Niewydolność nerek

Aktualizacja: 17 czerwca 2022

Niewydolność nerek to stan upośledzenia prawidłowej funkcji nerek, niemożliwy do wyrównania przez mechanizmy kompensacyjne organizmu. Ze względu na przyczyny i dynamikę obrazu klinicznego w medycynie wyróżnia się 2 postacie choroby – ostrą i przewlekłą niewydolność nerek. Diagnostyką i leczeniem zajmuje się lekarz nefrolog.

Ostra niewydolność nerek

To nagłe upośledzenie czynności nerek, zwłaszcza w kontekście przesączania kłębuszkowego. Towarzyszy temu wzrost kreatyniny we krwi, niekiedy wspólnie ze zmniejszeniem objętości wydalanego moczu. Do przyczyn ostrej niewydolności nerek zaliczamy:

• utratę płynów przez nerki – np. w przebiegu niedoczynności tarczycy lub przyjmownaia diuretyków;
• utratę płynów przez przewód pokarmowy – np. w przebiegu przewlekłych biegunek czy wymiotów;
• choroby mięśnia sercowego, zastawek i osierdzia;
• zaburzenia rytmu serca;
• masywną zatorowość płucną;
• uogólnione rozszerzenie naczyń krwionośnych – np. w przebiegu sepsy czy hipotonii;
• marskość wątroby z wodobrzuszem;
• zespoły wzmożonej lepkości krwi – np. czerwienica, szpiczak plazmocytowy;
• niedrożność tętnicy nerkowej;
• układowe zapalenia naczyń;
• kłębuszkowe zapalenie nerek;
• zespół hemolityczno-mocznicowy;
• rozsiane wykrzepianie wewnątrznaczyniowe;
• stan przedrzucawkowy i rzucawka;
• sarkoidoza;
• infekcje bakteryjne, np. ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek;
• toczeń rumieniowaty układowy.

I wiele innych. Obraz kliniczny obejmuje objawy ogólne niewydolności nerek, takie jak osłabienie, utrata łaknienia, nudności i wymioty. Zmniejsza się objętość wydalanego moczu – w aż 50% przypadków dochodzi do skąpomoczu, zazwyczaj poprzedzonego wzrostem stężenia kreatyniny i mocznika w osoczu krwi. Zmiany zauważa się również w badaniach laboratoryjnych. Wzrasta bowiem gęstość względna moczu, pojawia się białkomocz oraz osad w moczu.

Przebieg choroby

Wyróżnia się 4 fazy ostrej niewydolności nerek. Okres wstępny może trwać zaledwie kilka minut, zależy od rodzaju i długości działania czynnika szkodliwego. Następnie pojawia się skąpomocz trwający 10-14 dni, później z kolei wielomocz – w ciągu kilku dni objętość wydalanego moczu gwałtownie wzrasta. Czas trwania okresu wielomoczu jest proporcjonalny do czasu trwania skąpomoczu. Na końcu rozpoczyna się okres zdrowienia, czyli pełnego powrotu czynności nerek do normy. Ta faza trwa kilka miesięcy.

Przewlekła niewydolność nerek

Przewlekła niewydolność nerek rozwija się w konsekwencji postępującego i nieodwracalnego upośledzenia czynności nerek, głównie przesączania kłębuszkowego. Można ją rozpoznać, gdy zostanie spełnione przynajmniej 1 kryterium z następujących:

• utrzymywanie się uszkodzenia nerek przynajmniej przez 3 miesiące, co będzie potwierdzone nieprawidłowościami morfologicznymi lub markerami uszkodzenia nerek;
• GFR poniżej 60 ml/min/1,73 m2 przez ponad 3 miesiące.

Najczęstszymi przyczynami przewlekłej niewydolności nerek są:

• nefropatia nadciśnieniowa;
• nefropatia cukrzycowa;
• cewkowo-śródmiąższowe choroby nerek, np. odmiedniczkowe zapalenie nerek;
• KZN – kłębuszkowe zapalenie nerek;
• wielotorbielowate zwyrodnienie nerek.

Rzadziej możliwymi przyczynami są:

• nefropatia niedokrwienna;
• sarkoidoza;
• zespół Alporta;
• martwica kory nerek;
• układowe choroby tkanki łącznej.

