Białka kolagenowe to grupa białek fibrylarnych (włóknistych), będących głównym, podstawowym składnikiem macierzy pozakomórkowej w organizmach zwierzęcych. Kolagen stanowi aż 25–35% całkowitej masy białek w ludzkim ciele, co czyni go najobficiej występującym białkiem u człowieka. Tworzy skórę, naczynia krwionośne, tkankę kostną i stawową, narządy wewnętrzne. Organizm produkuje go samodzielnie, jednak warto dbać o podaż składników stymulujących tę syntezę (np. aminokwasy, witamina C).
Spis treści
Białka kolagenowe – charakterystyka
Kolagen to grupa białek strukturalnych, które stanowią podstawowy składnik macierzy pozakomórkowej w tkankach zwierzęcych. Jest to najpowszechniej występujące białko w organizmie człowieka. Pod względem budowy kolagen składa się z trzech łańcuchów polipeptydowych, które tworzą potrójną helisę. Sekwencja aminokwasów to najczęściej Gly–X–Y, gdzie: Gly – glicyna (co trzeci aminokwas), X i Y – z reguły prolina i hydroksyprolina. Aby stymulować naturalną produkcję kolagenu w organizmie człowieka, warto więc dostarczać wraz z dietą tych właśnie aminokwasów, podobnie jak witaminy C. Witamina C jest bowiem kluczowa do produkcji kolagenu (bierze udział w procesie hydroksylacji proliny i lizyny), które tworzą włókna kolagenowe, nadając im stabilną strukturę.
Na przestrzeni czasu udało się wyszczególnić 29 różnych typów kolagenu. Różnią się one między sobą budową, lokalizacją oraz pełnioną rolą. Białka kolagenowe nie rozpuszczają się w wodzie (poza formami zhydrolizowanymi). Wykazuje dużą odporność mechaniczną na rozciąganie. Wraz z wiekiem ich ilość i jakość w organizmie maleje. Synteza kolagenu odbywa się najintensywniej do 25. roku życia, po czym szacuje się, że maleje o około 1% rocznie.
Białka kolagenowe we współczesnej medycynie
Poznanie mechanicznych i strukturalnych właściwości naturalnych włókien kolagenowych umożliwiło opracowanie metod otrzymywania syntetycznego i rekombinowanego kolagenu. Produkty powstałe podczas
tych zabiegów znajdują zastosowanie w takich dziedzinach nauki, jak nanotechnologia czy biomedycyna. Białka kolagenowe w medycynie wyróżniają się minimalną toksycznością, niską antygenowością, wysoką biozgodnością oraz zdolnością do biodegradacji. Kolagen w formie atelokolagenu wykorzystuje się m.in. do produkcji gąbek stosowanych w leczeniu oparzeń i ran, tabletek i minigranulek, gdzie pełni funkcje nośnika białek, w tzw. systemach podawania leków czy implantów, takich jak substytuty kości, skóry i naczyń krwionośnych.
Źródła białek kolagenowych
Źródłem białek kolagenowych mogą być wszystkie zwierzęta, w tym także organizmy morskie, takie jak gąbki, ryby czy meduzy. W diecie człowieka w największych ilościach kolagen dostarczany jest w trakcie spożywania podrobów, chrząstek, galaretek zwierzęcych oraz produktów na bazie żelatyny. Niestety większość tych produktów jest jednocześnie bogata w cholesterol, którego nadmiar wpływa niekorzystnie na zdrowie człowieka i jest ryzykiem licznych chorób cywilizacyjnych (m.in. nadciśnienia tętniczego, otyłości, miażdżycy). Dlatego też warto dostarczać kolagen z innymi, alternatywnymi źródłami.
Najbardziej optymalną opcją jest suplementacja kolagenu. Zakupić go można w formie kapsułek, proszku do rozpuszczania w wodzie, shotów. Aby cieszyć się efektami suplementacji, musi być ona systematyczna (codzienna) i trwać co najmniej 4 tygodnie. Wcześniej należy wykluczyć przeciwwskazania zdrowotne do przyjmowania białek kolagenowych, a sam suplement musi mieć sprawdzone pochodzenie. Najwyższą jakością cieszą się kolageny naturalne do rozpuszczania w wodzie w formie proszku, np. kolagen Bioalgi. Warto, by suplement miał w składzie co najmniej 8000 mg czystego kolagenu oraz by skład ten był wzbogacony o witaminy lub minerały. Dodatkowo dobrze wybierać kolagen wołowy hydrolizowany, charakteryzujący się najwyższą przyswajalnością w układzie pokarmowym.
Bibliografia
- Krasnowska G., Charakterystyka i wykorzystanie białek kolagenowych, Medycyna Weterynaryjna, 61/2005.
- Banaś M., Pietrucha K., Typy i struktura białka kolagenowego, Zeszyty Naukowe Politechniki Łódzkiej, 73/2009.
- Czubak K., Żbikowska M., Struktura, funkcja i znaczenie biomedyczne kolagenów, ANN. ACAD. MED. SILES. 2014, 68, 4: 245–254.
Zostaw komentarz