Krztusiec

Aktualizacja: 18 kwietnia 2024

Krztusiec (łac. pertussis, inaczej: koklusz) jest zakaźną chorobą bakteryjną, manifestującą się nawracającymi, ciężkimi i przedłużającymi się napadami kaszlu oraz duszności. Choć dotyczy głównie dzieci, może rozwinąć się także u pacjentów dorosłych. Wymaga natychmiastowego leczenia, w innym razie może zagrażać życiu pacjenta.

Krztusiec – przyczyny

Krztusiec jest chorobą wywoływaną przez Gram-ujemne tlenowe pałeczki krztuśca (Bordetella pertussis), nietworzące spor. Bakteria ta syntezuje toksynę krztuścową, odpowiadającą za martwicę nabłonka, ze szczególnym powinowactwem do nabłonka górnych dróg oddechowych. W konsekwencji zaburza produkcję śluzu oraz wpływa na odruch kaszlowy. Śluz staje się gęsty i lepki, trudny w odkrztuszaniu, co dodatkowo nasila duszności i pozostałe objawy choroby.

Krztusiec rozprzestrzenia się głównie drogą kropelkową lub przez bezpośredni kontakt – jest wysoce zakaźny. Rezerwuarem bakterii są ludzie chorzy. W pierwszych tygodniach choroby zakaźność sięga nawet 80%. Okres wylęgania krzuśca to wynosi do 21 dni, choć przeważnie czas ten jest krótszy, natomiast okres zakaźności choroby sięga od kilku dni przed wystąpieniem kaszlu do 3 tygodni po jego pojawieniu się. Udowodniono, że wdrożenie właściwej antybiotykoterapii przerywa zakaźność chorego już po 5 dniach.

Krztusiec – objawy

Klasyczna forma choroby składa się z kilku następujących po sobie etapów:

• faza nieżytowa – objawy kataralne takie jak łzawienie oczu, katar, przekrwienie i ból gardła, drapanie w gardle, trudności w przełykaniu kęsów pokarmowych;
• faza kaszlu napadowego – kaszel początkowo suchy, a następnie produktywny. Pierwsze napady występują przeważnie nocą. Towarzyszy temu charakterystyczna duszność i świst podczas oddychania. Podczas ataku kaszlu nierzadko pojawia się zaczerwienienie lub zasinienie twarzy wraz z mimowolnym oddaniem stolca, moczu lub wymiotami. Pod koniec ataku pacjenci zazwyczaj odkrztuszają gęstą plwocinę;
• faza zdrowienia – trwa nawet do 4 miesięcy. Ataki kaszlu stopniowo ustępują, choć okresowo mogą także nasilać się w przypadku koinfekcji lub nadmiernego wysiłku.

U osób dorosłych przeważnie jedynym objawem krztuśca jest uporczywy kaszel. Znacznie bardziej złożony obraz kliniczny obserwuje się jednak u dzieci i młodzieży. Okres kaszlu bez względu na wiek może trwać nawet do 8 tygodni. Najgroźniejsza choroba jest dla niemowląt do 6. miesiąca życia, choć w ramach stałego monitorowania zdrowia zaleca się hospitalizację dzieci z krztuścem do 3. roku życia. To wiek, w którym choroba może zakończyć się nawet zgonem.

Krztusiec – diagnostyka

Diagnostyka choroby opiera się na wywiadzie zdrowotnym (obserwacji objawów) oraz badaniu mikrobiologicznym lub serologicznym. Standardowym jest hodowla wymazu z nosogardzieli, jednak niesie duże ryzyko (około 50%) wyniku fałszywie ujemnego, w szczególności u pacjentów, u których rozpoczęto już antybiotykoterapię lub uprzednio szczepionych. Alternatywę stanowią badania molekularne (PCR), bezpośrednia fluorescencja przeciwciał (DFA) lub metody serologiczne (ELISA), wykrywające swoiste przeciwciała przeciwko toksynie krztuścowej.

W Polsce zgłaszanie podejrzeń krztuśca do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej jest obowiązkowe.

Antybiotyk na krztusiec

W ostrej fazie leczenie antybiotykiem może zahamować rozwój krztuśca. W rozwiniętej fazie kaszlu antybiotykoterapia skraca okres zaraźliwości, jednak nie wpływa na objawy kliniczne. Antybiotykami z wyboru są makrolidy – klarytromycyna i azytromycyna. Dodatkowo wprowadza się leczenie objawowe, mające na celu złagodzenie występujących dolegliwości. Wśród metod zachowawczych znajdują się np. aromaterapia, inhalacje, wysokie nawodnienie organizmu, lekkostrawna dieta czy suplementacja poprawiająca odporność.

Szczepienia na krztusiec

Przed wprowadzeniem powszechnych szczepień ochronnych krztusiec był w Polsce częstą i groźną chorobą zakaźną niemowląt i małych dzieci. Aktualnie szczepienia dzieci na krztusiec są obowiązkowe. Szczepionka ta zawsze jest podawana w jednym wstrzyknięciu jako preparat przeciw błonicy, tężcowi i krztuścowi (DTP). Każde dziecko powinno otrzymać 4 dawki w wyznaczonych ramach czasowych, których muszą pilnować rodzice.

Omega 3 – czysty roślinny olej z Pachnotki zwyczajnej
Omega 3 to naturalny produkt zawierający w swoim składzie czysty, roślinny olej, z pełniącymi istotną rolę w odżywianiu człowieka kwasami tłuszczowymi Omega 3. Stanowi wsparcie dla mózgu i odpowiada za jego prawidłową pracę. Dodatkowo wspiera odporność
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Kuchar E., Nitsch-Osuch A., Szenborn L., Krztusiec jako choroba zakaźna pracowników ochrony zdrowia – przypadek kliniczny z komentarzem, Medycyna Pracy, 64/2013.
2. Nitsch-Osuch A., Lewtak K., Krztusiec u dorosłych, Lekarz POZ, 5/2022.
3. Rosłonkiewicz- -Wiechowska K., Krztusiec – stara choroba i nowe metody zapobiegania, Forum Medycyny Rodzinnej, 3/2017.