Cytrusy

Cytrusy (inaczej: owoce cytrusowe) to grupa owoców, które dojrzewają na drzewach i krzewach zaliczanych do rodzaju Citrus. Mają charakterystyczny, mocno orzeźwiający smak, często kwaskowaty, choć nie jest to regułą. Są źródłem zawartości witaminy C, choć mają też wiele innych istotnych zalet. Współcześnie można z łatwością kupić je w każdym sklepie spożywczym, dawniej jednak były symbolem luksusu i egzotyki.

Cytrusy

Cytrusy to owoce o kwaśno-słodkawym smaku i mocnym, intensywnym, orzeźwiającym aromacie. Ojczyzną roślin z rodzaju Citrus jest Azja, gdzie historia ich uprawy sięga czasów starożytnych. W Chinach liczne gatunki cytrusów i ich mieszańców uprawiane są od co najmniej 3000 lat. Natomiast do najstarszych uprawianych w Europie roślin z tego rodzaju należy cytron zwany też cedratem.

Do grona najpopularniejszych owoców cytrusowych zaliczyć możemy następujące:

• pomarańcza;
• cytryna;
• limonka;
• mandarynka;
• klementynka;
• pomelo;
• grejpfrut;
• bergamotka;
• kumkwat;
• cedrat;
• yuzu.

Spośród nich zdecydowanie na światowym rynku prym wiodą pomarańcze i cytryny. Ciekawostką jest, że wszystkie znane współcześnie cytrusy wywodzą się z kilku dzikich gatunków pierwotnych, a mowa dokładnie o cytrynie pierwotnej, pomarańczy gorzkiej oraz mandarynce dzikiej.

Do najczęściej spożywanych owoców cytrusowych w Polsce zalicza się m.in. pomarańcze i klementynki. W 2017 roku Polska importowała 165531,3 ton pomarańczy, głównie z Hiszpanii (47%), co stanowiło 32,96% wszystkich importowanych do Polski owoców cytrusowych. W roku 2012 pomarańcze stanowiły blisko 70% produkcji owoców cytrusowych na świecie, a w 2013 odnotowano zbiór tych owoców na poziomie 71,4 mln ton (około 72% światowej produkcji owoców cytrusowych).

Czy cytrusy są zdrowe?

Cytrusy z pewnością zaliczyć można do grona najzdrowszych owoców, co zawdzięczają wysokiej zawartości witamin (zwłaszcza witaminy C, ale również witaminy E, witaminy A i witamin z grupy B), minerałów (m.in. potasu, magnezu, żelaza, fosforu, sodu, manganu, cynku), flawonoidów o silnych właściwościach antyoksydacyjnych, błonnika pokarmowego oraz wody. Udowodniono, że ich systematyczne spożywanie wzmacnia odporność organizmu, obniża ciśnienie tętnicze krwi oraz poziom cholesterolu, zmniejsza stany zapalne, wspomaga trawienie, nawadnia organizm. Cytrusy wspierają szczelność naczyń krwionośnych, a więc korzystnie wpływają na cały układ sercowo-naczyniowy.

Jednak decydując się na wprowadzenie cytrusów do swojej codziennej diety, należy mieć na uwadze, że mogą one wywoływać reakcje alergiczne (np. pokrzywkę), nasilać refluks żołądkowy, a sok z grejpfruta może wchodzić w interakcje z lekami (np. statynami, lekami nasercowymi). Zwłaszcza uczulenie na cytrusy jest w dzisiejszych czasach dość częstym problemem.

Co jednak istotne, cytrusy są owocami niskokalorycznymi, dlatego mogą sięgać po nie osoby przebywające na diecie redukcyjnej bądź dbające o linię. Mają też niski lub umiarkowany indeks glikemiczny, co jest dobrą informacją dla diabetyków (osób chorujących na cukrzycę). Wyjątkiem są jedynie soki wyciskanie z cytrusów, które dość szybko podnoszą poziom glukozy.

Cytrusy – jak jeść?

Cytrusy najlepiej jeść na surowo, ponieważ jest to najzdrowsza forma. Skórka owoców cytrusowych w większości przypadków jest usuwana, nie nadaje się do jedzenia, choć w niektórych przypadkach można wykorzystać ją kulinarnie (np. kandyzowana skórka pomarańczy, wiórki ze skórki pomarańczy dodawane do wypieków). Można jednak wyciskać z nich sok, dodawać do potraw wytrawnych (np. sok z cytryny znacząco wydobywa smak i aromat ryb morskich), deserów, koktajli owocowych i warzywnych. Cząstki owoców cytrusowych są cenionym składnikiem sałatek, a coraz częściej również surówek.

Zobacz również: Koktajl oczyszczający z toksyn.

Ważne, aby przed spożyciem dokładnie umyć, a najlepiej dodatkowo sparzyć skórkę owoców cytrusowych. Wszystko przez to, że przechodzą one długą drogę, zanim trafią na półki polskich sklepów. Dodatkowo, przy ich uprawie często stosuje się środki chemiczne, które mają tendencję do przenikania przez „pory” znajdujące się na ich powierzchni.

Bio Acerola C - 100% naturalna witamina C
Acerola od bioalgi to w pełni naturalny (organiczny) i bez żadnych dodatków produkt. Wytwarzany jest z owoców wiśni Acerola, na ściśle kontrolowanej, ekologicznej uprawie, z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Malawski S., Kot N., Szefler S., Uprawa roślin cytrusowych w Europie w świetle dawnych traktatów ogrodniczych, Agronomy Science, 2/2021.
2. Flis-Kaczykowska A., Dmowski P., Ocena wybranych wyróżników jakości owoców cytrusowych, Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2/2020.