Estrogeny

Aktualizacja: 29 września 2022

Estrogeny to grupa żeńskich hormonów płciowych produkowanych przez jajniki, choć w niewielkich ilościach występują również u mężczyzn. W ich skład wchodzą: estron, estriol oraz estradiol. Są steroidami, przy czym często wykorzystuje się je w terapii różnych schorzeń. Zarówno nadmiar, jak i niedobór estrogenów jest niepożądany, a niekiedy wręcz niebezpieczny.

Synteza i wydzielanie estrogenów

Estrogeny wydzielane są pierwotnie przez komórki ziarniste pęcherzyków jajnikowych, ciałko żółte oraz łożysko. Ich biosynteza zależy od enzymu aromatazy, który odpowiada za przekształcanie testosteronu w estradiol i androstendionu w estron. Ciekawostką jest, że ten ostatni proces zachodzi również w tkance tłuszczowej, mózgu oraz mięśniach. Największe stężenie estrogenów w organizmie kobiety odnotować można bezpośrednio przed owulacją oraz w środku fazy lutealnej. Stężenie estrogenów w zależności od fazy cyklu menstruacyjnego wygląda następująco:

• 36 ug/d – wczesna faza folikularna;
• 380 ug/d – moment bezpośrednio przed owulacją;
• 250 ug/d – moment w połowie fazy lutealnej.

Po menopauzie wydzielanie estrogenów spada do minimum. Warto wiedzieć, że obecność tych hormonów zauważa się również u zdrowych mężczyzn. Ich stężenie wynosi wówczas około 50 ug/d.

Estrogeny – działanie

Estrogeny wspomagają wzrost pęcherzyków jajnikowych oraz zwiększają ruchliwość jajowodów. Jest to niezbędne do prawidłowego zapłodnienia, a więc poczęcia potomstwa. Pozostając w tematyce ich oddziaływania na układ rozrodczy warto wyszczególnić pozostałe ważne funkcje tych hormonów:

• zwiększają przepływ krwi w macicy i oddziałują na mięśnie gładkie macicy;
• zwiększają ilość włókien mięśniowych macicy i zawartość białek kurczliwych;
• poprawiają wrażliwość macicy na oksytocynę.

Niestety, przewlekłe leczenie estrogenami wywołuje zmiany hipertroficzne endometrium. Po zaprzestaniu kuracji powstają owrzodzenia z krwawieniem poodstawieniowym. Choć estrogeny są hormonami płciowymi, pełnią znacznie więcej funkcji, nie ograniczając się jedynie do układu rozrodczego. Dodatkowe działanie estrogenów to:

• zmniejszają wydzielanie FSH, w niektórych przypadkach hamując również wydzielanie LH;
• powodują wzrost wydzielania angiotensynogenu oraz globulin wiążących hormony tarczycy;
• wywołują zamknięcie nasady kości długich;
• odpowiadają za wysokie libido;
• obniżają stężenie cholesterolu w osoczu;
• zwiększają proliferację dendrytów w komórkach nerwowych i liczbę kolb synaptycznych;
• powodują wzrost przewodów w gruczołach piersiowych i są główną przyczyną powiększania się piersi u dziewcząt w okresie dojrzewania;
• odpowiadają za pigmentację brodawek sutkowych.

U zdrowych kobiet dochodzi niekiedy do zatrzymania wody i soli w organizmie bezpośrednio przed miesiączką. W pewnym stopniu odpowiadają za to właśnie estrogeny. Uważa się, że to te hormony wpływają na upłynnienie wydzieliny łojowej co przeciwdziała tworzeniu się zaskórników i zmian trądzikowych (w przeciwieństwie do testosteronu).

Estrogeny u mężczyzn

Estrogeny kojarzone są z płcią żeńską, jednak produkowane są również w organizmie mężczyzny. Wytwarzane są wówczas w mosznie, mózgu i tkance tłuszczowej. Odpowiadają między innymi za zachowanie równowagi psychicznej, wysoki poziom energii i wytrzymałość organizmu. Ponadto u mężczyzn wpływają na analityczny sposób myślenia i seksualność. Mężczyźni z niskim poziomem libido wprawdzie odczuwają popęd seksualny, ale fizycznie nie są w stanie odbyć stosunku. Efektem niedoboru tych hormonów jest także mała ruchliwość plemników, co może prowadzić do bezpłodności.

Niedobór estrogenów

Niedobór estrogenów w organizmie kobiety powoduje zaburzenia miesiączkowania, niepłodność, osteoporozę czy zanik trzeciorzędowych cech płciowych. W pewnym stopniu zanikają również drugorzędowe cechy płciowe, w efekcie czego sylwetka przybiera męskie kształty, pojawia się hirsutyzm oraz obniżenie barwy głosu.

Nadmiar estrogenów

Nadmiar estrogenów pojawia się zwykle przy nowotworach jajników lub w efekcie przyjmowania zbyt dużych dawek leków zawierających te hormony. Skutkami są zaburzenia miesiączkowania, wzrost ryzyka zakrzepów i zatorów, obrzęki, powiększenie piersi, przyrost masy ciała, złe samopoczucie, częste migreny czy nadmierny przerost błony śluzowej macicy. Są to więc typowe skutki uboczne doustnej antykoncepcji hormonalnej, tak popularnej w dzisiejszych czasach. Nadmiar estrogenów u mężczyzn powoduje powstawanie fałd tłuszczu na brzuchu oraz przerost gruczołów piersiowych (ginekomastia). Typowe są spadek libido, zaburzenia erekcji.

Spirulina w tabletkach (100% naturalna)
Spirulina posiada w pełni naturalne witaminy i minerały o wysokim stężeniu. W jej skład wchodzą m.in.: biotyna, beta-karoten, kwas foliowy, tiamina, niacyna, witamina D, E i inne witaminy oraz białko i błonnik. To też źródło cynku, magnezu, wapnia, żelaza
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ganong W., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2018.
2. Stemlaszyk A., Domagała J., Dworacka M., Znaczenie składu hormonalnych środków antykoncepcyjnych dla ich skuteczności i tolerancji, Forum Medycyny Rodzinnej, 3/2017.
3. Górski J., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2017.