Lęk

Aktualizacja: 1 czerwca 2025

Lęk to inaczej stan emocjonalny o negatywnym zabarwieniu, przebiegający z odczuwaniem wewnętrznego niepokoju. Można określić go jako uczucie zagrożenia i niebezpieczeństwa. Może pojawiać się bez konkretnego powodu, nawet jeśli w życiu takiej osoby nie pojawiają się czynniki, które rzeczywiście są groźne. Diagnostyką i leczeniem takiego problemu zajmuje się lekarz psychiatra bądź psychoterapeuta.

Co to jest lęk?

Zgodnie z definicją lęk to stan emocjonalny charakteryzujący się odczuwaniem niepokoju, zagrożenia lub niebezpieczeństwa, często bez konkretnego, zewnętrznego powodu. Można go rozumieć jako reakcję organizmu na irracjonalne zagrożenie. Wyróżniamy dwie grupy zaburzeń lękowych: w postaci fobii oraz innego rodzaju. Zaburzenia lękowe w postaci fobii mogą być następujące:

• agorafobia bez napadów paniki;
• agorafobia z napadami paniki;
• fobie społeczne;
• specyficzne (izolowane) postacie fobii;
• inne zaburzenia lękowe w postaci fobii;
• zaburzenia lękowe w postaci fobii BNO.

Z kolei innego rodzaju zaburzenia lękowe zgodnie z klasyfikacją ICD-10 to:

• zaburzenia lękowe z napadami lęku (lęk paniczny);
• zaburzenia lękowe uogólnione;
• zaburzenia depresyjne i lękowe mieszane;
• inne mieszane zaburzenia lękowe;
• inne określone zaburzenia lękowe;
• zaburzenia lękowe nieokreślone.

Lęk może pojawić się u każdego człowieka i może mieć różny obraz kliniczny. Niektóre osoby odczuwają lęk przed pająkami (arachnofobia), inne przez ciasnymi pomieszczeniami (klaustrofobia) lub otwartymi przestrzeniami, jeszcze inne przed krwią, igłami, dużymi zwierzętami. Zdarzają się lęki zupełnie irracjonalne, np. przed mlekiem czy przed rozmową z innym człowiekiem.

Problemów tego typu nie należy bagatelizować, ponieważ znacząco wpływają one na jakość życia, a dokładniej na każdą jego strefę – zawodową, prywatną, rodzinną.

Skąd się bierze lęk?

Lęk bywa cechą wielu różnych chorób. Typowy jest dla niektórych chorób somatycznych – na przykład dla zaburzeń hormonalnych czy problemów kardiologicznych. Lęk też może pojawiać się w przebiegu uzależnień – jako objaw zespołu abstynencyjnego czy objaw zatrucia. W dzisiejszych czasach sporym problemem jest lęk przed chorobami. Zmagają się jednak z tym szczególnie osoby zdrowe, ciągle szukając u siebie problemów, diagnozując się i chodząc po lekarzach.

Dokładny mechanizm powstawania lęku wciąż nie został jednak poznany. Zmiany zachodzące w czasie lęku dotyczą niemal całego mózgu, w największym stopniu jednak podwzgórza, wzgórza, zakrętu obręczy, hipokampa, ciała migdałowatego i kory przedczołowej. W badaniach eksperymentalnych wykazano, że osoby doświadczające większego lęku w odpowiedzi na stresujące doznania mają cieńszą korę w środkowym obszarze przedczołowym, atrofię neuronów w hipokampie i rozrost dendrytów wraz z powiększaniem się jąder migdałowatych. Dochodzi do wzrostu aktywności układu dopaminergicznego i spadku aktywności układu serotoninergicznego. Pewną rolę odgrywa też przekaźnictwo noradrenergiczne, deficyty przekaźnictwa GABA, enzymy układu katecholaminergicznego, jak COMT i MAO oraz neuromodulator cholecystokinina. U części osób stwierdza się ponadto nadwrażliwość układu serotoninergicznego oraz zwiększoną liczbę receptorów glikokortykosteroidowych.

