Lignany

Aktualizacja: 12 stycznia 2023

Lignany to naturalne związki chemiczne o działaniu estrogenopodobnym. Mają naturalne, roślinne pochodzenie i są powszechnie wykorzystywane w medycynie alternatywnej, zwłaszcza w ziołolecznictwie. W największych ilościach znajdziemy je w ziarnach lnu zwyczajnego (tzw. siemię lniane), a więc i w oleju lnianym.

Hormony roślinne – estrogeny środowiskowe

Estrogenami środowiskowymi zwiemy hormony roślinne. Dzielą się one na 3 grupy:

• fitoestrogeny;
• mykoestrogeny (związki hormonalne produkowane przez niektóre grzyby, szczególnie te pasożytnicze);
• ksenoestrogeny (hormony pochodzące z zanieczyszczeń środowiska).

Najobszerniejszą grupą i jednocześnie najważniejszą dla człowieka są jednak fitoestrogeny. W ich skład wchodzą między innymi:

• lignany – o których mowa niżej;
• flawonoidy;
• stylbeny (znajdujące się w skórkach niektórych roślin).

Do lignanów zaliczamy natomiast choćby sekoizolaricirezinol czy metairezinol, które po przedostaniu się do organizmu człowieka ulegają przekształcaniu w enterodiol i enterolakton – metabolity fitoestrogenów. Reakcja przekształcenia następuje po depolimeryzacji, pod wpływem enzymów mikroflory bakteryjnej przewodu pokarmowego.

Lignany – źródła

W największych ilościach lignany występują w siemieniu lnianym, czyli w ziarnach lnu zwyczajnego. Znajdziemy je jednak w wielu oleistych zbożach oraz w sezamie. Wchodzą w skład nierozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego ziaren zbóż, dlatego bogate w lignany będą wszelkie produkty pełnoziarniste, np. bułki grahamki czy ciemne pieczywo z dodatkiem pestek słonecznika i pestek dyni.

Jako że lignany znajdują się w ziarnach, bogate w te związki będą również oleje roślinne, zwłaszcza te tłoczone na zimno. Za jeden z bogatszych źródeł lignanów uznaje się oliwę z oliwek. Nieco mniejsze ilości omawianych związków znajdziemy natomiast w orzechach, owocach i warzywach. W odniesieniu do warzyw najbogatszym źródłem lignanów są oliwki, cebula oraz czosnek. Lignany nie występują w produktach pochodzenia zwierzęcego.

Zapotrzebowanie na lignany

Rekomendowana dawka dzienna lignanów wynosi około 50 mg. Należy dostarczać je wraz z pożywieniem. Dla lepszego rozeznania się w dawkowaniu – jedna łyżeczka siemienia lnianego zawiera 7 mg lignanów, natomiast w 100 g ziaren sezamu znajdziemy około 800 mg lignanów. W Polsce niestety wciąż obserwuje się zbyt niskie spożycie lignanów, które oscyluje na poziomie 3-5 mg dziennie. Przyczynia się to do problemów wielu kobiet związanych zaburzeniami układu endokrynnego.

Lignany – działanie

Przede wszystkim lignany wykazują zdolność regulacji gospodarki hormonalnej kobiet (i w niewielkim stopniu również mężczyzn). Mają bowiem działanie podobne do żeńskich estrogenów. Tym samym wpływają na wszystkie procesy zachodzące w ustroju, zależne od poziomu estrogenów. Przykładowe działanie lignanów:

• zmniejszanie ryzyka chorób sercowo-naczyniowych;
• poprawa funkcji poznawczych;
• zmniejszanie przykrych objawów, takich jak bezsenność, wahania nastroju, drażliwość, bóle głowy czy nudności;
• zwiększenie tolerancji glukozy;
• działanie przeciwnowotworowe, zwłaszcza w odniesieniu do nowotworów macicy i piersi u kobiet oraz nowotworu prostaty u mężczyzn.

Powyższe działanie w większości przypadków widać najintensywniej u kobiet po menopauzie, które cierpią na niedobór estrogenów. Lignany skutecznie i bezpiecznie regulują ich gospodarkę hormonalną. Udowodniono również, że receptory estrogenowe odgrywają znaczącą rolę w dojrzewaniu i utrzymywaniu prawidłowej wytrzymałości kości zarówno u mężczyzn, jak i u kobiet. Dlatego są częstym składnikiem suplementów diety zapobiegających osteopenii i osteoporozie.

Fitoestrogenom przypisuje się dodatkowo działanie hamujące zmiany zanikowe nabłonka wyścielającego narząd rodny. Nie zostało to jednak potwierdzone badaniami klinicznymi.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Wysokiej jakości oryginalna, egipska czarnuszka siewna (Nigella sativa) w kapsułkach to wygodny sposób na codzienne wsparcie odporności, układu pokarmowego i zdrowej skóry, z pełnią cennych składników aktywnych. Chroni komórki przed wolnymi rodnikami …
Zobacz tutaj ...

Bio olej z czarnuszki w płynie 100% naturalny
Olej z czarnuszki tłoczony na zimno, dzięki swoim właściwościom może pomóc w zwalczaniu wszelkiego rodzaju problemach skórnych. Chroni komórki organizmu przed wolnymi rodnikami co powoduje, że skóra wygląda młodziej …
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kołłątaj W., Szewczyk L., Estrogeny w diecie a zdrowie osób płci męskiej, Endokrynologia Pediatryczna, 3/2004.
2. Bartowski L., Nasiona lnu – naturalne źródło zdrowia i urody, Chemik, 3/2013.
3. Urbisz K., Dejneka-Dynek M., Zych M., Borymska W., Lignany – występowanie w roślinach i zastosowanie, 2019.
4. Lisiecki K., Synteza lignanów i ich pochodnych z wykorzystaniem procesu fotocyklizacji, Warszawa 2019.