Anafilaksja

Aktualizacja: 11 marca 2022

Anafilaksja to pojęcie opisujące uczulenie ustroju ludzkiego wytworzone przez wprowadzenie do organizmu nawet drobnej ilości obcego białka, tak zwanego antygenu. To ciężka i zagrażająca życiu, miejscowa lub ogólnoustrojowa reakcja nadwrażliwości typu natychmiastowego.

Rodzaje reakcji anafilaktycznych

Biorąc pod uwagę mechanizm prowadzący do rozwoju reakcji anafilaktycznej, można je podzielić na:

• alergiczne – związane z mechanizmami immunologicznymi, których objawy występują dopiero przy powtórnym kontakcie z danym alergenem. W tej grupie wyróżnia się reakcje IgE-zależne i IgE-niezależne;
• niealergiczne – wiążące się z mechanizmami nieimmunologicznymi. Objawy mogą pojawić się już podczas pierwszego kontaktu z antygenem.

W większości przypadków anafilaksja wiąże się jednak z reakcjami alergicznymi.

Zobacz również: Układ odpornościowy.

Z czego wynika anafilaksja?

Anafilaksja wiąże się z obecnością w organizmie antygenu, czyli czynnika wyzwalającego szereg reakcji odpornościowych. W efekcie antygen powoduje natychmiastową nadwrażliwość, która może doprowadzić nawet do śmierci. U osób dorosłych reakcje anafilaktyczne najczęściej są związane z:

• użądleniem owadów;
• przyjmowaniem leków;
• spożyciem konkretnych pokarmów.

Antygeny zawarte w pokarmie są najczęstszą przyczyną anafilaksji u dzieci. Nie do końca są poznane mechanizmy pozwalające przewidywać ciężką reakcję anafilaktyczną u osób uczulonych. Przykładowo, do czynników predysponujących do wystąpienia ciężkiej reakcji anafilaktycznej po ukąszeniu przez owady należą między innymi:

• mastocytoza;
• starszy wiek;
• ciężkie choroby sercowo-naczyniowe;
• wysoki stopień ekspozycji na użądlenie owadów;
• atopia;
• stosowanie przez pacjentów inhibitorów konwertazy angiotensyny (ACEI) i β-adrenolityków;
• nadużywanie alkoholu.

Często odnotowuje się reakcję anafilaktyczną na podanie leków. Omawianą reakcję najczęściej wywołują: antybiotyki (penicylina), NLPZ, opioidy, preparaty przeciwpadaczkowe oraz leki anestezjologiczne. Z kolei odnośnie pożywienia, anafilaksja występuje najczęściej po spożyciu: ryb, orzechów, owoców morza, mleka, jaj i soi. Reakcja anafilaktyczna znacznie rzadziej dotyczy uczulenia na pyłki.

Zobacz również: Alergia pokarmowa.

Jak objawia się anafilaksja?

Objawy pojawiają się zazwyczaj od kilku minut do kilku godzin od kontaktu z antygenem. W efekcie mogą być łagodne, umiarkowane lub ciężkie. Ich nasilenie i obraz kliniczny zależą od rodzaju antygenu. U większości pacjentów pierwsze objawy anafilaktyczne obejmują skórę i błony śluzowe. Widać:

• świąd skóry;
• rumień i pokrzywkę;
• obrzęk.

Do pozostałych pierwszych objawów zalicza się również:

• uczucie lęku, poczucie zagrożenia;
• obrzęk języka, gardła, krtani;
• nieżyt nosa;
• chrypkę;
• duszności;
• kaszel;
• nudności, wymioty, bóle brzucha;
• nietrzymanie moczu;
• skurcze macicy u kobiet;
• świszczący oddech;
• przekrwienie spojówek, łzawienie.

Cięższa anafilaksja objawia się zupełnie inaczej. Mogą oczywiście wystąpić powyższe objawy, jednak najczęściej obserwuje się objawy upośledzonego przepływu tkankowego krwi: bladość, wilgotność skóry, hipotonię, zapadnięcie żył podskórnych i zaburzenia świadomości. Dodatkowo często występują drgawki.

Zobacz również: Alergia na zapach.

Leczenie anafilaksji

Leczenie reakcji anafilaktycznej dzieli się na postępowanie ogólne i specjalistyczne. Ogólne ma na celu zapobieganie na dalszą ekspozycję na czynnik alergiczny. Przykładowo, w przypadku użądlenia należy natychmiast wyjąć żądło, przyłożyć w to miejsce lód. Istotne jest także utrzymywanie stałego kontaktu słownego, zapewnienie ciśnienia tętniczego oraz drożności dróg oddechowych.

Leczenie specjalistyczne obejmuje tlenoterapię oraz farmakoterapię. Lekiem pierwszego wyboru w przypadku każdej reakcji anafilaktycznej jest adrenalina i powinna być podana jak najszybciej po wystąpieniu pierwszych objawów. Leki przeciwhistaminowe nie powinny być stosowane jako leki pierwszego rzutu w anafilaksji, ale mogą one być pomocne w czasie stabilizacji stanu pacjenta w okresie powstrząsowym.

Zobacz również: Alergia – jak sobie z nią radzić?

Podsumowanie

Anafilaksja jest to niespodziewana reakcja organizmu spowodowana określonym czynnikiem, który u zdrowego człowieka nie wywołuje żadnych zmian chorobowych. Jej objawy mogą się różnić w zależności od osoby oraz czynności układu immunologicznego. Mogą one mieć postać słabszą lub silniejsza i rozwijają się zazwyczaj od kilku do kilkunastu minut a niekiedy nawet dni. Jest to stan, który może zagrażać naszemu życiu poprzez wystąpienie tak zwanego wstrząsu anafilaktycznego.

Spirulina + Chlorella – naturalne oczyszczanie organizmu
Chlorella w bardzo dokładny sposób oczyszcza organizm, pomaga w likwidacji zaparć, wspiera budowanie naturalnej odporności, wspomaga odmładzanie organizm, przyspiesza regenerację uszkodzonych tkanek, poprawia kondycję organizmu, dodaje sił witalnych, …
Zobacz tutaj ...

Bio Młody jęczmień - sproszkowany sok - 100% naturalny
Jęczmień to najbardziej aktywne połączenie substancji witalnych. Wzmacnia system odpornościowy, spowalnia procesy starzenia się organizmu, a także zmniejsza ryzyko zachorowań na raka. Jest cennym źródłem niezbędnych aminokwasów.
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Dębińska A., Anafilaksja u dzieci w praktyce ratownika medycznego, Praca dyplomowa, Kraków.
2. Lachowska-Kotowska P., Grzywa-Celińska A., Prystupa A., Kotowski M., Celiński R., Anafilaksja – rozpoznawanie i leczenie w praktyce lekarskiej, Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2/2013.
3. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.