dzięki odpowiednim enzymom (zwykle takim jak fosfataza alkaliczna, peroksydaza chrzanowa czy oksydaza glukozowa).
Zobacz również: Fosfataza zasadowa.
Zmiana barwy roztworu odczytywana jest za pomocą spektrofotometru na podstawie krzywej kalibracyjnej. W celu jej przygotowania sporządza się roztwory o różnych stężeniach. Warto zaznaczyć, że test ELISA może mieć kilka różnych wariantów, a wybór konkretnego zależy od wielu czynników, związanych zarówno z danym laboratorium medycznym, jak i z chorobą oraz stanem zdrowia pacjenta.
Warianty testu ELISA mogą być następujące:
- test bezpośredni – do płytki opłaszczonej antygenem dodaje się specyficzne dla antygenu przeciwciała odpowiednio znakowane enzymem, po czym przeprowadza się inkubację. Metoda jest szybka i prosta w wykonaniu, jednak dość kosztowna;
- test pośredni – w pierwszej kolejności do płytki opłaszczonej antygenem dodaje się odpowiednie przeciwciała pierwszorzędowe, które w trakcie inkubacji wiążą się specyficznie z antygenem. Przeciwciała niezwiązane są wymywane. Na końcu dodaje się przeciwciała drugorzędowe znakowane enzymem. To najwygodniejsza opcja, jednak najbardziej czasochłonna;
- test podwójnego wiązania – do płytki opłaszczonej antygenem dodajemy antygen, który jest „wyłapywany” przez związane na powierzchni płytki przeciwciała;
- test kompetycyjny – do płytki opłaszczonej antygenem dodajemy surowicę, ale i specyficzne wobec antygenu przeciwciało wyznakowane enzymem. Miejsce ma wówczas współzawodnictwo pomiędzy przeciwciałami pochodzącymi z surowicy a przeciwciałami wyznakowanymi.
Do testu ELISA wykorzystać można zarówno osocze krwi, jak i inne płyny ustrojowe, mocz, medium po hodowli komórkowej, homogenaty tkankowe.
Test ELISA – wskazania
Test ELISA (immunoenzymatyczny) to jedno z najczęściej stosowanych badań laboratoryjnych w diagnostyce chorób zakaźnych, chorób autoimmunologicznych i chorób pasożytniczych. Podstawowe wskazania obejmują m.in. diagnostykę i monitorowanie leczenia problemów zdrowotnych takich jak:
- HIV;
- borelioza;
- WZW;
- kiła;
- ospa wietrzna;
- półpasiec;
- opryszczka;
- zakażenia adenowirusami lub rotawirusami;
- celiakia;
- choroba Hashimoto;
- RZS;
- choroby pasożytnicze i choroby pierwotniakowe, takie jak malaria, toksoplazmoza czy lamblioza (gardioza).
Test ELISA znajduje ponadto zastosowanie w diagnostyce alergenów pokarmowych, przy oznaczaniu markerów nowotworowych oraz przy monitorowaniu poziomu hormonów, enzymów czy leków znajdujących się w organizmie człowieka. Test ELISA jest metodą o wysokiej czułości, co oznacza, że może wykrywać niskie stężenia substancji, ale jednocześnie może dawać wyniki fałszywie dodatnie. Warto zaznaczyć, że może być stosowany do oceny odpowiedzi organizmu na zakażenie, np. poprzez śledzenie zmian poziomu przeciwciał w czasie.
Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalnyCzarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) to oryginalny, jakości premium produkt wykazujący wiele właściwości. Wykorzystywany jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, …
Zobacz tutaj ...
Bibliografia
- Kępska M., Futoma-Kołoch B., Test immunoenzymatyczny ELISA – zasada działania i optymalizacja reakcji, Laboratorium Medyczne, 2018.
- Szaefer A., Zastosowanie analizy białek techniką ELISA i Western blot w diagnostyce i farmacji, Farmacja Współczesna, 16/2023.
- Techniki immunoenzymatycznego oznaczania poziomu hormonów (EIA), https://izibb.wb.uj.edu.pl/documents/4416519/ae289514-3b71-4052-bcfb-be4715e97ddb.
Zostaw komentarz