Sarkoidoza

Aktualizacja: 4 sierpnia 2022

Sarkoidoza to poważna i przewlekła choroba o nieznanej dotychczas etiologii. Przebiega z zajęciem różnych narządów, jest więc chorobą wieloukładową (ogólnoustrojową). Występuje rzadko, rozwijając się zwykle u osób dorosłych. U wielu pacjentów przebiega łagodnie i nie wymaga szczególnego leczenia, jednak u niektórych prowadzi do poważnych, zagrażających życiu powikłań, w tym płucnych i w obrębie ośrodkowego układu nerwowego.

Przyczyny sarkoidozy

To choroba ziarniniakowa o nieznanej przyczynie. W przypadku kobiet sugeruje się pewną rolę estrogenów. Sarkoidoza częściej występuje także u osób niepalących niż u palaczy. W literaturze wymienia się 2 czynniki, które mogą mieć wpływ na jej rozwój. Czynnik genetyczny odnosi się do częstszego występowania sarkoidozy u osób z grupą krwi A, zwłaszcza rodzinnie w żeńskiej linii (np. u matek i córek czy u sióstr). Ściśle wiąże się z występowaniem konkretnych antygenów układu zgodności tkankowej klasy I i II. Z kolei czynnik środowiskowy obejmuje aspekty niezakaźne i zakaźne:

• związki organiczne, w tym pyłki roślin czy pyły emitowane przez palące się drewno;
• związki nieorganiczne – np. aluminium, złoto, tytan, silikon czy wata szklana;
• wirusy: świnki, opryszczki, Epsteina-Barr i inne.

Za udziałem czynnika zakaźnego przemawia przenoszenie procesu chorobowego podczas transplantacji narządów. Dodatkowo sarkoidoza często towarzyszy chorobom z autoagresji (autoimmunologicznym).

Sarkoidoza – objawy

Sarkoidoza najczęściej zajmuje węzły chłonne płuc, skórę, gałki oczne oraz płuca, jednak patologiczne zmiany mogą pojawiać się także w sercu, układzie nerwowym, śliniankach czy nawet kościach. Jej przebieg jest mocno zróżnicowany – od postaci ostrej ulegającej samoistnej remisji, aż do postaci przewlekłej obarczonej ryzykiem groźnych powikłań. Można uznać, że każdy choruje inaczej. U 30% chorych obserwuje się objawy ogólne takie jak:

• gorączka;
• osłabienie;
• nadmierne chudnięcie;
• nocne poty.

Pozostałe objawy sarkoidozy wiążą się z zajęciem poszczególnych układów i narządów. Aż u ponad 90% chorych zmiany chorobowe lokalizują się w tkankach płucnych, a konkretnie w miąższu oraz węzłach chłonnych wnęk płucnych. Wówczas mogą pojawić się:

• kaszel;
• duszność wysiłkowa;
• pogorszenie tolerancji wysiłku;
• dolegliwości bólowe w klatce piersiowej;
• zmiany skórne o typie rumienia guzowatego;
• bóle i obrzęki stawów.

Skóra zajęta jest u 25% chorych, przy czym zmiany lokalizują się zwykle na podudziach, stawach skokowo-goleniowych czy nadgarstkach. Drugą charakterystyczną zmianą skórną w przypadku tej choroby jest toczeń odmrozinowy, pojawiający się na twarzy. Może dojść do zajęcia błony naczyniowej oka, co przy braku leczenia prowadzi do trwałej utraty wzroku. Układ nerwowy jest zajęty u do 15% chorych, co może manifestować się jako:

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych;
• wodogłowie;
• guzy mózgu;
• napady drgawek;
• zaburzenia psychiczne;
• obwodowa neuropatia.

Jedynie u 5% chorych pojawia się objawowe zajęcie mięśnia sercowego, co często jest przyczyną zgonów. Ze względu na tak zróżnicowany obraz kliniczny, postawienie diagnozy wymaga wykonania szeregu badań, w tym obrazowych.

Sarkoidoza – leczenie

Ze względu na nieznajomość przyczyny sarkoidozy, nie ma skutecznej metody leczenia jej. Samo leczenie wciąż budzi wiele kontrowersji, jako że nawroty choroby są częstsze u pacjentów, u których remisja została uzyskana za pomocą leków. Dodatkowo szacuje się, że jedynie 1/3 chorych wymaga leczenia. Lekami pierwszego rzutu od wielu lat są glikokortykosteroidy. Niestety, przy dłuższym stosowaniu powodują one wiele skutków ubocznych. Lekiem drugiego rzutu jest metotreksat. Wraz z rozwojem medycyny pojawiają się doniesienia o skuteczności leków biologicznych w leczeniu sarkoidozy.

Wspomagająco, po konsultacji z lekarzem, można stosować domowe sposoby zmniejszające objawy choroby. Przykładowo, przy sarkoidozie płucnej mogą to być zioła takie jak anyżek, tymianek czy babka lancetowata. Jednocześnie należy przestrzegać zdrowej i zbilansowanej diety, unikać spożywania alkoholu i palenia papierosów oraz pozostać aktywnym fizycznie. U niektórych pacjentów korzystna jest regularna fizjoterapia.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Wysokiej jakości oryginalna, egipska czarnuszka siewna (Nigella sativa) w kapsułkach to wygodny sposób na codzienne wsparcie odporności, układu pokarmowego i zdrowej skóry, z pełnią cennych składników aktywnych. Chroni komórki przed wolnymi rodnikami …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kempisty A., Sarkoidoza, Postępy Nauk Medycznych, 4/2011.
2. Dubaniewicz A., Sarkoidoza – choroba o wielu twarzach, 1/2009.
3. Grzelewska-Rzymowska I., Sarkoidoza – choroba ogólnoustrojowa, Alergia, 2/2012.