Anizokoria

Aktualizacja: 4 kwietnia 2024

Anizokoria to termin odnoszący się do nieprawidłowości w obrębie gałki ocznej, będący upośledzoną reakcją źrenic na strumień światła padającego na oko. W skrócie określana jest ona jako nierówność źrenic – jedna staje się większa, druga zaś mniejsza, pomimo takiego samego naświetlenia. To problem wymagający konsultacji nie tylko okulistycznej, ale i u lekarza rodzinnego.

Reakcja źrenic na światło

Reakcja źrenic na światło pojawia się około 31.-32. tygodnia życia płodowego. Wielkość źrenic jest wynikiem równowagi pomiędzy bodźcami, które ją zwężają, a bodźcami, które ją rozszerzają. Zwężeniem źrenicy zawiaduje układ przywspółczulny poprzez jądro Westphala-Edingera, którego włókna, biegnąc z III nerwu czaszkowego, powodują skurcz mięśnia zwieracza źrenicy o okrężnym układzie włókien. W rozszerzeniu źrenicy pośredniczą włókna współczulne wywodzące się z podwzgórza, przebiegające przez pień mózgu i opuszczające rdzeń kręgowy na wysokości Th1. Dołączają one do łańcucha zwojów współczulnych i w końcowym przebiegu, poprzez długie nerwy rzęskowe, unerwiają promieniście ułożone włókna mięśniowe rozszerzające źrenicę.

Anizokoria – przyczyny

Znając fizjologię reakcji źrenic, można śmiało stwierdzić, że patologie na dowolnym odcinku tej skomplikowanej drogi mogą skutkować anizokorią (a także licznymi innymi problemami związanymi ze wzrokiem). Najczęściej przyczynami anizokorii są:

• nadmierne spożywanie niektórych leków o działaniu ubocznym neurotoksycznym;
• alkoholizm;
• urazy mózgu, kręgosłupa, szyi;
• zaburzenia układu współczulnego lub przywspółczulnego, np. uszkodzenie zwoju rzęskowego, uszkodzenie nerwów czaszkowych;
• migrena;
• nowotwory ośrodkowego układu nerwowego;
• padaczka;
• infekcje układu nerwowego;
• miejscowe choroby gałek ocznych;
• ostry atak jaskry;
• obrzęk mózgu, udar mózgu;
• przebyte na gałkach ocznych zabiegi operacyjne.

Anizokoria może pojawiać się u dzieci, najczęściej wskazując na zespoły genetyczne i choroby wrodzone, np. na zespół Hornera.

Anizokoria fizjologiczna

W niektórych przypadkach anizokoria jest zjawiskiem fizjologicznym – występuje u całkowicie zdrowych osób. Szacuje się, że niewielka fizjologiczna asymetria źrenic (maksymalnie do 1 mm) pojawia się nawet u do 20% populacji, częściej u osób z jasnymi tęczówkami.

Anizokoria – objawy

Anizokorię bardzo łatwo rozpoznać, wystarczy obserwować źrenice po przejściu z ciemnego pomieszczenia do jasnego lub podczas oświetlania ich strumieniem światła. Choć obie źrenice powinny być wówczas równe, jedna jest wyraźnie większa lub mniejsza niż druga. Nierzadko pojawiają się przy tym: światłowstręt, nadmierne łzawienie, ból oczu oraz niewyraźne widzenie.

Anizokorii mogą towarzyszyć inne objawy w zależności od jej przyczyn. Przykładowo w przebiegu zespołu Hornera rozwija się różnobarwność tęczówki, średniego stopnia opadnięcie powieki górnej i utrudnienie rozszerzania się źrenicy, z kolei przy porażeniu nerwu okoruchowego źrenica staje się szeroka, sztywna, okrągła, czemu towarzyszy podwójne widzenie i opadnięcie powieki górnej.

Anizokoria – diagnostyka

Sposobem oceny nierówności źrenic (czy jest fizjologiczna, czy patologiczna) jest porównanie ich szerokości w różnym oświetleniu. Anizokoria większa w jasnym pomieszczeniu oznacza, że szersza źrenica jest nieprawidłowa i wskazuje na uszkodzenie układu przywspółczulnego. Z kolei powiększenie anizokorii w ciemności sugeruje, że nieprawidłowa jest wąska źrenica i uszkodzony jest układ współczulny.

W badaniu przedmiotowym stosuje się różne metody oceny pozwalające na określenie szerokości źrenic oraz ich reakcji na bodziec świetlny. Najczęściej anizokorii towarzyszą zaburzenia ruchomości mięśni wewnątrzgałkowych, w niektórych jednak przypadkach nierówność źrenic jest zjawiskiem izolowanym. Każdą ze źrenic należy oświetlać osobno. Tomografia komputerowa lub rezonans magnetyczny są badaniami szybkimi i stosunkowo łatwo dostępnymi. Pozwalają na orientacyjne ustalenie anatomicznego podłoża przyczyny anizokorii.

Anizokoria – leczenie

Stosuje się leczenie przyczynowe. Przykładowo przy infekcjach układu nerwowego pacjent otrzyma odpowiednie leki (przeciwwirusowe, przeciwbakteryjne), zaś przy padaczce konieczne stają się leki przeciwpadaczkowe. Nie ma sposobów leczenia objawowego nierówności źrenic. Jeśli pacjent ma zdiagnozowaną anizokorię fizjologiczną i nie daje ona niepokojących objawów, okulista lub neurolog nie podejmują żadnego leczenia.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Strzelecka J., Skadorwa T., Anizokoria u dzieci, Okulistyka po Dyplomie, 2014.
2. Grzybowski A., Okulistyka, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2018.
3. Allen R., Harper R., Okulistyka, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2021.
4. Kowal J., Strzałka A., Kubiska-Trząska A., Romanowska-Dixon B., Nieprawidłowe reakcje źreniczne, Klinika Oczna, 112/2010.