Do powstawania lęku predysponować mogą traumatyczne lub przykre wydarzenia. Przykładowo osoba dorosła z lękiem przed krwią mogła w dzieciństwie być świadkiem drastycznego wypadku drogowego. Natomiast osoba z lękiem przed zwierzętami mogła zostać ugryziona przez psa. Należy więc poszukiwać przyczyn na wielu płaszczyznach.

Objawy lęku

O ile zwykły niepokój bywa mobilizujący i motywujący do działania (jest on bowiem nieodłącznym elementem ludzkiego życia), o tyle chroniczny lęk jest już zjawiskiem patologicznym, odbierającym nam radość z codziennego funkcjonowania czy rozwijania zainteresowań. Fizyczne objawy lęku to przede wszystkim:

• tachykardia, czyli przyspieszenie akcji serca;
• duszności;
• zlewne poty, nadmierna potliwość ciała;
• drżenie mięśniowe, wzmożone napięcie mięśni;
• zawroty głowy, oszołomienie;
• ucisk w klatce piersiowej;
• nudności, bóle brzucha, biegunki i inne objawy gastryczne.

U osób doświadczających napadu lęku pojawia się najczęściej myśl katastroficzna. Wyobrażają one sobie najgorsze możliwe scenariusze danego wydarzenia lub danej sytuacji. Nadmierne zamartwianie się, trudność w poradzeniu sobie z emocjami, paraliż mięśniowy, drażliwość, płaczliwość, skrajne zachowania mogą być tu normą. Najczęściej wcale nie ma realnego zagrożenia, lecz organizm nadmiernie reaguje na bodźce drażliwe dla danego człowieka.

Lęk – leczenie

Postępowanie terapeutyczne w zaburzeniach lękowych powinno być dostosowane do diagnozy (lub diagnoz) oraz preferencji osoby leczonej co do uzyskania pomocy psychoterapeutycznej lub farmakologicznej albo połączenia obu metod. Często bywa konieczne wsparcie farmakologiczne. Stosuje się np. leki przeciwdepresyjne, leki przeciwdrgawkowe, benzodiazepiny oraz leki przeciwpsychotyczne II generacji. Dostępne zalecenia dotyczące stosowania benzodiazepin podkreślają, że maksymalny dopuszczalny czas ich przyjmowania wynosi 4–6 tygodni.

Podstawą leczenia stanów lękowych zawsze jest jednak psychoterapia, a dokładniej terapia poznawczo-behawioralna. Uzupełnieniem jej jest nauka technik relaksacyjnych, modyfikacja szkodliwych nawyków dnia codziennego (np. zmiana diety, zrezygnowanie z nałogów, wysypianie się, unikanie sytuacji stresowych). Udowodniono, że ograniczenie spożycia kofeiny i alkoholu oraz dieta bogata w witaminy z grupy B i magnez mogą w pewien sposób łagodzić objawy lęków.

Koenzym Q10 (100 mg) bioalgi
Koenzym Q10, który Państwu oferujemy pozyskiwany jest przy użyciu naturalnego procesu fermentacji. Jest to czysty izomer trans, w 100% naturalny i identyczny jak Koenzym Q10 występujący w naszym organizmie, dzięki czemu bardzo wysokiej biodostępności.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Murawiec S., Stany lękowe – specyfika zaburzeń i sposoby terapii, Lekarz POZ, 2/2024.
2. Nitka-Siemińska A., Zaburzenia lękowe — charakterystyka i zasady leczenia, Forum Medycyny Rodzinnej 2014, tom 8, nr 1, 37–43.
3. Błaszczyk M., Fenomenologia i psychologia lęku, Polskie Forum Psychologiczne, 2022, tom 27, numer 1, s. 101–115.