Odleżyny

Aktualizacja: 12 marca 2022

Odleżyny to ogniska martwicy niedokrwiennej, które wraz z upływem czasu mogą przekształcić się w owrzodzenie skóry. Najczęściej umiejscawiają się w okolicy kości krzyżowej, guzów kulszowych, krętarzy, kostek i pięt, ale mogą powstać także w innych miejscach. To poważny problem ludzi długotrwale leżących i unieruchomionych.

Jak powstają odleżyny?

Powstawanie odleżyn jest stosunkowo prostym zjawiskiem i obejmuje niedokrwienie wskutek zamknięcia światła naczyń krwionośnych przez:

• ucisk z zewnątrz;
• uszkodzenie śródbłonka naczyń.

Do powstania odleżyn może doprowadzić długie oddziaływanie niskiego ciśnienia lub nawet krótkotrwałe oddziaływanie wysokiego ciśnienia. Siły ścinające występują przeważnie u chorych unieruchomionych, którzy leżą na wznak z podniesioną górną partią ciała. Ponadto wyróżnia się wiele czynników predysponujących, obniżających indywidualną tolerancję skóry na działanie sił. Do takich czynników wewnętrznych zaliczamy:

• ogólny stan zdrowia, odżywienie pacjenta;
• budowę ciała, np. otyłość, wyniszczenie;
• ograniczenie ruchomości;
• brak czucia;
• niektóre choroby ogólnoustrojowe – cukrzyca, miażdżyca, niewydolność krążenia.

Z kolei do czynników zewnętrznych możemy zaliczyć:

• ciśnienie – czas trwania i wielkość;
• tarcie i siły ścinające – zwłaszcza u pacjentów mających wrażliwą skórę;
• stan skóry – np. jej uszkodzenia wskutek kontaktu z moczem (przez nietrzymanie moczu).

Jak wyglądają odleżyny?

Podział kliniczny odleżyn według Torrance’a jest zdecydowanie najpopularniejszy i wyróżnia 5 głównych stopni odleżyn:

• odleżyna I stopnia – po uciśnięciu palcem skóra blednie, co oznacza, że mikrokrążenie nie uległo jeszcze uszkodzeniu;
• odleżyna II stopnia – rumień utrzymuje się po ustaniu ucisku, co wskazuje na uszkodzenie mikrokrążenia, zapalenie i obrzęk tkanek. Mogą jednocześnie wystąpić obrzęki i inne dolegliwości;
• odleżyna III stopnia – owrzodzenie. Uszkodzenie na całej grubości skóry (naskórek i skóra właściwa) do granicy z tkanką podskórną. Brzegi rany otacza obrzęk i rumień, natomiast jej dno jest wypełnione czerwoną ziarniną;
• odleżyna IV stopnia – uszkodzenie obejmuje dodatkowo tkankę podskórną do granicy z powięzią. Martwica tkanki tłuszczowej to skutek zapalenia i zakrzepicy niewielkich naczyń. Dno może być pokryte brunatnoczarną martwicą;
• odleżyna V stopnia – zaawansowane zmiany przekraczają już linię powięzi i obejmują mięśnie, niekiedy też ścięgna, stawy i kości. Występują jamy, które mogą być ze sobą połączone. W ranie można zauważyć rozpadające się masy tkanek i czarnobrunatną martwicę.

Na podstawie takiego podziału (stopnie odleżyn) można nie tylko określić zaawansowanie odleżyn, ale również dobrać najbardziej optymalny sposób leczenia.

Odleżyny – leczenie

Jak wspomniano, leczenie odleżyn zależy od stopnia zaawansowania zmian.

W stopniu I podstawą jest szybkie odciążenie uciśniętej powierzchni ciała, prawidłowa jej pielęgnacja oraz obserwacja. Często stosuje się błony poliuretanowe.

W stopniu II stosuje się te same metody, z jedną różnicą – zamiast błon poliuretanowych wykorzystuje się wyjątkowo cienkie opatrunki hydrokoloidowe, które pochłaniają wysięk i mogą pozostawać na odleżynie przez dłuższy czas.

W stopniu III odleżyna wymaga chirurgicznego usunięcia martwicy. Jeśli nie ma wyraźnego odgraniczenia od zdrowych tkanek, początkowo stosuje się hydrokoloidy lub hydrożele, a zabieg chirurgiczny się odracza.

W stopniach IV i V postępowaniem z wyboru jest leczenie operacyjne.

Leczenie zachowawcze się prowadzi, gdy chory nie kwalifikuje się do zabiegu operacyjnego, a także jako przygotowanie do operacji. Dodatkowo, bez względu na stopień odleżyn, stosuje się leki przeciwbakteryjne i niekiedy antybiotykoterapię ogólnoustrojową. Warto zwrócić uwagę na dietę pacjenta – powinien on dostarczać dużej ilości witamin, minerałów i pozostałych związków, które wpływają korzystnie na gojenie się ran. Są to między innymi:

• kolagen;
• kwas hialuronowy;
• koenzym Q10;
• witamina C;
• cynk;
• krzem.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję "smaru" przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
2. Włodarczyk B., Profilaktyka i leczenie odleżyn u pacjentów z chorobami układu krwiotwórczego, Hematologia, 4/2011.