Pestycydy

Aktualizacja: 26 czerwca 2023

Pestycydy to grupa związków chemicznych pochodzenia naturalnego bądź syntetycznego. Wykorzystuje się je w przemyśle rolniczym, sadownictwie i ogrodnictwie do zwalczania szkodników oraz ochrony roślin przed różnymi chorobami. Choć wciąż mają szerokie zastosowanie, niestety większość z nich wykazuje szkodliwe działanie dla zdrowia człowieka oraz dla ekosystemu.

Pestycydy organiczne i nieorganiczne

Pestycydy organiczne są związkami zawierającymi szkielet węglowy i mogą być naturalnymi składnikami występującymi w przyrodzie (np. niektóre metabolity wtórne) lub substancjami otrzymywanymi na drodze syntezy organicznej z różnych substratów organicznych. Z kolei pestycydy nieorganiczne pochodzenia naturalnego lub powstałe na drodze reakcji chemicznych stanowią związki: antymonu, fluoru, miedzi, boru, rtęci, selenu, talu, cynku, fosforu oraz siarki. Ze względu na obecność pierwiastka metalicznego można jeszcze wyróżnić grupę pestycydów metaloorganicznych.

Do czego służą pestycydy?

Podstawową rolą pestycydów jest ochrona roślin – zarówno przed chorobami, jak i przed szkodnikami (gryzonie, owady), które mogłyby wpłynąć na zmniejszenie plonów. To jednak nie jedyna ich rola. W zależności od rodzaju środków chemicznych mogą one również regulować wzrost roślin (przyśpieszać go) oraz nie dopuszczać do wzrostu chwastów w miejscu upraw.

Założeniem idealnym jest pełna wybiórczość działania, czyli niszczące toksyczne dla niepożądanych form, natomiast nieszkodliwe dla człowieka i pożytecznych zwierząt, owadów i roślin. W praktyce okazało się to jednak nieosiągalne. Badania doświadczalne wykazały szkodliwy wpływ pestycydów na większość organizmów żywych, w tym także ludzi.

Szkodliwość pestycydów

Udowodniono, że stosowanie pestycydów jest niekorzystne dla zdrowia ludzi, ponieważ ich pozostałości odkładają się w częściach roślin. Nie można się och pozbyć nawet podczas obróbki termicznej czy dokładnym umyciu warzyw. Pestycydy ulegają biokumulacji. W praktyce oznacza to, że organizmy stanowiące kolejne ogniwa łańcucha pokarmowego gromadzą w swoich tkankach wzrastające ilości związków chloroorganicznych. Udowodniono, że większość chemicznych, sztucznych pestycydów:

• upośledza gospodarkę hormonalną;
• zwiększa ryzyko rozwoju nowotworów;
• przyczynia się do przedwczesnych porodów oraz nieprawidłowego rozwoju płodu;
• blokuje kanały jonowe, a więc zakłóca przesyłanie sygnałów między komórkami;
• przyczynia się do męskiej bezpłodności;
• zaburza pracę układu nerwowego człowieka.

Mowa w szczególności o pestycydach wysokiego stopnia toksyczności:

• aldryna;
• dieldryna;
• endryna;
• chlordan;
• DDT;
• heptachlor;
• mirex;
• toksafen;
• heksachlorobenzen.

W zależności od rodzaju składników aktywnych oraz substancji dodatkowych i docelowych agrofagów pestycydy wykazują różne sposoby działania: zakłócają syntezę aminokwasów i białek, degradują układ nerwowy, wpływają na podział komórek, produkcję energii, oddychanie, regulację wzrostu lub rozwoju, fotosyntezę, prowadzą do uszkodzenia DNA oraz zaburzają integralność błony komórkowej; często kumulują się w różnych organach, prowadząc do stanów patogenicznych o nie do końca zbadanych skutkach długoterminowych. Większość pestycydów jest wysoce szkodliwa dla środowiska naturalnego. Słabo ulegają degradacji, co skutkuje długotrwałym zanieczyszczeniem ekosystemu.

Zobacz również: Warzywa które nie wchłaniają pestycydów.

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Dobosz B., Jaskólecki H., Pozostałości pestycydów w żywności pochodzenia roślinnego, Problemy Ekologii, 4/2007.
2. Kowalska G., Kowalski R., Pestycydy – zakres i ryzyko stosowania, korzyści i zagrożenia. Praca przeglądowa, Annales Horticulturae, 2/2019.
3. Grotowska M., Janda K., Jakubczyk K., Wpływ pestycydów na zdrowie człowieka, Pomeranian Journal of Life Sciences, 2/2018.