Skwalen

Aktualizacja: 22 listopada 2025

Skwalen to organiczny związek chemiczny, będący wielonienasyconym węglowodorem z grupy triterpenów, zaliczanym do lipidów. Na przestrzeni lat opisano szereg jego właściwości prozdrowotnych. Od dawna przyciąga uwagę badaczy ze względu na potwierdzone działanie antyoksydacyjne oraz wspierające naturalne mechanizmy obronne organizmu. W badaniach wykazuje również aktywność przeciwbakteryjną i przeciwgrzybiczą. Choć skwalen znajduje zastosowanie w kosmetologii, jego wykorzystanie jest ograniczone z powodu niskiej stabilności w formułach kosmetycznych. Z tego względu częściej zastępuje go skwalan – substancja o podobnej nazwie, ale znacznie większej trwałości. Mimo to skwalen pozostaje bardzo wartościowym składnikiem o udokumentowanych korzyściach, szczególnie w kontekście ochrony skóry, regeneracji i wspierania naturalnych procesów fizjologicznych. Coraz częściej analizuje się także jego potencjał w produktach prozdrowotnych.

Skwalen – charakterystyka

Skwalen to naturalny związek chemiczny o wzorze sumarycznym C30H50 i masie molowej 410,71 g/mol. Pod względem chemicznym jest nienasyconym triterpenem i izoprenoidy (składa się z 6 jednostek izoprenowych). Chemicznie to linearny związek o 30 atomach węgla, posiadający 6 wiązań podwójnych, w efekcie czego jest wysokonienasycony. Co charakterystyczne, brak w nim grup funkcyjnych (związek czysto węglowodorowy). Jego struktura jest natomiast elastyczna, hydrofobowa, łatwo ulega degradacji oksydacyjnej. Po wyizolowaniu związek ten przyjmuje formę bezbarwnej lub jasnożółtej cieczy o oleistej konsystencji. Skwalen jest nierozpuszczalny w wodzie, natomiast bardzo dobrze rozpuszczalny w lipidach i rozpuszczalnikach organicznych.

Choć bywa mylony ze skwalanem, stanowi zupełnie inny związek chemiczny. Obydwa różnią się zwłaszcza stabilnością, budową i zastosowaniem w kosmetykach. Dla porównania skwalen to naturalny lipid występujący w sebum ludzkiej skóry, oliwie z oliwek, oleju z amarantusa i kiedyś pozyskiwany także z wątroby rekina (obecnie stosowany w kosmetykach głównie ma pochodzenie roślinne). Niestety chemicznie ma podwójne wiązania, więc jest nietrwały i podatny na utlenianie. Z tego też względu bywa rzadko stosowany samodzielnie w kosmetykach, ponieważ szybko się psuje. Jest prekursorem skwalanu (czyli można go uwodornić, aby uzyskać stabilniejszy skwalan). To właśnie skwalan znajduje szerokie zastosowanie kosmetyczne przez to, że użyta obróbka czyni go związkiem mocno stabilnym.

Skwalen występuje u roślin i zwierząt, aczkolwiek w różnych ilościach. Może być produkowany w organizmie człowieka oraz wprowadzany wraz z dietą. Na samym początku był pozyskiwany z oleju z wątroby rekina, współcześnie jednak pochodzi głównie z olejów roślin takich jak oliwki, amarantus, ryż (otręby ryżowe) i pszenicy (kiełki). Skwalen wykazuje liczne, korzystne właściwości prozdrowotne. Jest cenionym składnikiem kosmetyków i wielu suplementów diety, wspiera między innymi dobrą kondycję skóry, układ odpornościowy, układ nerwowy czy układ sercowo-naczyniowy.

Skwalen – właściwości i działanie

Skwalen pełni ważne funkcje prozdrowotne w organizmie każdego człowieka, jako że występuje w nim fizjologicznie, naturalnie. Jest bowiem prekursorem w biosyntezie cholesterolu, hormonów steroidowych i witaminy D. To silny antyoksydant endogenny – skwalen znajdujący się w sebum chroni lipidy i keratynocyty przed stresem oksydacyjnym, szczególnie przed tym indukowanym promieniowaniem UV. Nadaje skórze elastyczność i pomaga zapobiegać przesuszeniu, działa więc jako element ochronny bariery hydrolipidowej. Łatwo przenika przez warstwę rogową naskórka ze względu na podobieństwo do lipidów skóry. Aby cieszyć się jednak tym działaniem od strony kosmetycznej, warto poddać skwalen odpowiedniej obróbce, żeby zwiększyć jego stabilność (i zamienić go w skwalan). Warto wspomnieć, że naturalne stężenie skwalenu w sebum spada wraz z wiekiem, co ogranicza naturalną ochronę antyoksydacyjną skóry choćby u osób w wieku podeszłym.

Czy skwalen jest bezpieczny?

Skwalen to tłuszcz złożony, fizjologicznie syntezowany przez organizm człowieka przez całe życie. Jego najwyższą zawartość odnotowuje się w skórze, gruczołach łojowych oraz w wydzielanym przez nie łoju (sebum), który tworzy na skórze warstwę ochronną, zapewniającą działanie natłuszczające, nawilżające, przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze. Dodatkowo jest to także substancja wyjściowa do tworzenia w organizmie cholesterolu, z którego następnie powstaje wiele innych związków tłuszczowych, kluczowych do odpowiedniego działania organizmu człowieka. Można więc śmiało powiedzieć, że jest to związek całkowicie bezpieczny dla tkanek i całego ludzkiego ustroju. Stosowany zewnętrznie nie narusza bariery hydrolipidowej, nie wywołuje podrażnień i uczuleń, nie zatyka porów (nie jest komedogenny).

Kolagen do picia na stawy i skórę
Kolagen bioalgi to aż 97% hydrolizowanego kolagenu o wysokiej biodostępności. Opatentowana formuła przyczynia się do łagodzenia objawów istniejących już chorób stawów, a dodatkowo uzupełnia niedobory kolagenu w organizmie. Wpływa też na stan skóry …
Zobacz tutaj ...

Kapsułki z kwasem hialuronowym
Kwas hialuronowy decyduje nie tylko o jędrnej i gładkiej skórze, ale także jest głównym składnikiem płynu stawowego i pełni funkcję „smaru” przy wykonywaniu ruchu redukując ból w stawach. Jego głównym zadaniem jest regulacja zawartości wody w przestrzeni
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Skwaryło-Bednarz B., Skwalen – niezwykle cenny związek organiczny dla zdrowia i urody, Aura, 8/2024.
2. Organizm wykorzystuje skwalen dostarczany z olejami rybimi do zwiększenia produkcji kolagenu, 5/2020.