Aktualizacja: 13 lipca 2025
Warto znać źródła probiotyków, by każdego dnia móc wspierać swoje zdrowie od wewnątrz, a dokładniej – mikroflorę jelitową, której dobra kondycja wpływa na samopoczucie, skórę, trawienie i wiele innych procesów zachodzących w organizmie człowieka. Wyróżnia się naturalną żywność probiotyczną oraz probiotyki izolowane w formie leków, które bierze się zwykle przy konkretnych wskazaniach zdrowotnych.
Naturalne źródła probiotyków
Do grona naturalnych źródeł probiotyków zaliczamy takie produkty, w których znajdują się spore ilości bakterii probiotycznych i które mają w pełni naturalne pochodzenie. Są nimi przede wszystkim:
- fermentowane produkty mleczne – kefiry, maślanki, kwaśne mleko (zwane też zsiadłym mlekiem), jogurty naturalne, mleko acidofilne. Wszystkie te produkty przyrządza się na bazie mleka z dodatkiem bakterii, które rozpoczynają jego proces fermentacji;
- kiszonki – kapusta kiszona, ogórki kiszone, buraki kiszone i wiele innych warzyw, które można poddać procesowi kiszenia;
- fermentowane napoje bez mlecznego pochodzenia – takie jak np. kombucha, sok z kiszonych buraków;
- różnego rodzaju produkty azjatyckie – np. kimchi, miso, tempeh;
- prordukty sojowe – np. fermentowane mleko sojowe, serki sojowe wzbogacane probiotykami.
Bakterie kwasu mlekowego wykorzystuje się powszechnie w przemyśle serowym jako kultury starterowe. Odgrywają kluczową rolę podczas dojrzewania sera, nadając mu odpowiednie własności organoleptyczne. Produkty pochodzenia mlecznego są z reguły wzbogacaną w probiotyki żywnością, jednakże nie dla wszystkich konsumentów mogą być dostępne przez wzgląd na zawartość takich substancji jak laktoza, czy innych związków o działaniu alergizującym. Jedną z alternatyw wydają się być produkty pochodzenia roślinnego suplementowane bądź fermentowane bakteriami probiotycznymi. Najczęściej wykorzystywane do fermentowania surowce roślinne to produkty sojowe, zbożowe, a także warzywa i owoce.
Probiotyki – suplementy diety
Istotne jest zdecydowane rozgraniczenie preparatów zawierających probiotyki, takie jak żywność prozdrowotna czy suplementy diety, które wykazują działanie ogólnie poprawiające stan zdrowia oraz modyfikujące funkcje fizjologiczne, od probiotyków zarejestrowanych jako leki, działających zapobiegawczo i leczniczo w stosunku do danej choroby. Warto zaznaczyć, że w przypadku suplementów diety w wielu krajach brak jest tak ścisłych regulacji prawnych odnośnie zachowania jakości preparatu, jak to ma miejsce w przypadku produktów leczniczych. Stosowane do produkcji leków i suplementów diety bakterie probiotyczne, aby były skuteczne, powinny mieć ludzkie pochodzenie, czyli pochodzić z mikrobiomu człowieka.
Dodatkowo, aby mieć zdolność do jego zasiedlenia i namnożenia, muszą przeżyć podczas przejścia przez przewód pokarmowy (a więc wykazywać odporność na kwasy żołądkowe i sole kwasów żółciowych). Probiotyki muszą być również bezpieczne, co oznacza m.in. stabilność w okresie przechowywania oraz użycia. Wiele skutecznych probiotyków można kupić w aptece bez żadnej recepty, co sprawia, że dostępność do tego typu preparatów jest raczej wysoka.
Jak działają probiotyki?
Działanie probiotyków (zarówno tych syntetycznych, suplementów diety, jak i naturalnej żywności probiotycznej) zostało niejednokrotnie potwierdzone na przestrzeni wielu lat. Udowodniono, że:
- tworzą barierę ochronną w jelitach, utrudniając rozwój szkodliwych, patogennych bakterii;
- przywracają równowagę mikroflory jelitowej, zwłaszcza po antybiotykoterapii;
- poprawiają trawienie i wchłanianie składników odżywczych;
- stymulują układ immunologiczny, zwiększając produkcję przeciwciał i aktywność komórek obronnych;
- syntezują substancje przeciwdrobnoustrojowe, np. kwas mlekowy, bakteriocyny, nadtlenek wodoru;
- regulują pracę jelit, łagodząc zaparcia, biegunki i objawy zespołu jelita drażliwego;
- zmniejszają stan zapalny w jelitach i wspierają regenerację błony śluzowej.
Wykazano też, że mają zbawienny wpływ na zdrowie psychiczne – niektóre szczepy działają jak psychobiotyki, wspierając nastrój i redukując stres oraz objawy stanów lękowych i depresyjnych. Poprzez wiązanie cholesterolu w jelitach mogą obniżać jego poziom, zaś przez zdolność regulacji reakcji immunologicznych wspierają leczenie alergii i atopii.
Bibliografia
- Szajewska H., Praktyczne zastosowanie probiotyków, Gastroenterologia Kliniczna 2014, tom 6, nr 1, 16–23.
- Maciorkowska E., Ryszczuk E., Kaczmarski M., Rola probiotyków i prebiotyków w apoptozie przewodu pokarmowego, Przegląd Gastroenterologiczny 2010; 5 (2): 88–93.
Zostaw komentarz