Układ krwionośny

Aktualizacja: 20 maja 2025

Układ krwionośny (inaczej: układ sercowo-naczyniowy) odnosi się do szerokiej i niezwykle skomplikowanej sieci naczyń krwionośnych (tętnic, żył, naczyń włosowatych), której centralną częścią jest mięsień sercowy (serce) pompujący krew u każdego człowieka. To jeden z najważniejszych układów ludzkiego organizmu, niezbędny do życia. Niestety jego patologie zdarzają się w dzisiejszych czasach coraz częściej, co w dużej mierze wiąże się ze współczesnym trybem życia.

Układ krwionośny – budowa

Na układ krwionośny składają się rozbudowane, niezwykle rozległe sieci naczyń krwionośnych, przez które krew jest pompowana z mięśnia sercowego i którymi do niego powraca, a także wspomniane serce. Wszystko to sprawia, że każda komórka ludzkiego organizmu może być zaopatrywana w tlen i substancje odżywcze, jak również metabolity jej pracy mogą być sprawnie usuwane na zewnątrz.

Naczynia krwionośne

Naczynia krwionośne dzieli się na:

• tętnice – zbudowane z cienkiej błony wewnętrznej, wytrzymałej błony środkowej, którą tworzy mięśniówka gładka ze zdolnością kurczenia się oraz błony zewnętrznej składającej się z włókien klejodajnych oraz sieci włókien sprężystych. Tętnice silnie się kurczą, przez co krew może dotrzeć do najdalej oddalonego od serca miejsca. Największymi tętnicami w ciele człowieka jest aorta i pień płucny. Pień płucny wychodzi ze stożka tętniczego prawej komory serca, po czym pod łukiem aorty dzieli się na tętnicę płucną prawą i tętnicę płucną lewą. Z kolei aorta wychodzi z lewej komory serca;
• żyły – mają cienką warstwę mięśniówki gładkiej, ściany wiotkie, przez co ich przekrój jest owalny. Żyły mogą posiadać zastawki zapobiegające cofaniu się krwi. Prowadzą ją z obwodu do serca;
• naczynia włosowate – cienkie naczynia krwionośne łączące tętniczki i żyłki, odpowiedzialne za wymianę tlenu, składników odżywczych oraz produktów przemiany materii między krwią a komórkami tkanek. Są najmniejsze spośród wszystkich naczyń i znajdują się najbardziej dystalnie, docierając do najdrobniejszych tkanek, np. do paliczków dłoni i stóp.

Różnice między żyłami a tętnicami wynikają zarówno z ich funkcji, jak i budowy. Żyły tworzą łożyska transportu dla krwi żylnej, czyli ciemnoczerwonej, ubogiej w tlen, a bogatej w dwutlenek węgla. Krew ta pochodzi od wszystkich narządów w ciele człowieka i kieruje się w stronę serca. Ma znacząco niższe ciśnienie, dlatego właśnie żyły są cieńsze i mniej elastyczne niż tętnice.

Tętnice wyróżniają się natomiast bardzo grubymi ścianami, które jednocześnie są mocno elastyczne, aby bezpiecznie mogły transportować krew pod wysokim ciśnieniem. Kieruje się ona od mięśnia sercowego do obwodu. Jest jasnoczerwona przez wzgląd na wysoką zawartość tlenu. Kolejna kluczowa różnica dotyczy obecności zastawek w świetle naczyń żylnych. Zapobiegają one cofaniu się krwi do dystalnych części ciała. Takich zastawek raczej nie zaobserwujemy w obrębie tętnic, gdzie po prostu nie są one potrzebne.

Zobacz również: Zwężenie aorty.

Mięsień sercowy

Mięsień sercowy to narząd składający się w dwóch komór i dwóch przedsionków oraz bardzo grubej mięśniówki (mięsień poprzecznie prążkowany serca), która ma zdolność kurczenia się. Skurcze serca są mierzone jako puls (tętno), co ma znaczenie w analizie stanu zdrowia człowieka (wspólnie z ciśnieniem tętniczym krwi). Narząd ten lokalizuje się w śródpiersiu środkowym, schodząc jednak nieco ku lewej jego stronie. W budowie anatomicznej narządu wyróżnia się podstawę, wierzchołek (inaczej: koniuszek) oraz 3 powierzchnie: mostkowo-żebrową, tylno-dolną, płucną. Na przekroju natomiast można wydzielić trzy warstwy: wsierdzie, śródsierdzie, nasierdzie.

W mięśniu sercowym niezwykle istotną funkcję pełnią również zastawki. Zapobiegają one cofaniu się krwi. Między komorą prawą a prawym przedsionkiem znajduje się zastawka trójdzielna, między komorą lewą a lewym przedsionkiem zastawka dwudzielna. Za czynność mięśnia sercowego odpowiadają komórki układu przewodzącego, tworzące skupienia: węzeł zatokowo-przedsionkowy i przedsionkowo-komorowy oraz pęczek przedsionkowo-komorowy.

Zobacz również: Zawał serca.

Funkcje układu krwionośnego

Funkcje układu krwionośnego można przedstawić następująco:

• transport tlenu i substancji odżywczych – łożyskami naczyń krwionośnych przemieszcza się bowiem krew, którą krążą wymienione związki i cząsteczki. Drogą krwi przemieszczają się ponadto hormony czy enzymy niezbędne do prawidłowej pracy całego organizmu;
• utrzymywanie odporności organizmu – krew odpowiada również za transport komórek układu odpornościowego;
• utrzymywanie prawidłowych procesów krzepnięcia krwi – w krwi znajdują się trombocyty, czyli płytki krwi, uczestniczące w tworzeniu skrzepów po zranieniu się i utrzymujące gęstość krwi;
• regulacja temperatury ciała – dzięki krążeniu krwi organizm może utrzymywać odpowiednią temperaturę, rozszerzając lub zwężając naczynia krwionośne;
• regulacja gospodarki wodno-elektrolitowej – poprzez utrzymywanie płynów i stężenia jonów na właściwym poziomie.

Układ krwionośny ma spore znaczenie w medycynie, np. dzięki możliwości podawania leków (drogą dożylną), które następnie trafiają w docelowe miejsca w ciele. Diagnostyką i leczeniem chorób układu krwionośnego najczęściej zajmuje się lekarz kardiolog lub lekarz kardiochirurg. Przy dolegliwościach żylnych można jednak skonsultować się z flebologiem lub angiologiem.

Spirulina + Żelazo - naturalne wsparcie krwi
Naturalny produkt Spirulina + żelazo od bioalgi jest czysto roślinnym źródłem żelaza, wyprodukowanym wyłącznie przez Matkę Naturę. Jego biodostępność jest dzięki temu na wysokim poziomie co pozwala m.in. na uzupełnienie niedoborów tego pierwiastka ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Bochenek A., Reicher M., Anatomia człowieka, repetytorium, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2012.
2. Traczyk W., Fizjologia Człowieka w Zarysie, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007.