Liofilizacja

Liofilizacja jest procesem składającym się z 3 etapów: zamrażania, sublimacji i desorpcji, polegającym na usunięciu rozpuszczalnika z zamrażanego materiału na drodze sublimacji. Dzięki temu, że prowadzony jest w niskiej temperaturze, zachowywane są wszystkie właściwości chemiczne produktu. Najpopularniejszym wykorzystaniem metody jest liofilizacja żywności.

Na czym polega liofilizacja?

Mówiąc w skrócie, liofilizacja jest procesem, w którym rozpuszczalnik (bardzo często woda) jest usuwany z zamrożonego roztworu. Proces ten przebiega z pominięciem stanu ciekłego poprzez sublimacje tzn. bezpośrednią przemianę lodu w parę. Odbywa się w warunkach próżni. Temperatura produktu jest zazwyczaj mniejsza niż -10 stopni C. Jak przebiega to krok po kroku?

• zamrażanie produktu umieszczonego w próżniowej komorze pod ciśnieniem atmosferycznym (tworzenie się struktury lodu);
• suszenie na niepodgrzewanych półkach dzięki promieniowaniu cieplnemu z otoczenia lub bezpośrednio na podgrzewanych półkach.

Liofilizację opracowano i zastosowano po raz pierwszy w latach 50. XX wieku. W porównaniu z innymi metodami suszenia gwarantuje otrzymanie produktu o najlepszej jakości. Suszenie sublimacyjne nie powoduje degradacji cieplnej materiału, zachowany zostaje kształt i wygląd surowca oraz największa ze znanych szybkość ponownego uwodnienia. Należy jednak zawsze pamiętać, że liofilizacja nie zabija bakterii. Przed procesem żywność należy odpowiednio przygotować, aby pozbyć się brudu i drobnoustrojów. Pozostawione bakterie na surowej żywności pozostaną żywe, po czym ulegną aktywacji po ponownym nawodnieniu.

Liofilizacja – zastosowanie

Proces liofilizacji znajduje szerokie zastosowanie w utrwalaniu materiałów biologicznych, m.in.: bakterii, grzybów, ludzkich tkanek i osocza krwi, pomimo że jest czasochłonny i wiąże się ze stosunkowo wysokimi kosztami. Wykorzystywany jest także w produkcji probiotyków, antybiotyków, szczepionek oraz suszonej żywności. Liofilizacja znalazła zastosowanie w konserwacji zabytków archeologicznych, takich jak mokre drewno, skóra, tkanina czy papier.

Żywność liofilizowana – charakterystyka

Żywność liofilizowana to przede wszystkim owoce i warzywa, które zostały poddane tej obróbce. Cieszą się ogromną popularnością zwłaszcza wśród sportowców (mają wyjątkowo korzystny skład), a także osób podróżujących, ponieważ bez problemu można je zabrać ze sobą, nie zajmują dużo miejsca w bagażu i nie wymagają przy tym przechowywania w lodówce. W praktyce liofilizować można także wiele innych rodzajów pożywienia – jajka, mięso, nabiał, desery, a nawet pełne posiłki. Co ciekawe, na rynku spotkać można także liofilizowany kolagen. Największe zalety liofilizowanej żywności:

• nie traci swoich wartości odżywczych;
• zajmuje niewiele miejsca, a proces liofilizacji jest stosunkowo niedrogi;
• mała waga;
• brak konieczności używania chemicznych konserwantów;
• zachowuje walory smakowe i pierwotną konsystencję po ponownym uwodnieniu;
• ma bardzo długi okres przydatności do spożycia, wynoszący nawet 10-15 lat (dla porównania, średni okres do spożycia produktów mrożonych wynosi 2 lata, zaś produktów konserwowanych – 3 lata).

Żywność liofilizowana może być uzupełnieniem codziennej diety, jednak najczęściej rekomenduje się sięgnięcie po nią podczas dłuższych wycieczek, np. wycieczek górskich. Zwłaszcza jeśli nocujemy pod namiotem i nie mamy dostępu do lodówki czy klasycznej kuchenki. Przekąski i potrawy liofilizowane wystarczy zalać wodą, aby cieszyć się pełnowartościowym jedzeniem. Dużą ich zaletą jest także wspomniana wcześniej niewielka waga w związku z usunięciem większości wody. W efekcie zamiast racji żywnościowej ważącej 500 g możemy sięgnąć po identyczną, liofilizowaną, ważącą zaledwie 130 g.

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję "smaru" przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Ciurzyńska A., Lenart A., Siemiątkowska M., Wpływ odwadniania osmotycznego na barwę i właściwości mechaniczne liofilizowanych truskawek, Acta Agrophysica, 17/2011.
2. Zalewska M., Otreszko-Arski A., Zalewski M., Wpływ suszenia konwekcyjnego i liofilizacji na barwę wybranych owoców, ABiD, 3/2016.
3. Narbutt O., Dąbrowski H., Dąbrowska G., Proces liofilizacji, jego zastosowanie i wybrane mechanizmy obronne organizmów przed odwodnieniem, Edukacja Biologiczna i Środowiskowa, 2/2017.