Wychłodzenie organizmu zwane jest profesjonalnie hipotermią. To stan patologiczny i niebezpieczny dla zdrowia (a w skrajnych przypadkach również dla życia), w którym temperatura ciała spada poniżej 35 stopni Celsjusza. Jeśli dojdzie do hipotermii, warto wezwać pogotowie ratunkowe lub zawieźć osobę poszkodowaną do szpitala. Konieczna jest też znajomość zasad pierwszej pomocy.
Spis treści
Wychłodzenie organizmu – przyczyny
Głównymi przyczynami wychłodzenia organizmu są:
- wpływ zimna: niska temperatura z dużą wilgotnością, wiatr;
- utopienie się w zimnej wodzie;
- spadek produkcji ciepła wskutek podeszłego wieku, chorób, przyjmowania leków, upośledzenia termoregulacji;
- zwiększona utrata ciepła w środowisku o bardzo niskiej temperaturze, związana z nieodpowiednim ubraniem, schronieniem bądź niemowlęctwem (niekorzystny stosunek powierzchni ciała do jego masy);
- upośledzona termoregulacja spowodowana chorobami ośrodkowego układu nerwowego, naczyń obwodowych, zaburzeniami metabolicznymi lub farmakologicznymi (leki, trucizny);
- inne przyczyny: patologiczna reakcja na obniżenie się temperatury otoczenia, uzależnienie od alkoholu.
Wychłodzenie organizmu jest szczególnie częste zimą i jesienią, jednak równie dobrze może wystąpić w każdej porze roku.
Wychłodzenie organizmu – objawy
Obraz kliniczny wychłodzenia organizmu zależy głównie od tego, w jakim stopniu do niego doszło, a wyróżniamy ich 3. Objawy stopnia lekkiego są następujące:
- uczucie marznięcia;
- zimne ręce i stopy;
- drżenia mięśni;
- osłabienie ramion i nóg;
- zawroty głowy;
- dezorientacja i uczucie wewnętrznego niepokoju.
Wszystko przez to, że lekka hipotermia upośledza funkcjonowanie ośrodkowego układu nerwowego, przyspiesza podstawowe przemiany metabolizmu, spowalnia tętno oraz uruchamia mechanizm drżeniowy jako źródło ciepła. Występujące drżenia zwiększają przemianę materii, są więc mechanizmem obronnym organizmu. Objawy umiarkowanego stopnia wychłodzenia organizmu są następujące:
- ból z zimna;
- brak wrażliwości na bodźce;
- skurcze mięśni;
- utrata poczucia czasu i zachowania energii;
- apatyczne zachowanie;
- zmniejszenie drżenia lub jego ustanie;
- wzrastająca sztywność mięśni;
- postępująca utrata świadomości.
Przy umiarkowanej hipotermii poszkodowany przypomina nietrzeźwego. Występuje bowiem u niego bełkot, niezborność ruchowa, może nie pozwolić sobie pomóc. Dlatego mimo objawów przypominających upojenie alkoholowe nie należy bagatelizować pomocy takiej osobie, dopóki nie upewnimy się, że rzeczywiście nie potrzebuje ona pomocy. W umiarkowanym wychłodzeniu organizmu pogłębia się upośledzenie ośrodkowego układu nerwowego, obniża świadomość i inne objawy życiowe. Drżenia zostają wygaszone i dochodzi do centralizacji krążenia, czyli hiperwolemii ośrodkowej, przy obkurczeniu naczyń obwodowych. Celem tego zjawiska jest jak najintensywniejsze ogrzanie ważnych narządów wewnętrznych, zwłaszcza serca, co zwiększa szansę na przeżycie.
Z kolei wychłodzenie organizmu ciężkiego stopnia daje objawy takie jak:
- utrata świadomości;
- stan ogólny przypominający śmierć;
- nikłe lub niewyczuwalne oddychanie.
Stan ten powoduje śpiączkę, zniesienie odruchów i zanik objawów życiowych. Stanowi bezpośrednie i realne zagrożenie życia. Występuje zauważalna sztywność mięśni. Gdy głęboka temperatura ciała spadnie poniżej 28 stopni C, a działania ratownicze doprowadzą do nadmiernych ruchów ciałem osoby poszkodowanej, może rozwinąć się niebezpieczne migotanie komór.
Wychłodzenie organizmu – pierwsza pomoc
Pierwszą pomoc przy wychłodzeniu organizmu można przedstawić w następujących krokach:
- zabezpieczenie osoby poszkodowanej przed dalszym wychłodzeniem – przeniesienie jej w ciepłe, osłonięte od wiatru miejsce, zdjęcie mokrego ubrania, otulenie ciepłymi i suchymi kocami lub suchą odzieżą, stopniowe ogrzewanie, począwszy od dłoni i stóp (przeciwwskazane jest bezpośrednie przykładanie termoforów i ciepłych przedmiotów do skóry);
- podanie poszkodowanej osobie ciepłych napojów – jednak nie gorących i nie alkoholu. Najlepiej sprawdzi się ciepła woda z miodem lub ciepła herbata z cukrem;
- monitorowanie stanu zdrowia, sprawdzanie świadomości i tętna – wystąpienie niepokojących objawów oraz brak przytomności jest wskazaniem do pilnego wezwania pogotowia ratunkowego;
- ułożenie osoby poszkodowanej w bezpiecznej pozycji, najlepiej w pozycji bocznej ustalonej.
Jeśli taka osoba nie oddycha lub nie ma tętna, rozpoczyna się resuscytację krążeniowo-oddechową (RKO). Osoby poszkodowanej nie należy zostawiać samej, nie należy pocierać jej skóry (może dojść do jej uszkodzeń) oraz nie należy umieszczać jej w gorącej wodzie, co wiąże się z dużym ryzykiem szoku termicznego.
Bibliografia
- Bieniek J., Hipotermia – przyczyny, objawy, sposoby postępowania, Katowice 2013.
- Sosnowski P., Mikrut K., Krauss H., Hipotermia – mechanizm działania i patofizjologiczne zmiany w organizmie człowieka, Postępy Hig Med Dosw (online), 2015; 69: 69-79.
Zostaw komentarz