Zespół Sjogrena

Aktualizacja: 16 września 2022

Zespół Sjogrena to przewlekła, autoimmunologiczna choroba układowa, której podłoże stanowią zaburzenia odpowiedzi humoralnej i komórkowej. Głównym, najbardziej charakterystycznym objawem jest upośledzenie wydzielania śliny i łez, co prowadzi do wielu dolegliwości w obrębie narządu wzroku i jamy ustnej. Jednocześnie pojawia się wiele objawów ogólnoustrojowych. Nie ma żadnych metod leczenia przyczynowego zespołu Sjogrena, ponieważ wciąż nie wiadomo, na jakiej podstawie się rozwija.

Zespół Sjogrena – przyczyny

Do dnia dzisiejszego nie poznano dokładnych przyczyn zespołu Sjogrena (jak również wszystkich innych chorób autoimmunologicznych). Podstawą jest wytwarzanie w organizmie przeciwciał, które atakują własne, zdrowe tkanki, uznając je za patogenne. Przeciwciała atakują przede wszystkim gruczoły ślinowe i łzowe, zaburzając ich funkcje. Zespół Sjogrena może być zarówno chorobą pierwotną, jak i rozwijać się w przebiegu innych schorzeń autoimmunologicznych, zwłaszcza reumatoidalnego zapalenia stawów czy tocznia.

Objawy zespołu Sjogrena

Głównym objawem choroby jest patologiczna suchość błon śluzowych jamy ustnej oraz zmniejszone wydzielanie łez, co prowadzi do suchości oczu i uczucia piasku pod powiekami. Oczy stają się wrażliwe na światło i wiatr, mają tendencję do zaczerwienienia i podrażnienia. Niedobór łez potwierdza się testem Schirmera, polegającym na pomiarze długości bibułki nasączonej łzami. Kolejnym typowym objawem jest uszkodzenie ślinianek przyusznych i/lub podżuchwowych. Brak śliny skutkuje znacznym wzrostem ryzyka próchnicy i innych schorzeń jamy ustnej, zaburzeniami w czuciu smaków oraz utrudnionym przełykaniem pokarmów. Badaniem potwierdzającym niedobór śliny jest test Saxona. Choć wymienione objawy pojawiają się jako pierwsze, wraz z upływem czasu i rozwojem choroby miejsce mają również:

• utrata apetytu;
• osłabienie;
• objawy depresji;
• bezsenność, trudności ze snem;
• bóle stawów;
• marznięcie i sinienie palców rąk (tzw. objawy Raynauda).

Do rzadziej występujących objawów zaliczamy:

• zmiany skórne;
• powiększenie węzłów chłonnych;
• uszkodzenie narządów wewnętrznych, zwłaszcza płuc, nerek i tarczycy.

U kobiet dodatkowo pojawia się suchość pochwy, co utrudnia współżycie powodując dolegliwości bólowe. Najgorszą konsekwencją zespołu Sjogrena jest zajęcie układu nerwowego, co skutkuje porażeniami połowiczymi czy zapaleniem rdzenia kręgowego. Tutaj należy odróżnić zespół Sjogrena od stwardnienia rozsianego, co jest zadaniem lekarza.

Diagnostyka zespołu Sjogrena

Wykonuje się badania laboratoryjne, w tym obecność przeciwciał ANA, obecność specyficznych przeciwciał Anti-SS-A i Anti-SS-B oraz OB, które w zespole Sjogrena są dodatnie i podwyższone. Podwyższeniu ulega również czynnik RF i białko CRP. Do pozostałych badań zaliczamy wspomniane wcześniej testy – Schirmera i Saxona, a także biopsję gruczołów ślinowych, scyntygrafię, sialogram. Dopiero mając obraz wszystkich badań lekarz może ustalić diagnozę. Często jest to interdyscyplinarna opieka wielu specjalistów.

Zespół Sjogrena – leczenie

Stosuje się leczenie łagodzące objawy choroby, ze względu na brak możliwości terapii przyczynowej. Przy problemach ocznych wskutek zaburzenia wydzielania łez chory musi unikać suchych i klimatyzowanych pomieszczeń, stosować codziennie krople nawilżające oraz unikać długotrwałego czytania, oglądania telewizji lub innych aktywności wytężających wzrok. Lekarz może zalecić dodatkowe preparaty farmakologiczne stymulujące wydzielanie śliny i łez. Wskazana jest regularna profilaktyka stomatologiczna, rzucenie palenia oraz picie dużej ilości wody.

Leczenie objawów ogólnoustrojowych uzależnione jest od ich przebiegu, a zajmuje się tym lekarz specjalista. Tak więc wszelkie porażenia będą leczone pod okiem neurologa i fizjoterapeuty, problemy skórne po konsultacji z dermatologiem, zaś bóle stawów u ortopedy. Na wiele objawów pomagają metody relaksacji, które mogą np. poprawić komfort snu i zmniejszać poziom stresu, który – jak udowodniono – nasila objawy w przebiegu wszystkich chorób autoimmunologicznych.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję "smaru" przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ejma M., Madetko N., Waliszewska-Prosół M., Neurologiczne powikłania zespołu Sjogrena, Varia Medica, 1/2018.
2. Sebastian A., Wiland P., Kierunki w etiopatogenezie pierwotnego zespołu Sjogrena, Alergia Astma Immunologia, 23/2018.
3. Kruk K., Rzepakowska A., Osuch-Wójcikiewicz E., Niemczyk K. Zespół Sjogrena – przegląd najnowszych wytycznych diagnostycznych istotnych w praktyce otolaryngologa, Polski Przegląd Otolaryngologiczny, 8/2019.