Dieta planetarna

Aktualizacja: 31 października 2025

Dieta planetarna to model żywienia opracowany przez naukowców z EAT-Lancet Commission on Food, Planet, Health. Jej głównym celem jest nie tylko poprawa zdrowia człowieka, ale także ochrona środowiska naturalnego poprzez promowanie zrównoważonej produkcji i konsumpcji żywności. Została szczegółowo opisana w 2019 roku, a od tego czasu zyskała uznanie na całym świecie jako sposób odżywiania sprzyjający długowieczności i równowadze ekologicznej. Coraz częściej staje się inspiracją dla osób poszukujących diety korzystnej zarówno dla organizmu, jak i dla planety.

Na czym polega dieta planetarna?

Dieta planetarna to sposób żywienia opracowany przez naukowców z EAT-Lancet Commission, który łączy troskę o zdrowie człowieka z dbałością o kondycję środowiska naturalnego. Jej głównym założeniem jest ograniczenie spożycia mięsa oraz żywności wysokoprzetworzonej na rzecz produktów roślinnych takich jak warzyw, owoców, roślin strączkowych, orzechów i pełnoziarnistych zbóż. Twórcy podkreślają, że sposób ten sprzyja zarówno profilaktyce chorób cywilizacyjnych, a także redukcji negatywnego wpływu produkcji żywności na planetę. Co istotne, dieta planetarna została opracowana w taki sposób, aby mogła być stosowana w różnych kulturach i systemach żywieniowych na całym świecie.

Podstawowe założenia diety planetarnej obejmują:

• zwiększenie spożycia różnorodnych, niskoprzetworzonych produktów roślinnych;
• ograniczenie udziału produktów pochodzenia zwierzęcego i przetworzonej żywności;
• dostosowanie wartości energetycznej diety do indywidualnych potrzeb organizmu.

W praktyce oznacza to żeby w codziennym jadłospisie dominowały warzywa, owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe, rośliny strączkowe i orzechy. Jednocześnie należy ograniczać spożycie czerwonego mięsa, przetworów mięsnych, drobiu, owoców morza, dodanych cukrów, rafinowanych zbóż oraz warzyw bogatych w skrobię. W ten sposób dieta planetarna staje się nie tylko korzystna dla zdrowia, ale również przyjazna dla klimatu i środowiska.

Cele diety planetarnej

Główne założenia diety planetarnej mają na celu nie tylko poprawę zdrowia całych populacji, ale również racjonalne i zrównoważone gospodarowanie zasobami naturalnymi Ziemi. Realizacja tych celów wymaga zarówno odpowiedniej edukacji żywieniowej społeczeństwa, jak i wdrażania systemowych zmian w zakresie produkcji, dystrybucji i konsumpcji żywności. Model ten łączy więc aspekty zdrowotne z troską o przyszłość planety, a jego założenia w dużej mierze pokrywają się z rekomendacjami stosowanymi w profilaktyce chorób cywilizacyjnych, takich jak cukrzyca typu 2 czy choroby serca.

Najważniejsze cele diety planetarnej to:

• zrównoważony wpływ na środowisko – dieta została opracowana tak, aby ograniczyć emisję gazów cieplarnianych, zużycie wody oraz degradację gleby związaną z intensywną produkcją żywności;
• ochrona zdrowia człowieka – zwiększenie udziału produktów roślinnych i ograniczenie spożycia mięsa, zwłaszcza czerwonego i przetworzonego, obniża ryzyko rozwoju chorób przewlekłych, w tym cukrzycy typu 2, nowotworów i chorób układu krążenia;
• globalna dostępność żywności – wprowadzenie zasad diety planetarnej ma umożliwić wyżywienie rosnącej populacji świata przy jednoczesnym zachowaniu równowagi ekologicznej i odpowiednim wykorzystaniu zasobów naturalnych.

Według ekspertów, szerokie wdrożenie tego modelu żywieniowego mogłoby pozwolić na zapewnienie odpowiedniej ilości pożywienia dla nawet 10 miliardów ludzi do 2050 roku. Dzięki temu możliwe byłoby ograniczenie dalszej degradacji środowiska.

Dieta planetarna – założenia

Aby utrzymać się w modelu żywienia zgodnym z dietą planetarną, warto komponować jadłospis w oparciu o produkty roślinne i naturalne. Mięso powinno się traktować jedynie jako dodatek, a nie główny składnik posiłku.

Regularnie powinny pojawiać się na talerzu:

• różnokolorowe warzywa i owoce;
• produkty zbożowe z pełnego ziarna (np. pieczywo razowe, płatki owsiane, kasze);
• orzechy, nasiona i pestki, w tym rośliny strączkowe (np. soczewica, fasola, groch, bób).

W umiarkowanych ilościach zaleca się spożywanie:

• ryb i owoców morza;
• mleka i produktów mlecznych;
• jaj.

Natomiast spożycie poniższych produktów powinno być ograniczone do minimum:

• mięsa, szczególnie czerwonego (np. wołowiny, wieprzowiny);
• przetworów mięsnych (np. kiełbas, wędlin, boczku);
• cukrów dodanych i żywności wysokoprzetworzonej (np. słodyczy, słonych przekąsek, fast-foodów).

Dieta planetarna zwraca również uwagę na różnorodność i kulturę jedzenia. Warto, aby posiłki były kolorowe, pełne smaku i spożywane w spokojnej, przyjemnej atmosferze. Najlepiej jeżeli będzie to w towarzystwie rodziny lub przyjaciół. Zaleca się także unikanie przejadania się oraz marnowania jedzeni. Resztki można kreatywnie wykorzystać w kolejnym daniu.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Chlorella w tabletkach z rozerwaną ścianą komórkową
Chlorella posiada właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybiczne nie wpływając przy tym na florę fizjologiczną. Bardzo dokładnie usuwa toksyny z organizmu …
Zobacz tutaj ...

Chlorella i młody jęczmień – oczyszczanie i odchudzanie
Chlorella i młody jęczmień w postaci sproszkowanego soku to w 100% naturalne produkty wysokiej jakości premium. W połączeniu uzupełniają składniki odżywcze i wspomagają oczyszczanie organizmu z zalegających toksyn …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Mieczyńska A., Pastusiak-Zgolińska K., Dieta planetarna w prewencji zaburzeń gospodarki węglowodanowej, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2024, Tom 30, Nr 4, 278–282.
   https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2021/07/dieta-dla-planety.pdf.
2. Dieta dla planety: https://bankizywnosci.pl/wp-content/uploads/2021/07/dieta-dla-planety.pdf.