Glikozydy

Glikozydy to obszerna grupa organicznych związków chemicznych, które składają się z cukru (część glikonowa) połączonego z niecukrowym składnikiem (aglikonem). Można je naturalnie spotkać w roślinach, w których pełnią wiele istotnych funkcji, od obronnych po regulacyjne. W zależności od rodzaju aglikonu glikozydy mają różne właściwości, zastosowania i działanie biologiczne. Są coraz powszechniej wykorzystywane również w medycynie alternatywnej, w celu poprawy poszczególnych parametrów ludzkiego zdrowia.

Glikozydy – charakterystyka

Glikozydy to pochodne cukrów, których półacetalowe grupy -OH przy pierwszym atomie węgla są zastąpione innymi grupami organicznymi, np. -OR lub -NR2. Wiązanie pomiędzy cukrem a aglikonem nazywa się wiązaniem glikozydowym, stąd wzięła się również nazwa tych związków. Są one szeroko rozpowszechnione w przyrodzie, gdzie pełnią niezwykle ważne funkcje:

• chronią roślinę przed szkodnikami;
• uczestniczą w metabolizmie tkanek roślinnych;
• nadają roślinom barwę lub smak (np. gorycz).

Niektóre z nich mają znaczenie farmakologiczne, np. glikozydy nasercowe. Pod okiem lekarza mogą być stosowane między innymi u pacjentów kardiologicznych.

W zależności od składnika węglowodanowego wyróżnia się między innymi:

• glukozydy – pochodne glukozy;
• galaktozydy – pochodne galaktozy;
• fruktozydy – pochodne fruktozy;
• rybozydy – pochodne rybozy (np. nukleozydy).

Glikozydy spotkać można w największych ilościach w roślinach:

• zioła lecznicze;
• rośliny jadalne;
• owoce;
• kora;
• liście;
• kwiaty.

W ponadprzeciętnych ilościach są naturalnym składnikiem np. mniszka lekarskiego, aloesu, miłka wiosennego, senesu, lukrecji, kasztanowca, brzozy.

Związki te są powszechnie wykorzystywane w różnych dziedzinach przemysłu oraz w medycynie. Bywają składnikami leków (nasercowe, wykrztuśne, przeczyszczające), kosmetyków (arbutyna, saponiny), suplementów diety, jak również środków czyszczących.

Glikozydy – rodzaje i ich działanie

Podstawowy podział wyszczególnia następujące rodzaje glikozydów wraz z ich właściwościami:

• glikozydy nasercowe – np. digoksyna, digitoksyna (pozyskiwane z naparstnicy). Wykazują one działanie wzmacniające skurcz mięśnia sercowego, znajdują więc zastosowanie głównie w kardiologii. Są bardzo silne, a ich niewłaściwe lub nadmierne stosowanie może być toksyczne. Dlatego należy wykorzystywać je wyłącznie po konsultacji z lekarzem kardiologiem i po wykluczeniu wszelkich przeciwwskazań zdrowotnych, pomimo że dostęp do nich jest raczej powszechny;
• glikozydy fenolowe – np. arbutyna (których źródłem jest borówka brusznica). Mają działanie przeciwzapalne, antybakteryjne, rozjaśniające;
• saponiny (glikozydy saponinowe) – pienią się w kontakcie z wodą, mają działanie wykrztuśne, przeciwzapalne, immunomodulujące. Źródłami są lukrecja, żeń-szeń, mydlnica lekarska, kasztanowiec;
• glikozydy flawonoidowe – o właściwościach antyoksydacyjnych, wzmacniających i uszczelniających naczynia krwionośne, przeciwzapalnych. Źródłami są cytrusy, gryka, zielona herbata;
• antranoidy (glikozydy antrachinonowe) – mające działanie przeczyszczające. Ich źródłami są ziele senesu, rzewień, aloes. Nie nadają się do codziennego stosowania;
• glikozydy cyjanogenne – np. amigdalina (w pestkach moreli, migdałach gorzkich), które mogą uwalniać cyjanowodór, a więc działają toksycznie.

Glikozydy to niezwykle szeroka i zróżnicowana grupa związków chemicznych.

Glikozydy – właściwości prozdrowotne

Glikozydy zależnie od swojego typu mogą działać leczniczo, toksycznie, przeciwzapalnie, przeczyszczająco czy rozpuszczająco. To jedne z najważniejszych związków chemicznych w fitoterapii. Prawdopodobnie w medycynie największą popularnością cieszą się glikozydy nasercowe, które intensywnie oddziałują na czynność naczyń krwionośnych i mięśnia sercowego, działają bezpośrednio i pośrednio, wpływając na układ nerwowy współczulny (wyciszając go) i przywspółczulny (aktywując go). Dodatkowo zwiększają napięcie nerwu błędnego, wpływają hamująco na funkcję węzła zatokowo-przedsionkowego i węzła przedsionkowo-komorowego i zwalniają ich rytm. Wskutek ich działania serce pracuje bardziej ekonomicznie, ciśnienie tętnicze krwi spada. Przeciwwskazaniem do stosowania glikozydów nasercowych jest przede wszystkim świeżo przebyty zawał serca.

Glikozydy to bardzo szeroka grupa związków, dlatego też nie można jednoznacznie określić, że wszystkie związki z tej grupy są bezpieczne i korzystne. Co więcej, jedne są całkowicie bezpieczne, inne lecznicze, a niektóre mogą być nawet toksyczne. Nawet tak korzystne glikozydy nasercowe mogą być niebezpieczne, jeśli będą stosowane w zbyt dużych ilościach, u osób z przeciwwskazaniami zdrowotnymi bądź niezgodnie z metodyką. Ich przedawkowanie może być wyjątkowo groźne.

Koenzym Q10 (100 mg) bioalgi
Koenzym Q10, który Państwu oferujemy pozyskiwany jest przy użyciu naturalnego procesu fermentacji. Jest to czysty izomer trans, w 100% naturalny i identyczny jak Koenzym Q10 występujący w naszym organizmie, dzięki czemu bardzo wysokiej biodostępności.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Grupińska J., Grzelak T., Walczak M., Kramkowska M., Czyżewska K., Korzyści i zagrożenia związane z konsumpcją naturalnych zamienników sacharozy, Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 1/2015.
2. https://www.ur.edu.pl/files/ur/import/private/51/GLIKOZYDY-NASERCOWE-KONWALII-I-NAPARSTNICY.pdf.