Teofilina

Aktualizacja: 21 lipca 2022

Teofilina to alkaloid purynowy występujący w niektórych roślinach. Można go również otrzymywać syntetycznie. Stanowi pochodną metyloksantyny i w znacznym stopniu wpływa na reakcje organizmu człowieka. Aminofilina z kolei jest łatwo rozpuszczalną w wodzie pochodną teofiliny.

Co to jest teofilina?

Teofilina jest związkiem naturalnie występującym w liściach herbaty, ziarnach kakao i yerba mate. W celach leczniczych pozyskuje się go jednak z dimetylomocznika lub cyjanooctanu etylu. Teofilina słabo rozpuszcza się w wodzie, przy czym niemal całkowicie wchłania się z przewodu pokarmowego. Po podaniu doustnym maksymalne stężenie w surowicy krwi osiąga po 1–3 godzinach, chyba że zostanie podany preparat o przedłużonym działaniu. Wówczas maksymalne stężenie w surowicy krwi osiąga po 3-6 godzinach.

Zobacz również: Zielona herbata – wpływ na zdrowie i urodę.

Jak teofilina wpływa na organizm człowieka?

Jedną z najbardziej poznanych właściwości tego związku jest relaksacyjny wpływ na mięśnie gładkie oskrzeli. Nie tylko rozkurcza on mięśnie gładkie oskrzeli, ale również reguluje procesy związane z przerostem warstwy mięśniowej oskrzeli, który jest cechą charakterystyczną obrazu morfologicznego oskrzeli w przewlekłej astmie. Obecnie jest lekiem wspomagającym leczenie zaawansowanych postaci chorób układu oddechowego, które przebiegają z obturacją oskrzeli.

Ponadto, teofilina wykazuje również inne, ważne działania w obrębie oskrzeli i związanych z oddychaniem:

• działa przeciwzapalnie;
• stymuluje transport śluzowo-rzęskowy;
• wpływa na kurczliwość przepony;
• stymuluje ośrodek oddechowy w mózgu;
• wpływa korzystnie na parametry hemodynamiczne krążenia płucnego.

Wprawdzie najczęściej omawia się działanie teofiliny na układ oddechowy, jednak nie należy zapominać, że rozkurcza ona także drogi żółciowe i naczynia krwionośne. Działa moczopędnie. Teofilina w farmakoterapii dostępna jest pod postacią kapsułek, tabletek, czopków oraz roztworów do wlewów.

Teofilina – skutki uboczne

W dużych dawkach (powyżej 10 mg/kg/d) teofilina może powodować poważne skutki niepożądane, takie jak:

• nudności i wymioty;
• tachykardię;
• zaburzenia rytmu serca;
• niekiedy pobudzenie ośrodka oddechowego, drgawki, a nawet zgon.

Działania niepożądane na ogół nie występują, jeżeli stężenie teofiliny w surowicy wynosi mniej niż 15 μg/ml. Właściwa dawka leku u poszczególnych chorych może się różnić, dlatego wskazane jest monitorowanie stężenia teofiliny w surowicy i takie dobieranie dawki, by w stanie stacjonarnym wynosiło 5-15 μg/ml (monitorowanie stężenia leku zaleca się po rozpoczęciu stosowania dawek i okresowo w trakcie leczenia).

Metabolizm teofiliny nasilają (należy wówczas zwiększyć dawkę leku):

• gorączka;
• ciąża;
• palenie tytoniu.

Natomiast metabolizm teofiliny ulega zwolnieniu (trzeba wówczas zmniejszyć dawkę) w przypadku:

• chorób wątroby;
• niewydolności serca;
• równoczesnego stosowania leków takich jak chinolony, makrolidy, H2-blokery i niektóre leki przeciwgrzybicze.

Ze względu na ryzyko wystąpienia skutków ubocznych, przyjmowanie teofiliny zawsze powinno być skonsultowane z lekarzem. Jednocześnie należy przestrzegać wszystkich przeciwwskazań do przyjmowania tego leku.

Przeciwwskazania do stosowania teofiliny

Wśród przeciwwskazań do przyjmowania teofiliny znajdują się między innymi:

• ciężkie nadciśnienie tętnicze;
• nadczynność tarczycy;
• przebyty ostatnimi czasy zawał;
• poważne zaburzenia rytmu serca;
• padaczka;
• nadwrażliwość lub alergia na teofilinę.

Szczególną ostrożność należy zachować w przypadku kobiet w ciąży i karmiących piersią, ponieważ teofilina z łatwością przenika przez barierę łożyska czy do mleka matki.

Bibliografia

1. Chorostowska-Wynimko J., Teofilina – mechanizm działania w układzie oddechowym, Pneumonologia i Alergologia Polska, 9/2000.
2. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom I i II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.
3. Stachelska-Wierzchowska A., Knasiak A., Badania zawartości metyloksantyn w naparach wybranych herbat, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 3/2012.

Krzem organiczny
Krzem organiczny o wysokiej przyswajalności na poziomie aż 85%. Wzmacnia stawy, mięśnie i kości. Poprawia funkcjonowanie układu odpornościowego, przyśpiesza wzrost włosów jak również paznokci ...
Zobacz tutaj ...