Cytron

Aktualizacja: 26 kwietnia 2024

Cytron (inaczej: cedrat) to owoc przypominający nieco cytrynę, choć znacznie od niej większy i otulony grubą, mięsistą skórką. Rośnie na niewielkim drzewie lub krzewie. Uważa się, że roślina ta pochodzi z terenów Indii. Stanowi gatunek wieloletni, zaliczany do rodziny rutowatych. 

Cytron – charakterystyka

Omawiana roślina pochodzi prawdopodobnie z terenów Indii (a dokładniej: Himalajów), choć nie jest to możliwe do całkowitego stwierdzenia. Do Europy trafiła już w czasach starożytnych jako jedna z pierwszych, dających owoce cytrusowe. Owoce cytronu rosną na drzewach lub krzewach, których wysokość nie przekracza jednak 3 m. Na swoich pędach posiada grube i krótkie, ostre kolce, które są cechą charakterystyczną rośliny. Kwiaty mają czerwonawą, 5-płatkową koronę i to właśnie dla nich bardzo często uprawiania jest ta roślina w przydomowych ogródkach. Aktualnie jednak najbardziej ceni się owoce jadalne. To żółte, jajowate jagody o długości do 20 cm, otoczone grubą, pomarszczoną i bardzo mięsistą skórką, która stanowi nawet do 70% całego owocu. Wewnątrz niej znajduje się mało soczysty, żółty miąższ, który można spożywać. Wyróżnia się kwaskowatym smakiem.

Owoce cytron zawiązuje bez zapylania bądź po zapyleniu pyłkiem z tej samej lub innej rośliny. Drzewka preferują stanowiska dobrze nasłonecznione (klimat panujący w Polsce nie jest dla nich wystarczający), przy czym gleba powinna być dobrze przepuszczalna, kwaśna lub lekko kwaśna (pH 5,5-6,5). Podlewanie musi być umiarkowane, ponieważ łatwo przelać roślinę. W tym celu najlepiej wykorzystywać wodę miękką, filtrowaną. Należy mieć na uwadze, że cytron znacznie lepiej toleruje przesuszenie niż nadmierne podlewanie. W przedziale czasowym marzec-wrzesień pojawia się idealny czas na nawożenie. Roślina w zupełności nie jest wytrzymała na mrozy, jednak wykazuje pożądaną odporność na szkodniki i choroby.

Cytron – właściwości zdrowotne

Przez wieki cytrony wykorzystywano w medycynie, jako naturalny lek m.in. na szkorbut, chorobę morską, schorzenia płuc, wymioty, słaby wzrok. Aktualnie medyczne zastosowanie jest nieco uboższe, jednak wciąż można stosować cytron celem wzmacniania odporności czy poprawy kondycji skóry, włosów i paznokci. Owoce są skarbnicą związków fenolowych, terpenoidów (którym zawdzięcza przyjemny zapach), saponin, fitosteroli oraz hesperydyny, którym zawdzięcza większość właściwości prozdrowotnych. Hesperydyna  występuje powszechnie w preparatach na żylaki, hemoroidy i zaburzenia krążenia. Wpływa korzystnie na układ sercowo-naczyniowy, przeciwdziałając zakrzepom czy nadciśnieniu tętniczemu. Fitosterole znane są głównie z ograniczania wchłaniania cholesterolu w jelitach oraz stymulacji metabolizmu związków tłuszczowych, z kolei saponiny wykazują właściwości wykrztuśne, moczopędne, przeciwzapalne oraz antybakteryjne.

To również skarbnica witamin, w szczególności witaminy C i witamin z grupy B. W skórce znaleźć można spore ilości błonnika pokarmowego i składników mineralnych. Owoce cytronu zgodnie z tradycją indyjską stanowią symbol szczęścia i dostatku. W krajach azjatyckich często można spotkać je w sklepach, przy kasach lub sejfach, gdzie mają przynieść pomyślność w handlu.

Cytron – zastosowanie

W lokalnej kuchni owoce cytronu wykorzystywane są jako baza do dżemów i marmolad, ale także do przygotowania lekkich przystawek lub sałatek w ciekawym połączeniu z koprem włoskim, z płatkami suszonej ostrej papryczki chilli lub z soloną sardelą. Można z nich pozyskiwać olejek eteryczny, który bardzo dobrze odstrasza owady, odświeża pranie czy pościel oraz stanowi aromatyzer do domowych pomieszczeń. Ostatnimi czasy rosnącą popularnością cieszą się nalewki i alkohole na bazie cytronu. Warto zaznaczyć, że częścią jadalną owoców jest gruba skórka. Można pokroić ją w cienkie plasterki i dodawać do wypieków czy nawet herbaty.

Wysuszona skórka może być z powodzeniem wykorzystywana jako odświeżacz powietrza, ponieważ wydziela bardzo intensywny aromat utrzymujący się nawet do 2 tygodni. Można położyć ją przy łóżku, pod poduszką, w dowolnym domowym pomieszczeniu lub w szafie, aby odświeżać zapach odzieży i odstraszać mole. Jak większość owoców cytrusowych, także cytron odstrasza owady, w tym komary.

Cykata – przepis

Cykata to inaczej kandyzowane skórki owocowe, najczęściej przygotowywane z cytrusów. Można wykonać ją samodzielnie w warunkach domowych, dzięki czemu cytrony będą mogły być wykorzystywane dłużej. Prosty przepis wymaga użycia następujących składników:

• skórka z cytronu;
• szklanka cukru trzcinowego;
• niecała szklanka wody.

Po sparzeniu skórek we wrzącej wodzie należy pokroić je w kostkę o wielkości 1 cm. Następnie zagotowuje się je w wodzie i gotuje przez kilka minut. Po odcedzeniu ich osobno zagotowuje się wodę z cukrem, po czym dodaje ją do skórek. Teraz należy już tylko mieszać je, aż do momentu wyparowania całej wody, co może trwać nawet ponad godzinę. Ostatecznie skórki przekłada się do szklanego naczynia (np. słoja), zakręca i umieszcza w lodówce.

Bio Acerola C - 100% naturalna witamina C
Acerola od bioalgi to w pełni naturalny (organiczny) i bez żadnych dodatków produkt. Wytwarzany jest z owoców wiśni Acerola, na ściśle kontrolowanej, ekologicznej uprawie, z zachowaniem najwyższych standardów jakościowych.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ben-Erik van Wyk, Food plants of the world. Portland: Timber Press, 2006.
2. Gao, Y., Peng, B., Xu, Y., Yang, J., Song, L., Bi, S., Chen, Y., Zhu, J., Wen, Y., Yu, R. Structural characterisation and immunoregulatory activity of a new polysaccharide from Citrus medica L. var. sarcodactylis. Royal Society of Chemistry, 2019.