Koronawirus

Koronawirus to tak naprawdę nie pojedynczy patogen, lecz grupa różnych gatunków wirusów należących do podrodziny Coronavirinae. Mogą one wywoływać zarówno groźne choroby wymagające natychmiastowego leczenia przez wgląd na ryzyko licznych powikłań, jak i te łagodniejsze, które mają tendencję do samoograniczania. Diagnostyką i leczeniem infekcji wirusowych wywołanych przez te patogeny zajmuje się najczęściej lekarz podstawowej opieki zdrowotnej. 

Koronawirus – charakterystyka

Koronawirusy to wirusy osłonkowe z jednoniciowym RNA o dodatniej polarności jako materiałem genetycznym. Ich nazwa wywodzi się od charakterystycznych wypustek widocznych w mikroskopie elektronowym, przypominających koronę słoneczną. Patogeny te atakują głównie komórki nabłonka dróg oddechowych i pokarmowych. Rozmiar genomu znanych koronawirusów mieści się w zakresie od 26,4 do 31,7 tys nt, co jest wartością niezwykle dużą jak na wirusy RNA. Grupę koronawirusów podzielić można na:

• koronawirusy wywołujące łagodne infekcje – między innymi przeziębienia i infekcje górnych dróg oddechowych (np. HCoV-229E, HCoV-OC43, HCoV-NL63, HCoV-HKU1);
• koronawirusy wywołujące groźne infekcje – między innymi ciężkie postacie zapalenia płuc, zespół ostrej niewydolności oddechowej (np. SARS-CoV, MERS-CoV czy SARS-CoV-2, który wywołał COVID-19, pandemię ogłoszoną przez WHO w 2020 roku).

Ciekawostką jest, że pierwsze szczepy koronawirusa ludzkiego zidentyfikowano w latach 60. XX wieku. Współcześnie identyfikuje się 7 różnych gatunków koronawirusów wywołujących infekcję u człowieka. Są to:

• ludzki koronawirus 229E;
• ludzki koronawirus OC43;
• ludzki wirus SARS (SARS-CoV-1);
• ludzki koronawirus NL63;
• ludzki koronawirus HKU1;
• ludzki koronawirus bliskowschodniego zespołu oddechowego;
• ludzki koronawirus SARS-CoV-2.

Warto jednocześnie zaznaczyć, że koronawirusy charakteryzują się dużym rozpowszechnieniem i częstością występowania, a także bardzo dużym zróżnicowaniem genetycznym i częstym występowaniem rekombinacji genetycznych.

Koronawirus – drogi zakażenia

Koronawirusy rozprzestrzeniają się głównie drogą kropelkową, a więc podczas kaszlu, kichania, w trakcie rozmowy. Możliwe jest także zakażenie przez kontakt z zainfekowanymi, zabrudzonymi powierzchniami, na których znajduje się wydzielina (np. mocz, kał, ślina). Dlatego też tak ważne jest, aby po powrocie z miejsc publicznych albo po przebywaniu w większych skupiskach ludzi dokładnie myć dłonie.

Koronawirus – objawy

Koronawirusy mogą wywoływać różne dolegliwości i choroby. Przykładowo bliskowschodni zespół oddechowy wywołany przez koronawirusa MERS-CoV objawia się początkowo dolegliwościami grypopodobnymi. Występująca początkowo duszność u połowy pacjentów szybko przechodzi w bardzo ciężkie zapalenie płuc, czego konsekwencją może być zespół ostrej niewydolności oddechowej, co grozi nawet śmiercią, jeśli nie zostanie wdrożone odpowiednie leczenie. Z kolei tak popularna jeszcze do niedawna choroba o nazwie COVID-19 manifestuje się objawami grypowymi, takimi jak odkrztuszanie plwociny, ból głowy, dreszcze, krwioplucie, bóle w klatce piersiowej, biegunka, nudności i wymioty, ból gardła. Większość pacjentów ma łagodne objawy i dobre rokowania, chyba że choroba rozwinie się u seniorów lub pacjentów ze znacznie obniżoną odpornością.

Koronawirus – leczenie

Leczenie infekcji wirusowych wywołanych przez opisane patogeny różni się w zależności od wielu czynników. Można zastosować leki przeciwwirusowe, takie jak Molnupirawir, Nirmatrelwir z rytonawirem czy Remdesiwir, jednak w większości przypadków łagodnego i umiarkowanego zakażenia stosuje się raczej leczenie domowe, skupiające się na wzmacnianiu odporności i minimalizowaniu uciążliwych dolegliwości. Tlenoterapia i wsparcie oddychania mają zastosowanie w ciężkich przypadkach. Wizyta u lekarza jest rekomendowana zawsze w przypadku zakażeń koronawirusowych występujących u małych dzieci, kobiet ciężarnych, seniorów, pacjentów przewlekle chorych, leczonych immunoosupresyjnie.

Bibliografia

1. Simon K., Rorat M., Janocha-Litwin J., Pazgan-Simon M., Zakażenie SARS-CoV-2: etiopatogeneza, obraz kliniczny, aktualne możliwości postępowania terapeutycznego – doświadczenia własne, Nowotwory, 1/2021.
2. Krzystyniak K., Koronawirus, Wydawnictwo Medyk, 2022.