Niepokój

Aktualizacja: 4 czerwca 2025

Niepokój to negatywny stan emocjonalny odczuwany w sytuacjach lekkiego lęku, zmartwienia, obawy. Jest znacznie łagodniejszą formą niż sam lęk, choć może doprowadzić do jego rozwoju. Przewlekle odczuwany niepokój bez konkretnych, realnych przyczyn powinien zostać skonsultowany z psychoterapeutą, ponieważ nie tylko rzutuje na stan psychiczny i samopoczucie codzienne, ale może wręcz zwiększać ryzyko niektórych chorób i somatycznych problemów zdrowotnych (podobnie jak stres, jest on wówczas jednym z ich czynników ryzyka).

Co to jest niepokój?

Niepokój określany jest jako uczucie napięcia, lęku lub wewnętrznego rozdrażnienia. Może pojawiać się w różnych sytuacjach – zarówno w odpowiedzi na konkretne zagrożenie, jak i bez wyraźnej przyczyny. Można też określić go jako subiektywne uczucie niepokoju, poczucie zagrożenia, braku bezpieczeństwa. W psychologii wyróżnia się kilka rodzajów niepokoju, jednak podstawowymi są:

• niepokój fizjologiczny – w jego przebiegu występują objawy ogólnoustrojowe i układowe takie jak nadmierna potliwość ciała, dreszcze, tachykardia, kołatanie serca, odczuwane w ciele ciepło lub wręcz przeciwnie, napady zimna;
• niepokój psychiczny – objawy dotyczą wyłącznie samopoczucia, nie pojawiają się objawy fizyczne. Taka osoba będzie więc skarżyć się na uczucie zagrożenia, napięcia, problemy z koncentracją i skupieniu uwagi na wykonywanym zadaniu, natrętne myśli;
• niepokój sytuacyjny – odczuwane dolegliwości fizyczne lub psychiczne pojawiają się wyłącznie w odpowiedzi na określone sytuacje, np. egzamin, rozmowę o pracę, poważne spotkanie;
• niepokój uogólniony – przewlekły stan napięcia bez konkretnej przyczyny, bez istotnego, stresującego wydarzenia, może dotyczyć objawów fizycznych i psychicznych. Utrzymuje się dłuższy czas.

Nie należy jednak mylić niepokoju z lękiem – to dwie zupełnie różne sytuacja. Niepokój uznaje się za znacząco łagodniejszą formę lęku, jest też bardziej uogólniony. Lęk ma charakter intensywniejszy, z reguł dotyczy też konkretnych czynników (np. arachnofobia – lęk przed pająkami, klaustrofobia – lęk przed ciasnymi, zamkniętymi miejscami, aichmofobia – lęk przed ostrymi przedmiotami).

Niepokój – przyczyny

Dokładne przyczyny i mechanizm powstawania niepokoju (oraz innych problemów emocjonalnych czy psychicznych) wciąż nie zostały w pełni poznane. Znaczącymi czynnikami ryzyka są jednak:

• silny stres w życiu codziennym, wskutek którego organizm staje się nadmiernie wrażliwy na różnego rodzaju bodźce;
• niskie poczucie własnej wartości;
• brak kontroli, subiektywne poczucie, że brak jest panowania nad własnym życiem;
• traumatyczne wydarzenia w przeszłości, w tym śmierć lub poważna choroba bliskiej osoby, wypadek komunikacyjny, napad itd.;
• perfekcjonizm, obawa przed porażką w życiu;
• presja lub izolacja społeczna, poczucie odrzucenia w społeczeństwie.

Niepokój może też wiązać się z występowaniem u danej osoby poważnych problemów zdrowotnych, jak również może pojawiać się ciągła obawa przed ich rozwojem (w przypadku osób zdrowych). Niekiedy jest skutkiem ubocznym przyjmowania niektórych leków. Zatem jeśli rozpoczęliśmy nową farmakoterapię i nagle bez konkretnego powodu pojawił się wewnętrzny niepokój, warto zapoznać się z ulotką dołączoną do opakowania bądź należy skonsultować się z lekarzem lub farmaceutą. Warto zaznaczyć, że niepokój może też wiązać się z:

• piciem nadmiernej ilości alkoholu;
• problemami hormonalnymi, np. niedoczynnością tarczycy;
• zaburzeniami w obrębie syntezy lub działania neuroprzekaźników w układzie nerwowym, zwłaszcza dotyczącymi dopaminy lub serotoniny;
• zaburzeniami snu.

U niektórych osób pojawiają się predyspozycje genetyczne do odczuwania niepokoju, jednak jest to raczej rzadkie (często współwystępuje z nerwicą). Niepokój zazwyczaj ma swoje źródło, a kluczem do skutecznego leczenia jest przeprowadzenie na tyle szczegółowej diagnostyki, aby je zidentyfikować.

Niepokój – leczenie

Jeśli tylko jest to możliwe, niepokój leczymy przyczynowo. Oznacza to, że zmieniamy lub odstawiamy leki wywołujące tę dolegliwość, wyrównujemy zaburzenia hormonalne zdrową, odpowiednią dietą, suplementacją i farmakoterapią, odstawiamy używki. Takie działanie nie zawsze jest jednak możliwe, zwłaszcza gdy niepokój pojawia się u osób bez innych, fizycznych problemów zdrowotnych. Wówczas zdecydowaną podstawą będzie psychoterapia, a dokładniej terapia poznawczo-behawioralna. Uczy rozpoznawania i zmieniania negatywnych myśli wywołujących niepokój, jak również pomaga stopniowo oswajać się z sytuacjami wzbudzającymi niepokój.

Przy bardzo zaawansowanych przypadkach niepokoju przechodzącego w lęk oraz przy niepokoju przewlekłym, lekarz psychiatra może rozważyć podanie doraźnie łagodnych leków uspokajających. Alternatywą jest kuracja olejem konopnym.

Bio olej konopny 100% naturalny
Olej konopny pozyskiwany z wyselekcjonowanych nasion konopi siewnej pochodzących z ekologicznych upraw. Tłoczony na zimno zachowuje wszystkie, bardzo cenne składniki dla organizmu ...
Zobacz tutaj ...

Bibliografia

1. Gałecki P., Szulc A., Psychiatria, Wydawnictwo Urban & Partner, Wrocław 2018.
2. Feltham C., Horton I., Psychoterapia i poradnictwo, Wydawnictwo GWP, Gdańsk 2013.