Cysta

Cysta, zwana również torbielą, to przestrzeń wypełniona patologiczną treścią, np. ropną. Może lokalizować się w dowolnym miejscu na ciele, bardzo często rośnie jednak na jajnikach, piersiach, wątrobie, nerkach oraz trzustce. W większości przypadków poddaje się je obserwacji, nie wymagają specjalistycznego leczenia. Leczenie rozpoczyna się w momencie, gdy torbiel uciska na ważne struktury zaburzając ich funkcję, ma znaczne rozmiary bądź powoduje jakiekolwiek dolegliwości.

Czym jest cysta?

Cysta stanowi przestrzeń wypełnioną galaretowatą substancją bądź płynem o różnym składzie i konsystencji. Zwykle wzrasta w narządach miąższowych, choć nie jest to regułą. Można porównać ją do zamkniętego worka, mającego wyraźną powłokę i dającego się oddzielić od okolicznych, fizjologicznych tkanek. Jeśli zawartość cysty jest ropą, wówczas stosuje się nazwę „ropień”, a nie cysta. Wyróżniamy cysty:

• prawdziwe – otoczone nabłonkiem powstałym na drodze rozwijania się zmiany;
• rzekome – nie otacza ich nabłonek, lecz zupełnie inny rodzaj tkanki;
• krwotoczne – lokalizują się zazwyczaj w obrębie jajników.

W medycynie wyróżnia się jednak wiele innych rodzajów cyst, np. torbiel Bakera (w dole podkolanowym), torbiele włosowe (zwykle w dolnej części pleców) czy torbiele korzeniowe (w okolicy korzeni zębów).

Cysta – objawy

Warto wiedzieć, że cysty mogą samoistnie zanikać, ulegając wchłanianiu. W innym razie pozostają niezmienione przez wiele lat, a nawet przez całe życie, nie powodując zupełnie żadnych dolegliwości. Jeśli zlokalizowane są w narządach wewnętrznych, np. na nerce, osoba je posiadająca często dowiaduje się o nich podczas przypadkowych badań obrazowych. Objawy pojawiają się zwykle wówczas, gdy cysta wzrasta do znacznych rozmiarów, uciskając okoliczne tkanki. Typowe objawy wówczas to:

• obrzęki – np. gdy cysta lokalizuje się pod kolanem;
• bóle o rozmaitym charakterze;
• zaczerwienienie skóry i jej nadwrażliwość, co może wskazywać na pęknięcie torbieli;
• nieplanowane krwawienia z dróg rodnych, zaburzenia miesiączkowania, parcie na pęcherz moczowy i ból podczas współżycia – gdy cysta lokalizuje się w jajnikach.

W przypadku korzeniowej torbieli zęba (zapalnej) lub zębopochodnej stwierdza się charakterystyczny obraz kliniczny. Taka torbiel stanowi jamę wypełnioną zwykle wydzieliną (choć niekiedy zawiera także gazy). Jej obecność powoduje nieświeży oddech i silne dolegliwości bólowe zęba, zwłaszcza, jeśli w pewnym momencie zaczyna ropieć. Cysty zębów osłabiają kości i zwiększają ryzyko złamania zębów, jak również martwicy tkanek czy resorpcji korzenia. Niektóre torbiele powodują dolegliwości bólowe już od samego początku, nawet gdy nie mają znacznych rozmiarów. Przykładem są choćby torbiele wzrastające w piersiach.

Cysty – przyczyny

Istnieje wiele przyczyn rozwoju torbieli, choć w wielu przypadkach mają one podłoże idiopatyczne. Mogą być konsekwencją infekcji, zatkanych gruczołów łojowych lub defektów komórkowych, których przyczyny nie zostały stwierdzone. W niektórych przypadkach towarzyszą guzom, nowotworom, chorobom uwarunkowanym genetycznie czy obecności pasożytów w ustroju. Czynnikiem ryzyka jest nawet tendencja do gromadzenia się wody w organizmie.

Wykazano, że cysty na jajnikach rozwijają się wskutek zmian i zaburzeń hormonalnych – zarówno w przebiegu chorób upośledzających gospodarkę hormonalną, jak i wskutek doustnej antykoncepcji hormonalnej. Z kolei za przyczynę rozwoju torbieli zębów uznaje się przewlekły stan zapalny tkanek okołowierzchołkowych, co bywa konsekwencją nieleczonej próchnicy lub zapalenia miazgi zęba.

Diagnostyka torbieli

Złotym standardem diagnostyki torbieli jest badanie USG (ultrasonograficzne). Z dużą dokładnością uwidacznia wielkość i charakter cysty. Nie zawsze jednak jego wykonanie jest możliwe, np. przy diagnostyce torbieli zębów czy torbieli zlokalizowanych w niektórych narządach wewnętrznych. Wówczas rekomenduje się badanie RTG bądź rezonans magnetyczny.

Cyst – leczenie

W wielu przypadkach cysty pozostawia się do obserwacji (jeśli znajdują się w narządach wewnętrznych zaleca się okresowe badania obrazowe celem ustalenia tempa wzrostu bądź po prostu monitorowania ich). Mogą samoistnie ulec wchłonięciu bądź przez wiele lat nie zmieniać swojego rozmiaru. Niekiedy jednak konieczne jest leczenie. Wszystko zależy od lokalizacji, charakteru i rozmiaru torbieli.

W przypadku powierzchownie zlokalizowanych torbieli można zdecydować się na drenaż, czyli osuszenie cysty poprzez nakłucie lub odciągnięcie zawartości strzykawką. Alternatywą jest jej wgłobienie lub wyłuszczenie. Torbiele zębów zazwyczaj usuwa się chirurgicznie, a jeśli są zaawansowane lub bardzo duże, rozważa się nawet usunięcie elementów kostnych. W przypadku torbieli jajników podejmuje się leczenie hormonalne prowadzące do wchłonięcia cyst, zaś torbiele wątroby usuwa się chirurgicznie, ponieważ nie ma możliwości leczenia farmakologicznego. Leczenie zależy więc od wielu czynników. Należy pamiętać, że cysty mają tendencję do nawracania.

Olej z czarnuszki w kapsułkach 100% naturalny
Czarnuszka siewna (łac. Nigella sativa) jest naturalną substancją znaną od tysiącleci ze swoich właściwości. Wykorzystywana jest m.in. przy zmienionej chorobowo skórze. Działa antygrzybicznie, przeciwwirusowo, antyalergicznie, przeciwwrzodowo, ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. G. Ćwik, W. Krupski, G. Wallner, Diagnostyka i leczenie torbieli rzekomych i guzów torbielowatych trzustki, na podstawie materiału własnego oraz przeglądu literatury, Journal of Ultrasonography, 13/2013.
2. Bręborowicz G., Położnictwo i ginekologia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2020.
3. Tanasiewicz M., Kompendium lekarza dentysty, Wydawnictwo Elamed, Katowice 2019.
4. Szczeklik A., Choroby wewnętrzne, Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, Kraków 2006.