Większość chorób nerek może prowadzić do stopniowej utraty nefronów, co z kolei przyczynia się do przeciążenia pozostałych, głównie wskutek hiperfiltracji. Początkowo kłębuszki ulegają przerostowi, jednak po pewnym czasie dochodzi do ich stwardnienia i włóknienia tkanki śródmiąższowej. Konsekwencją tego stanu jest upośledzenie czynności nerek. W miarę postępu przewlekłej niewydolności nerek gromadzą się we krwi tzw. toksyny mocznicowe.

Objawy

Dokładny obraz kliniczny zależy od stopnia zaawansowania. Poza objawami ogólnymi (osłabienie, wzmożona męczliwość, hipotermia) pojawiają się objawy skórne:

• bladość powłok skórnych;
• suchość skóry wskutek zaniku gruczołów łojowych i potowych;
• wybroczyny;
• świąd skóry;
• tzw. „szron mocznicowy” – wytrącanie mocznika na powierzchni skóry w sytuacjach jego bardzo dużego stężenia w organizmie.

Innymi objawami przewlekłej niewydolności nerek są:

• nadciśnienie tętnicze;
• hipotensja;
• przerost lewej komory serca;
• zwapnienia naczyń krwionośnych;
• oddech kwasiczy, tzw. oddech Kussmaula;
• przekrwienie i obrzęk płuc;
• nudności i wymioty;
• zapalenie błony śluzowej żołądka i jelit;
• wodobrzusze;
• krwawienie z przewodu pokarmowego;
• neuropatie obwodowe;
• zaburzenia hormonalne i metaboliczne;
• niedokrwistość.

W przebiegu przewlekłej niewydolności nerek wyróżnia się 5 stadiów. Ostatnie, piąte stadium zwane jest również mocznicą. Objawy dotyczą niemal wszystkich narządów i układów organizmu, zaś pacjent wymaga leczenia nerkozastępczego. Po przeszczepie nerek, bez względu na rezultaty operacji, chory należy do stadium 5, czyli zwiększonego ryzyka.

Niewydolność nerek – diagnostyka

Prostymi i skutecznymi badaniami pozwalającymi wstępnie potwierdzić lub wykluczyć choroby nerek są badania laboratoryjne. Zwłaszcza badanie ogólne moczu wraz z oceną osadu, pomiar stężenia kreatyniny we krwi oraz wyliczenie współczynnika GFR odnoszącego się do filtracji nerkowej. Jeśli nie ma ku temu żadnych przeciwwskazań lekarz może zalecić biopsję nerki.

Niewydolność nerek – leczenie

Jeśli jest to możliwe należy wyeliminować przyczynę niewydolności nerek lub ustabilizować chorobę podstawową, która się do niej przyczyniła. Ważna jest modyfikacja stylu życia i odpowiednia farmakoterapia. Dalsze postępowanie zależy już od wielu i stanu zdrowia pacjenta, rodzaju i zaawansowania niewydolności nerek oraz możliwości danego szpitala. U wielu chorych konieczne jest leczenie nerkozastępcze aż do momentu powrotu czynności nerek. Przy przewlekłej niewydolności nerek konieczne może się okazać ich przeszczepienie.

Śmiertelność wśród chorych z ostrą niewydolnością nerek jest bardzo wysoka i sięga do 50%. W przypadku przewlekłej niewydolności nerek rokowania zależą od rodzaju i wczesności podjętej terapii, jednak zmiany w narządach wykazują charakter trwały.

Koenzym Q10 (100 mg) bioalgi
Koenzym Q10, który Państwu oferujemy pozyskiwany jest przy użyciu naturalnego procesu fermentacji. Jest to czysty izomer trans, w 100% naturalny i identyczny jak Koenzym Q10 występujący w naszym organizmie, dzięki czemu bardzo wysokiej biodostępności.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Zajączkowska M., Bieniaś B., Aktualny stan wiedzy na temat patogenezy, diagnostyki i leczenia przewlekłej choroby nerek, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 1/2013.
2. Małyszko J., Przewlekła niewydolność nerek – problem tylko nefrologów?, Choroby Serca i Naczyń, 2/2005.
3. Król E., Rutkowski B., Przewlekła choroba nerek – klasyfikacja, epidemiologia i diagnostyka, Forum Nefrologiczne, 1/2008.
4. Graves J., Rozpoznanie i postępowanie w przewlekłej chorobie nerek, Medycyna po Dyplomie, 6/2010.
5. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, tom II, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.