Surowica krwi

Aktualizacja: 9 października 2025

Surowica krwi to płynna część krwi, powstająca po usunięciu fibrynogenu (białka odpowiedzialnego za krzepnięcie). Zawiera głównie wodę, ale także liczne białka, elektrolity, związki organiczne i nieorganiczne, dzięki czemu jej skład jest niezwykle bogaty i unikalny dla każdego organizmu. Analiza surowicy krwi stanowi jedno z podstawowych narzędzi współczesnej diagnostyki, pozwalając wykrywać zaburzenia metaboliczne, hormonalne czy infekcyjne. Co więcej, znajduje ona zastosowanie również w nowoczesnej medycynie, m.in. w leczeniu chorób nowotworowych oraz w produkcji surowic odpornościowych zawierających cenne przeciwciała, wspierające układ odpornościowy i procesy regeneracyjne organizmu.

Surowica krwi – charakterystyka

Krew jest jednym z najważniejszych płynów ustrojowych w ciele każdego człowieka. Składa się z dwóch głównych części: osocza i elementów morfotycznych (komórek). Osocze jest środowiskiem płynnym, w którym rozpuszczone są sole mineralne, gazy, białka, hormony, enzymy, metabolity i wiele innych składników oraz zawieszone są tu ważne komórki krwi. Można obliczyć, że osocze stanowi około 55% pełnej krwi. Stosunek elementów upostaciowanych do pełnej krwi nosi nazwę hematokrytu (Ht). Jest to ważny parametr charakteryzujący krew człowieka. Część osocza pozbawioną fibrynogenu (białko procesu krzepnięcia krwi) nazywa się surowicą krwi. W jej składzie znaleźć można elementy takie jak:

• woda (około 90%);
• białka (np. albuminy, globuliny, przeciwciała);
• elektrolity (sód, potas, wapń, chlorki);
• hormony;
• enzymy;
• produkty przemiany materii (mocznik, kwas moczowy, kreatynina).

W surowicy krwi znajdują się też przeciwciała, w tym między innymi te skierowane przeciw antygenom grup krwi (anty-A oraz anty-B). Ma to kluczowe znaczenie przy transfuzji krwi oraz w przypadku kobiet ciężarnych (w kontekście tzw. konfliktu serologicznego). Wyizolowana surowica ma zabarwienie słomkowe.

Surowica krwi w diagnostyce

Osocze krwi i jej surowica to najczęściej stosowane w badaniach biologicznych i klinicznych płyny ustrojowe. Są one dostępne praktycznie nieinwazyjnie, a ich skład metaboliczny odzwierciedla reakcje systemowe organizmu na czynniki środowiskowe, chorobę oraz terapię. Tym samym, umożliwiając wgląd w stan metaboliczny ustroju w momencie pobierania próbek, spektroskopia NMR pozwala identyfikować biomarkery (konkretne metabolity lub ich zestaw) badanych procesów. Surowicę krwi w diagnostyce wykorzystać można przede wszystkim do:

• oceny podstawowych parametrów biochemicznych, takich jak ocena funkcji wątroby (np. ALT, AST, bilirubina), ocena funkcji nerek (np. kreatynina, mocznik), oznaczanie elektrolitów (Na⁺, K⁺, Cl⁻, Ca²⁺), pomiar poziomu glukozy, cholesterolu, trójglicerydów;
• diagnostyki hormonalnej, np. do oznaczania stężeń hormonów tarczycy (TSH, FT3, FT4), hormonów płciowych (estradiol, testosteron, progesteron), kortyzolu, insuliny, prolaktyny i każdych innych;
• diagnostyki immunologicznej i infekcyjnej – wykrywanie przeciwciał przeciwko bakteriom, wirusom czy pasożytom;
• testów alergicznych opartych na oznaczeniu przeciwciał IgE;
• wykrycia markerów nowotworowych, takich jak np. PSA (prostata), CA-125 (jajnik), CEA (jelito, trzustka), AFP (wątroba);
• diagnostyki metabolicznej i toksykologicznej – ocena stężeń metabolitów i toksyn (np. alkoholu, leków, narkotyków).

Jak można więc zauważyć, surowica ma wiele zastosowań w różnych dziedzinach medycyny i diagnostyki. Dzieje się tak głównie przez wzgląd na fakt, że w surowicy nie występują czynniki krzepnięcia (np. fibrynogen), które mogłyby zakłócać wyniki analiz biochemicznych. Dzięki temu pobrana próbka jest stabilniejsza i właściwsza do większości testów diagnostycznych.

Surowica krwi – zastosowanie terapeutyczne

Surowicę krwi wykorzystuje się współcześnie w wielu kwestiach. Przede wszystkim służy produkcji tzw. surowic odpornościowych, które zawierają w swoim składzie gotowe przeciwciała (immunoglobuliny) neutralizujące określone toksyny lub patogeny. Stosuje się je, gdy organizm nie ma jeszcze własnej odpowiedzi immunologicznej. Przykładami są choćby: surowica przeciw jadowi węża, surowica przeciwtężcowa. Ponadto oczyszczone z surowicy frakcje przeciwciał stosuje się w leczeniu niedoborów odporności (np. pierwotnych lub wtórnych), po ekspozycji na niektóre zakażenia (np. WZW typu B), jak również w chorobach autoimmunologicznych i zapalnych.

Na koniec warto podkreślić, że surowica pozyskiwana z własnej krwi pacjenta może wspomagać regenerację tkanek. To tak zwana autologiczna surowica bogatopłytkowa (PRP) stosowana zwłaszcza w ortopedii, medycynie sportowej, dermatologii i stomatologii. Może przyspieszać gojenie ran, regenerację mięśni, ścięgien i skóry. Także u pacjentów pooperacyjnych.

Spirulina + Żelazo - naturalne wsparcie krwi
Naturalny produkt Spirulina + żelazo od bioalgi jest czysto roślinnym źródłem żelaza, wyprodukowanym wyłącznie przez Matkę Naturę. Jego biodostępność jest dzięki temu na wysokim poziomie co pozwala m.in. na uzupełnienie niedoborów tego pierwiastka ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Silverthorn D., Fizjologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2019.
2. Ciszek M., Boguszewicz Ł., Sokół M., Badania surowicy krwi techniką 1 H NMR – podstawowe procedury pomiarowe, Inżynier i Fizyk Medyczny, 2/2017.
3. Beda-Maluga K., Paczuszka P., Pisarek H., Świętosławski J., Winczyk K., Osocze vs surowica – czy rodzaj materiału biologicznego ma wpływ na wyniki oznaczeń parathormonu?, Ann. Acad. Med. Siles. (online) 2019; 73: 25–30.