Oocysta

Aktualizacja: 19 października 2025

Oocysta – forma przetrwalnikowa pasożytów z rodzaju Eimeria i Toxoplasma, chroniąca zarodniki przed czynnikami środowiskowymi. Charakteryzuje się grubą, odporną ścianą. W jej wnętrzu znajdują się sporocysty zawierające sporozoity, które po dostaniu się do organizmu gospodarza rozpoczynają cykl rozwojowy pasożyta.

Oocysta to odporna forma przetrwalnikowa pasożytniczych pierwotniaków, której zadaniem jest ochrona rozwijającego się zarodka przed niesprzyjającymi warunkami środowiskowymi. Dzięki swojej budowie oocysta może przetrwać długotrwale poza organizmem żywiciela, co odgrywa kluczową rolę w szerzeniu się wielu chorób pasożytniczych. Struktura ta występuje m.in. u pierwotniaków z rodzaju Cryptosporidium, Toxoplasma oraz Eimeria, czyli patogenów odpowiedzialnych za poważne infekcje zarówno u ludzi, jak i zwierząt. Zrozumienie, czym jest oocysta i jak funkcjonuje, ma ogromne znaczenie dla skutecznego zapobiegania zakażeniom oraz ochrony zdrowia.

Oocysta

Oocysta to otoczona grubą ścianą zygota, która tworzy się po zapłodnieniu gamet u pierwotniaków z typu Apicomplexa. W jej wnętrzu lokalizują się sporocysty zawierające sporozoity – formy inwazyjne zdolne do zakażenia żywiciela, a więc i do wywoływania licznych chorób czy problemów zdrowotnych. Taka struktura wykazuje bardzo wysoką odporność na warunki zewnętrzne, jak np. wysoka temperatura, wilgoć, środki dezynfekujące.

Oocysty wyizolować można najczęściej z:

• kału zakażonych zwierząt lub ludzi – np. kotów (Toxoplasma gondii), bydła (Eimeria), ludzi (Cryptosporidium);
• gleby, wody, żywności – może przetrwać tygodniami, a nawet miesiącami;
• organizmów żywicieli pośrednich lub ostatecznych – jako forma zakaźna.

Ponownie warto podkreślić, że oocysty są formą zakaźną. Oznacza to, że człowiek może się zarazić przez kontakt z zanieczyszczoną wodą, glebą, warzywami lub przez kontakt ze zwierzętami. Są trudne do usunięcia, ponieważ wykazują odporność na chlor i wiele środków czyszczących, wykorzystywanych w eliminacji np. niektórych bakterii.

Powstawanie oocysty

Tworzenie się oocysty jest procesem wieloetapowym, który można przedstawić w następujący sposób:

• zapłodnienie, wskutek którego zygota otacza się grubą osłonką;
• sporulacja (podziału zygoty) wskutek, której tworzą się sporoblasty oraz ewentualnie ciało resztkowe. Sporoblasty otaczają się oddzielnymi osłonami, a następnie, zależnie od rodzaju, przekształcają się w jedną lub kilka sporocyst;
• dalszy podział jądra i cytoplazmy w sporocystach, czego konsekwencją jest utworzenie się sporozoitów;
• powstanie ciał resztkowych sporocysty, których liczba jest zmienna (etap ten nie jest jednak stały, może nie występować).

Po zakończeniu sporulacji oocystę nazywa się, jak może sugerować nazwa, sporulowaną oocystą. Sama sporulacja oocysty może przebiegać w organizmie żywiciela lub w środowisku zewnętrznym.

Oocysty w medycynie

Ze względu na to, że oocysty są formą inwazyjną, mogą wywoływać liczne choroby, głównie przewodu pokarmowego (kryptosporydioza, toksoplazmoza, izosporoza i kokcydioza). Jedną z najlepiej poznanych chorób pierwotniakowych jest wspomniana toksoplazmoza. Do jej zarażenia dochodzi podczas kontaktu z oocystami wydalanymi przez koty. Toksoplazmoza zwykle przebiega bezobjawowo lub objawy są łagodne i podobne do grypy, obejmując gorączkę, bóle mięśni i bóle głowy, zmęczenie oraz powiększone węzły chłonne. Jednak u niektórych osób z osłabioną odpornością lub w postaci wrodzonej mogą wystąpić poważniejsze objawy, takie jak zapalenie mózgu, zapalenie płuc, zapalenie siatkówki, a także zaburzenia neurologiczne. To choroba szczególnie niebezpieczna dla rozwijającego się płodu.

Oocysty mogą być wykrywane w badaniach kału (barwienie Ziehl-Neelsena, mikroskopia fluorescencyjna). Wykonuje się na nie również badania serologiczne i badania molekularne (PCR).

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Oryginalny olej z czarnuszki egipskiej (Nigella sativa) wspiera odporność, układ pokarmowy i zdrowie skóry. Wykazuje właściwości przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i antyoksydacyjne. Źródło cennych kwasów tłuszczowych i tymochinonu.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Furmaga S., Choroby pasożytnicze zwierząt domowych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1983.
2. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.